ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
ΤΜΗΜΑ V
ΑΠΟΦΑΣΗ 2351/2012
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 8 Δεκεμβρίου 2011, με την ακόλουθη σύνθεση: Γεώργιος Κωνσταντάς, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Τμήματος, Αργυρώ Λεβέντη και Στυλιανός Λεντιδάκης, Σύμβουλοι, Δημήτριος Τσακανίκας και Κωνσταντίνος Παραθύρας (εισηγητής), Πάρεδροι (με συμβουλευτική ψήφο).
Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας: Παρέστη ο Επίτροπος της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, Ανδρέας Καπερώνης, ως νόμιμος αναπληρωτής του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας, ο οποίος είχε κώλυμα,
Γραμματέας: Μαρία Λήμνιαλη, υπάλληλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (κατηγορίας ΠΕ, με βαθμό Α΄).
Για να δικάσει την από 2 Νοεμβρίου 2009 (αριθ. κατάθ. 218/2-11-2009) έφεση:
του …, Υποπλοιάρχου Λιμενικού Σώματος (Τ) εν αποστρατεία, κατοίκου Αθηνών (Λεωφόρος Αλεξάνδρας αριθ. 7), ο οποίος παραστάθηκε μετά της πληρεξούσιου του δικηγόρου Βασιλικής Σκορδάκη (Α.Μ./Δ.Σ.Α. 11217),
κατά του Ελληνικού Δημοσίου, που εκπροσωπεί νόμιμα ο Υπουργός Οικονομικών, ο οποίος παραστάθηκε διά του Παρέδρου του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Νικολάου Καραγιώργη, και
κατά: α) της 1326.2/19/2009/27-7-2009 πράξης του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (και ήδη Υπουργού Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας), και β) κάθε άλλης συναφούς πράξης ή παράλειψης της διοίκησης,
Κατά τη συζήτηση που ακολούθησε, το Δικαστήριο άκουσε :
Την πληρεξούσια δικηγόρο του εκκαλούντος, η οποία ζήτησε την παραδοχή της έφεσης.
Τον εκπρόσωπο του Ελληνικού Δημοσίου, ο οποίος ζήτησε την απόρριψη της έφεσης. Και
Τον Επίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ο οποίος πρότεινε την παραδοχή της έφεσης.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο
Αποφάσισε τα εξής:
I. Με την υπό κρίση έφεση, όπως αυτή αναπτύσσεται με το από 12-12-2011 νομίμως κατατεθέν υπόμνημα και το από 15-11-2011 δικόγραφο προσθέτων λόγων εφέσεως (αριθ. κατάθ. 69/2011) και για την οποία έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (με το ΣΤ 89144252 διπλότυπο είσπραξης τύπου Α΄ της Ι Δ.Ο.Υ. Εσόδων Αθηνών και το ειδικό έντυπο γραμμάτιο του Δημοσίου 2406920 Σειράς Α΄), ζητείται η ακύρωση: α) της 1326.2/19/2009/27-7-2009 απόφασης του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (και ήδη Υπουργού Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας), με την οποία καταλογίστηκε ο εκκαλών, Υποπλοίαρχος εν αποστρατεία του Λιμενικού Σώματος, ειδικότητας Τεχνικού, με το ποσό των 20.205 ευρώ, που φέρεται ότι αντιστοιχεί στην προβλεπόμενη αποζημίωση του Δημοσίου λόγω παραίτησής του πριν από τη συμπλήρωση του χρόνου υποχρεωτικής παραμονής στο Λιμενικό Σώμα (ΛΣ) και β) κάθε άλλης συναφούς διοικητικής πράξης ή παράλειψης.
