Με την 1850/2009 απόφαση της Ολομέλειας κρίθηκε ότι από τα οριζόμενα στην παράγραφο 8 του άρθρου 29 του ν. 2508/1997, περί παραχώρησης αυθαιρέτως κατεχομένων εκτάσεων στους κατόχους αυτών, συνάγεται ότι η θεσπισθείσα ρύθμιση αποσκοπεί στην υλοποίηση του πολεοδομικού σχεδιασμού, που αποτελεί σκοπό δημοσίου συμφέροντος. Συνεπώς, από την εφαρμογή των διατάξεων αυτών γεννώνται, σε περίπτωση αμφισβητήσεων, διοικητικές διαφορές, οι οποίες, εφ’ όσον η κατά τις εν λόγω διατάξεις παραχώρηση οικοπέδων δεν αποβλέπει στην στεγαστική ή άλλη αποκατάσταση κοινωνικώς ασθενεστέρων κατηγοριών προσώπων, αλλά εξυπηρετεί άλλου είδους δημόσιο συμφέρον, συνιστούν ακυρωτικές διαφορές υπαγόμενες στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας [και ειδικότερα, κατ’ άρθρο 4 παρ.1 του π.δ/τος 361/2001 (Α΄ 244) στην αρμοδιότητα του Δ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας].
1850/2009 ΣΤΕ
Δημοτικά ακίνητα και εκποίηση αυτών σε αυθαιρέτους κατόχους με τις διατάξεις του άρθρου 8 παρ. 29 του ν. 2508/1997. Η θεσπισθείσα ρύθμιση αποσκοπεί στην υλοποίηση του πολεοδομικού σχεδιασμού στην περιοχή του Δήμου Πολίχνης και οι αναφυόμενες διαφορές είναι ακυρωτικές, υπαγόμενες στην αρμοδιότητα του Δ΄ Τμήματος του ΣτΕ. Αντίθετη μειοψηφία. Ρύθμιση που θεσπίζεται στα πλαίσια υλοποιήσεως του πολεοδομικού σχεδιασμού μιας περιοχής θα πρέπει, για να είναι σύμφωνη προς το Σύνταγμα, να συμβάλει στον ορθολογικό πολεοδομικό σχεδιασμό της περιοχής. Συνεπώς η εισαγομένη ρύθμιση να υπαγορεύεται από πολεοδομικά κριτήρια, ενώ παράγοντες αναγόμενοι στην υφισταμένη πραγματική κατάσταση μπορούν να λαμβάνονται υπ` όψη μόνον επιβοηθητικώς και δεν είναι δυνατόν να στηρίξουν ρύθμιση ασυνδέτως προς τις πολεοδομικές ανάγκες, η θεραπεία των οποίων προέχει της προστασίας των ιδιωτικών δικαιωμάτων και συμφερόντων. Η κατά τις διατάξεις του άρθρου 29 παρ.8 του ν. 2508/1997 παραχώρηση αυθαιρέτως κατεχομένων εκτάσεων θεσπίσθηκε στα πλαίσια υλοποιήσεως του πολεοδομικού σχεδιασμού της περιοχής του Δήμου Πολίχνης. Όμως, η απ` ευθείας εκποίηση δημοτικών εκτάσεων δεν υπαγορεύεται από πολεοδομικά κριτήρια, αλλά αποβλέπει στην εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων και η επίμαχη διάταξη του άρθρου 29 παρ. 8 του ν. 2508/1997 έρχεται σε αντίθεση τόσο με τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, όσο και με τις συνταγματικές αρχές του κράτους δικαίου και της ισότητας των πολιτών ενώπιον του νόμου. Για τον λόγο αυτόν, που εξετάζεται αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο, η διάταξη αυτή είναι ανίσχυρη και δεν δύναται να παράσχει νόμιμο έρεισμα για την έκδοση ατομικών διοικητικών πράξεων με αντικείμενο την απ` ευθείας εκποίηση ή την άρνηση απ` ευθείας εκποιήσεως δημοτικών εκτάσεων σε αυθαίρετους κατόχους αυτών. Αντίθετη μειοψηφία. Οι προσβαλλόμενες πράξεις, που απέρριψαν σχετικό αίτημα είναι πάντως νόμιμες. Απορρίπτεται η αίτηση ακύρωσης. Η αίτηση παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου, κατόπιν της υπ΄ αριθμ. 3943/2007 αποφάσεως του Δ΄ Τμήματος του ΣτΕ.