IΙ. Στο άρθρο 1 παρ. 1 περ. α του ν. 702/1977 (ΦΕΚ Α΄ 268), ορίζεται ότι «Στην αρμοδιότητα του τριμελούς διοικητικού εφετείου υπάγεται η εκδίκαση αιτήσεων ακυρώσεως ατομικών πράξεων διοικητικών αρχών που αφορούν: α) το διορισμό και την εν γένει υπηρεσιακή κατάσταση των λειτουργών και υπαλλήλων (…στρατιωτικών και…….) του Δημοσίου…». Στο δε άρθρο 3 αυτού ορίζεται ότι «1. Αρμόδιον κατά τόπον διά την εκδίκασιν των κατά τα ανωτέρω αιτήσεων ακυρώσεως, είναι το διοικητικόν εφετείον εις την περιφέρειαν του οποίου εδρεύει η εκδούσα την προσβαλλομένην πράξιν διοικητική αρχή». Εξάλλου, στο άρθρο 12 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999 Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, ορίζεται ότι «2. Αν το δικαστήριο διαπιστώσει ότι η υπόθεση υπάγεται ………. ή σε άλλο τακτικό διοικητικό δικαστήριο, παραπέμπει το ένδικο βοήθημα ή μέσο στο Αρμόδιο δικαστήριο. Στην περίπτωση της παραπομπής, η Απόφαση είναι υποχρεωτική για το ισόβαθμο ή κατώτερο δικαστήριο».
Στο άρθρο 3 του ν. 3079/2002 «Κώδικας Προσωπικού Λιμενικού Σώματος» (ΦΕΚ Α΄ 311), ορίζονται τα εξής: «1. α) Πτυχιούχοι ανώτατων Πολυτεχνικών Σχολών της ημεδαπής ή ισοτίμων της αλλοδαπής, ηλικίας μέχρι τριάντα ετών, μπορεί να κατατάσσονται απευθείας στο Λ.Σ. με το βαθμό του Ανθυποπλοιάρχου ειδικότητας Τεχνικού. Η κατάταξη διενεργείται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας. Με απόφαση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας καθορίζονται η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων, οι ειδικότητες, τα ειδικότερα προσόντα, τα θέματα που αφορούν την εκπαίδευση μετά την κατάταξή τους και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια. β) Οι κατατασσόμενοι εντάσσονται ως Ανθυποπλοίαρχοι Λ.Σ. (ειδικότητας Τεχνικού), με βάση τη σειρά επιτυχίας τους στην επετηρίδα των Αξιωματικών της παραγράφου 1α (αα) του άρθρου 14, αμέσως μετά τον τελευταίο Ανθυποπλοίαρχο της ίδιας επετηρίδας που προάγεται στο βαθμό αυτό το ίδιο ημερολογιακό έτος. Οι ανωτέρω αναλαμβάνουν υποχρέωση εξαετούς παραμονής στο Λ.Σ. από την κατάταξή τους και εξελίσσονται μέχρι του βαθμού του Υποναυάρχου (ειδικότητας Τεχνικού), στον οποίο προάγονται ένα μήνα πριν από την αποστρατεία τους.» Η τελευταία αυτή διάταξη θεσπίσθηκε με το άρθρο 2 του ν. 2935/2001 ( ΦΕΚ Α΄ 162) και αντικαταστάθηκε, ως άνω, με το άρθρο 2 παρ. 1 του ν. 3569/2007 ( Α΄ 122)}. Στο δε άρθρο 6 αυτού ότι « Όσοι εξέρχονται από τις τάξεις του Λ.Σ. λόγω παραίτησης …..υποχρεούνται να καταβάλουν υπέρ του Δημοσίου αποζημίωση ίση με το γινόμενο του βασικού μισθού του κατεχόμενου βαθμού επί τους υπολειπόμενους μήνες υποχρέωσης παραμονής στο Λ.Σ.. ….Η αποζημίωση ………καταλογίζεται και βεβαιώνεται ως δημόσιο έσοδο κατά τις διατάξεις του άρθρου 55 του π.δ. 16/1989 (ΦΕΚ Α΄ 6) σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 2 του ν.δ. 356/1974 (Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων – Κ.Ε.Δ.Ε. – ΦΕΚ Α΄ 90). 7. Η προηγούμενη παράγραφος δεν εφαρμόζεται για όσους εξέρχονται για λόγους υγείας». (Οι τελευταίες αυτές διατάξεις προστέθηκαν με το άρθρο 2 παρ. 5 του προαναφερόμενου ν. 3569/2007). Και στο άρθρο 129 του ως άνω Κώδικα ορίζεται ότι «Το Λ.Σ. είναι στρατιωτικά συντεταγμένο Σώμα και το προσωπικό αυτού διέπεται από τις κάθε φορά ισχύουσες διατάξεις για τους Αξιωματικούς, Ανθυπασπιστές και Υπαξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού, προς τους οποίους εξομοιώνεται σε ό,τι αφορά την κατάσταση, …….το αποστρατευτικό δικαίωμα, τις αποδοχές, τα οδοιπορικά έξοδα,….» Εξάλλου, στο άρθρο 1 της στην 1211.2/15/2007 απόφασης του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (ΦΕΚ Β΄ 1956/4-10-2007), που ίσχυε κατά τον κρίσιμο στην ένδικη υπόθεση χρόνο, ορίζεται ότι: «Οι ειδικότητες με τις οποίες οι υποψήφιοι δύνανται να καταταγούν ως Αξιωματικοί Λιμενικού Σώματος Τεχνικοί, καθορίζονται ως εξής: …. Πολιτικού Μηχανικού» και στο άρθρο 8 ότι «1. Οι κατατασσόμενοι στο Λιμενικό Σώμα Αξιωματικοί Τεχνικοί παρακολουθούν το Σχολείο Ανθυποπλοιάρχων Λ.Σ (Τ) Τεχνικών χρονικής διάρκειας τεσσάρων (4) μηνών. Στους εκπαιδευόμενους παρέχεται ένας (1) μήνας θεωρητική εκπαίδευση κυρίως σε θέματα στρατιωτικής αγωγής, ναυτιλιακής και λιμενικής νομοθεσίας, καθώς και τρίμηνη πρακτική εκπαίδευση. Η θεωρητική εκπαίδευση περιλαμβάνει και πενθήμερη περίοδο προπαίδευσης, όπου μετά το πέρας αυτής δίνεται ο προβλεπόμενος όρκος και συντάσσεται το πρωτόκολλο ορκωμοσίας. 2. Η θεωρητική εκπαίδευση πραγματοποιείται στις εγκαταστάσεις της Σχολής Λιμενοφυλάκων και η πρακτική εκπαίδευση στις Διευθύνσεις του Κλάδου Ελέγχου Εμπορικών πλοίων, στη Διεύθυνση Προστασίας θαλασσίου Περιβάλλοντος και στη Διεύθυνση Λιμένων και Λιμενικών Έργων. 3. Η όλη εκπαίδευση των Ανθ/ρχων Λ.Σ Τεχνικών τελεί υπό την εποπτεία και ευθύνη του Διοικητή της Σχολής Λιμενοφυλάκων, που διατηρεί παράλληλα και τα κύρια καθήκοντα του ή άλλου οριζόμενου από τον Αρχηγό Λ.Σ Αξ/κου. Ως επιτηρητής κατά την διάρκεια της θεωρητικής εκπαίδευσης ορίζεται ο Υποδιοικητής της Σχολής Λιμενοφυλάκων, εφόσον είναι ανώτερος Αξιωματικός, ο οποίος διατηρεί παράλληλα και τα κύρια καθήκοντα του, ή άλλος οριζόμενος Αξ/κος με διαταγή του Αρχηγού Λ.Σ. Κατά τη διάρκεια της πρακτικής εκπαίδευσης, ορίζεται ως επιτηρητής με διαταγή Αρχηγού Λ.Σ, ανώτερος Αξ/κος Λ.Σ Τεχνικός». Από το συνδυασμό των παρατεθεισών διατάξεων συνάγεται ότι στο Λιμενικό Σώμα μπορούν να εισάγονται πτυχιούχοι ανώτατων Πολυτεχνικών Σχολών της ημεδαπής ή ισοτίμων της αλλοδαπής, κατατασσόμενοι απευθείας στο βαθμό του Ανθυποπλοιάρχου Λ.Σ. ειδικότητας Τεχνικού. Οι ανωτέρω αναλαμβάνουν, με την κατάταξή τους, υποχρέωση παραμονής στο Σώμα έξι (6) ετών (άρθρο 2 παρ. 1 του ν. 3569/2007). Σε περίπτωση δε πρόωρης αποχώρησής τους, υποχρεούνται να καταβάλουν αποζημίωση υπέρ του Δημοσίου, η οποία ισούται με το γινόμενο του βασικού μισθού του μισθολογικού βαθμού που κατέχουν, όπως αυτός καθορίζεται κάθε φορά από τις οικείες μισθολογικές διατάξεις (άρθρο 6 του ν. 2838/2000, ΦΕΚ Α΄ 179 , όπως τροποποιήθηκε με τη διάταξη του άρθρου 37 του ν. 3016/2002, ΦΕΚ Α΄ 110), επί τον αριθμό των υπολειπόμενων μηνών της υποχρεωτικής παραμονής τουςκαι καταλογίζονται, για το λόγο αυτό, με απόφαση του αρμόδιου οργάνου.