Αριθμός 1850/2009
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 26 Σεπτεμβρίου 2008, με την εξής σύνθεση: Φ. Στεργιόπουλος, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύων, σε αντικατάσταση του Προέδρου, που είχε κώλυμα, Δ. Κωστόπουλος, Αγγ. Θεοφιλοπούλου, Ν. Σακελλαρίου, Θ. Παπαευαγγέλου, Αικ. Συγγούνα, Αν. Γκότσης, Δ. Μπριόλας, Ε. Δανδουλάκη, Ε. Σαρπ, Ν. Μαρκουλάκης, Γ. Παπαγεωργίου, Ι. Μαντζουράνης, Αικ. Σακελλαροπούλου, Δ. Αλεξανδρής, Μ.-Ε. Κωνσταντινίδου, Α.-Γ. Βώρος, Μ. Γκορτζολίδου, Ε. Νίκα, Ι. Γράβαρης, Ε. Αντωνόπουλος, Γ. Τσιμέκας, Ι. Ζόμπολας, Σ. Μαρκάτης, Δ. Γρατσίας, Β. Καμπίτση, Β. Γρατσίας, Α. Ντέμσιας, Σ. Παραμυθιώτης, Φ. Ντζίμας, Σ. Χρυσικοπούλου, Ηρ. Τσακόπουλος, Μ. Σταματελάτου- Μπεριάτου, Σύμβουλοι, Δ. Μακρής, Ι. Μιχαλακόπουλος, Πάρεδροι. Γραμματέας ο Β. Μανωλόπουλος.
Για να δικάσει την από 23 Φεβρουαρίου 2000 αίτηση:
της ……… χήρας ………. …………, κατοίκου ………. Πολίχνης (………. .), η οποία δεν παρέστη,
κατά των: 1) Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, ο οποίος παρέστη με τον Β. Πανταζή, Νομικό Σύμβουλο του Κράτους και 2) Δήμου Πολίχνης, ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Β. Παρρή (Α.Μ. 6559), που τον διόρισε με απόφασή της η Δημαρχιακή του Επιτροπή.
Η πιο πάνω αίτηση παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου, κατόπιν της υπ΄ αριθμ. 3943/2007 αποφάσεως του Δ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, προκειμένου να επιλύσει η Ολομέλεια το ζήτημα που αναφέρεται στην απόφαση.
Με την αίτηση αυτή η αιτούσα επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. 35643/17.12.1999 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της παραπεμπτικής αποφάσεως, η οποία επέχει θέση εισηγήσεως από την Εισηγήτρια, Σύμβουλο, Ε. Νίκα.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο του Δήμου και τον εκπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψη της υπό κρίση αιτήσεως.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα Σκέφθηκε κατά το Νόμο
1. Επειδή, για την άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως κατεβλήθησαν τα νόμιμα τέλη (υπ’ αριθμ. 2701080-1/00 διπλότυπα εισπράξεως της Δ.Ο.Υ. Ενσήμων και Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών) και το παράβολο (υπ’ αριθμ. 1729882/00 ειδικό έντυπο παραβόλου).
2. Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση ζητείται η ακύρωση της υπ’ αριθμ. 35643/17.12.1999 αποφάσεως του Υφυπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, με την οποία, κατ’ αποδοχή προσφυγής του Δήμου Πολίχνης, ακυρώθηκε η υπ’ αριθμ. 13/20.8.1999 απόφαση της Επιτροπής του άρθρου 18 του ν. 2218/1994 Νομού Θεσσαλονίκης. Με την απόφαση αυτή είχε ακυρωθεί, κατόπιν προσφυγής της αιτούσης, η υπ’ αριθμ. 373/23.6.1999 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πολίχνης, απορριπτική αιτήματος της τελευταίας να της παραχωρηθεί, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 29 παρ. 8 του ν. 2508/1997, ως αυθαιρέτως κατεχούσης, έκταση κυριότητος του ως άνω Δήμου την οποία αυτή φέρεται να κατείχε αυθαιρέτως.
3. Επειδή η υπόθεση εισάγεται στην Ολομέλεια κατόπιν της υπ’ αριθμ. 3943/2007 αποφάσεως του Δ` Τμήματος λόγω της σπουδαιότητας του ζητήματος της φύσεως της προκειμένης διαφοράς και της δικαιοδοσίας του Συμβουλίου της Επικρατείας προς εκδίκασή της.
4. Επειδή, η ως άνω υπ’ αριθμ. 373/1999 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πολίχνης, η οποία ανεβίωσε μετά την ακύρωση, με την προσβαλλόμενη απόφαση του Υφυπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, της υπ’ αριθμ. 13/20.8.1999 αποφάσεως της Επιτροπής του άρθρου 18 ν. 2218/1994, πρέπει να θεωρηθεί συμπροσβαλλόμενη με την υπό κρίση αίτηση.