Η υποχρέωση καταβολής της ως άνω αποζημίωσης, όπως διαγράφεται στο νόμο, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για τις παραγωγικές σχολές των αντίστοιχων κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων (βλ. σχετ. ΟλΕλΣυν. 462/2008, V ΤμΕλΣυν 1217, 242/2005 κ.α.), συμπεριλαμβανομένων και των παραγωγικών Σχολών του ΛΣ, δεν αποσκοπεί στην αποκατάσταση της ζημίας που έχει υποστεί το Δημόσιο, λόγω των δαπανών στις οποίες υποβλήθηκε για την εκπαίδευσή τους, δεδομένου ότι δεν τελεί σε οποιαδήποτε αναλογία με τις δαπάνες αυτές, οι οποίες είναι σχετικά περιορισμένες, αφού οι Αξιωματικοί ειδικότητας Τεχνικού λαμβάνουν μία ελάχιστη επιμορφωτικού χαρακτήρα τετράμηνη εκπαίδευση στις εγκαταστάσεις της Σχολής Λιμενοφυλάκων, αλλά έχει προεχόντως χαρακτήρα κυρωτικό. Πρόκειται, δηλαδή, για διοικητική κύρωση που επιβάλλεται στους Αξιωματικούς ειδικότητας Τεχνικού λόγω παράβασης της ανειλημμένης υποχρέωσης παραμονής τους στο ΛΣ κατά τον ελάχιστο οριζόμενο στο νόμο χρόνο και αποσκοπεί στην αποτροπή της αιφνιδιαστικής αποδυνάμωσης του ΛΣ με την πρόωρη αποχώρησή τους και τη συνακόλουθη έλλειψη του εξειδικευμένου αυτού προσωπικού από τις τάξεις του. Εκ τούτων παρέπεται ότι η πράξη του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (και ήδη Υπουργού Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας), που εκδίδεται σε βάρος των πριν από τη συμπλήρωση του χρόνου υποχρεωτικής παραμονής τους στο Λιμενικό Σώμα εξερχόμενων Αξιωματικών ειδικότητας Τεχνικού και με την οποία επιτάσσεται η καταβολή συγκεκριμένου ποσού ως αποζημίωση του Δημοσίου, δεν εμπίπτει στην έννοια της καταλογιστικής πράξης που γεννά διαφορά υπαγόμενη στη δικαιοδοσία του Ελεγκτικού Συνεδρίου (άρθρο 98 του Συντάγματος), αλλά, επειδή συνέχεται ουσιωδώς με την υπηρεσιακή κατάσταση και, ειδικότερα, με την αποστρατεία-λύση της υπηρεσιακής σχέσης των εν λόγω Αξιωματικών με το ΛΣ, δημιουργεί ακυρωτική διαφορά, υπαγόμενη στη δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων και συγκεκριμένα, σ’ αυτήν του κατά τόπο αρμόδιου – με βάση την έδρα της αρχής που την εξέδωσε – διοικητικού εφετείου (άρθρο 1 παρ. 1 περ. α του ν.702/1977, όπως ισχύει, V ΤμΕλΣυν 1737, 1738/2012).
III. Στην προκείμενη περίπτωση από όλα ανεξαιρέτως τα στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης, εκτιμώμενα το καθένα χωριστά και σε συνδυασμό μεταξύ τους, προκύπτουν τα ακόλουθα: Ο εκκαλών, αρχιτέκτων μηχανικός, απόφοιτος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κατετάγη στο Λιμενικό Σώμα (Λ.Σ.) στις 16-12-2002 με το από 16-1-2003 προεδρικό διάταγμα, ως Ανθυποπλοίαρχος Λ.Σ. ειδικότητας Τεχνικού, κατόπιν επιτυχούς συμμετοχής του στο διαγωνισμό του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (ήδη Υπουργείου Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας) για την κατάταξη Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος Ειδικοτήτων Τεχνικών (ανδρών – γυναικών) έτους 2002 και ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στις 26-5-2003, αναλαμβάνοντας δεκαετή – όπως όριζε κατά το χρόνο εκείνο η διάταξη του άρθρου 2 παρ. 1 του ν. 2935/2001 – υποχρέωση παραμονής στο Σώμα (η οποία κατέστη εξαετής με την νεώτερη διάταξη του άρθρου 2 παρ. 1 του ν. 3569/2007). Την παραπάνω υποχρέωσή του ο εκκαλών εκπλήρωσε μέχρι τις 11-7-2007, οπότε, με το από 14-6-2007 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ Γ΄ …), τέθηκε, ύστερα από την από 29-5-2007 υποβληθείσα αίτησή του, σε αποστρατεία, την ανακοίνωση της οποίας παρέλαβε στις 11-7-2007, έχοντας συμπληρώσει χρόνο υπηρεσίας 4 ετών 1 μηνός και 15 ημερών στο Λιμενικό Σώμα, ενώ είχε ακόμη υποχρέωση παραμονής για ένα (1) έτος, δέκα (10) μήνες και δεκαπέντε (15) ημέρες, δηλαδή συνολικά για εξάκοσιες εβδομήντα πέντε (675) ημέρες. Κατόπιν τούτου, εκδόθηκε η ήδη προσβαλλόμενη 1326.2/19/2009/27-7-2009 καταλογιστική απόφαση του τότε Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, με την οποία καταλογίστηκε ο εκκαλών με το ποσό των 20.205 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στο γινόμενο του βασικού μισθού του Υποπλοιάρχου, που αυτός κατείχε κατά το χρόνο της αποστρατείας του (898 ευρώ), επί το υπολειπόμενο χρονικό διάστημα υποχρεωτικής παραμονής του στο στράτευμα εξ ενός (1) έτους, δέκα (10) μηνών και δεκαπέντε (15) ημερών ή 675 ημερών.
IV. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη II της παρούσας), το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι στερείται δικαιοδοσίας για την εκδίκαση της ένδικης διαφοράς, δοθέντος ότι η προσβαλλόμενη απόφαση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής συνιστά διοικητική πράξη παρακολουθηματικού προς την αποστρατεία του εκκαλούντος χαρακτήρα και τη συνακόλουθη λύση της υπηρεσιακής σχέσης του με το ΛΣ και συνεπώς, γεννά ακυρωτική διαφορά, που υπάγεται, ενόψει του ότι η αρχή που την εξέδωσε (Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής -και ήδη Υπουργός Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας-) εδρεύει στον Πειραιά, στη δικαιοδοσία του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά. Επομένως, η ένδικη έφεση πρέπει, σύμφωνα με την αναλόγως εφαρμοστέα εν προκειμένω (άρθρο 123 του π.δ. 1225/1981, όπως ισχύει μετά το ν. 3472/2006) διάταξη του άρθρου 12 παρ. 2 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999 Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, και το άρθρο 3 του ν. 702/1977, να παραπεμφθεί προς εκδίκαση στο Διοικητικό Εφετείο Πειραιά.
Για τους λόγους αυτούς
Παραπέμπει την από 2-11-2099 έφεση του …. στο Διοικητικό Εφετείο Πειραιά.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 9-2-2012.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΠΑΡΕΔΡΟΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΡΑΘΥΡΑΣ
Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