5. Επειδή, στην παράγραφο 8 του άρθρου 29 του ν. 2508/1997 «Βιώσιμη Οικιστική Ανάπτυξη πόλεων και οικισμών της χώρας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄124) ορίσθηκαν τα εξής : «α. Εκτάσεις κυριότητας του Δήμου Πολίχνης (Θεσσαλονίκης), που βρίσκονται εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου και κατέχονται αυθαίρετα από δημότες ή κατοίκους του δήμου αυτού την τελευταία επταετία και στις οποίες έχει ανεγερθεί από αυτούς κτίσμα μέχρι και τις 31.12.1990 για χρήση αποκλειστικά κύριας κατοικίας, μπορεί, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, να παραχωρηθεί σε αυτούς έκταση ενός αρτίου οικοπέδου, ύστερα από αίτησή τους που υποβάλλεται στο δήμο μέσα σε αποκλειστική προθεσμία ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος του παρόντος. Για τα οικόπεδα στα οποία δεν έχει κυρωθεί η πράξη εφαρμογής σχεδίου, η ανωτέρω ετήσια προθεσμία υποβολής της αίτησης άρχεται από την κύρωση από το νομάρχη της πράξης εφαρμογής του σχεδίου. Το τίμημα των εκτάσεων αυτών καθορίζεται από την επιτροπή της παρ. 6 του άρθρου 248 του Δ.Κ.Κ. και υπολογίζεται από αυτή ως εξής : Για οικόπεδα με Σ.Δ. 0,8 το τίμημα ορίζεται για τα πρώτα 200 τ.μ. στο 1/3 της τρέχουσας αξίας, για τα επιπλέον τ.μ. και μέχρι τα 300 τ.μ. στα 3/4 της αξίας. Εφόσον το οικόπεδο είναι μεγαλύτερο των 300 τ.μ., για τα πέραν τούτων τ.μ. το τίμημα ορίζεται στην τρέχουσα τιμή. Για οικόπεδα με συντελεστή δόμησης 1,6 και άνω το τίμημα ορίζεται στο 1/3 της τρέχουσας αξίας τους για τα πρώτα 100 τ.μ. Τα υπόλοιπα τ.μ. υπολογίζονται με την τρέχουσα αξία. Στο ανωτέρω τίμημα δεν υπολογίζεται η αξία των κτισμάτων. Η εισφορά σε χρήμα, όπου είναι επιβεβλημένη, καταβάλλεται από το δικαιούχο αγοραστή. Το ανωτέρω τίμημα καταβάλλεται σε έξι (6) άτοκες ετήσιες δόσεις και διατίθεται από το δήμο κυρίως και κατά προτεραιότητα για την εκτέλεση έργων εφαρμογής του σχεδίου στην περιοχή που παραχωρούνται τα οικόπεδα … Κατ’ εξαίρεση, όσοι εκ των ανωτέρω δικαιούχων είναι πολύτεκνοι ή άτομα με ειδικές ανάγκες, δύναται το δημοτικό συμβούλιο με απόφασή του να ορίσει ότι το ανωτέρω τίμημα καταβάλλεται σε δέκα (10) άτοκες ετήσιες δόσεις. Αν οι κάτοχοι των ως άνω εκτάσεων έχουν στην ιδιοκτησία τους άλλο ακίνητο της ίδιας προς το κατεχόμενο χρήσης στα όρια του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης ή στον τόπο γέννησής τους και εφόσον αυτός βρίσκεται σε δήμο ή κοινότητα που υπερβαίνει τους πέντε χιλιάδες (5.000) κατοίκους, το τίμημα της παραχωρούμενης έκτασης υπολογίζεται από την ανωτέρω επιτροπή στο σύνολο της τρέχουσας αξίας και καταβάλλεται σε έξι (6) άτοκες ετήσιες δόσεις. β. Ο κάτοχος έκτασης μεγαλύτερης του ενός αρτίου οικοπέδου οφείλει πριν την παραχώρηση να αποδώσει στο δήμο την επιπλέον έκταση, εφόσον είναι δυνατόν να δημιουργηθεί και άλλο οικόπεδο έστω και κατά παρέκκλιση άρτιο. Το δημοτικό συμβούλιο υποχρεούται να αρνηθεί την παραχώρηση και του ενός οικοπέδου πριν την τακτοποίηση της πιο πάνω εκκρεμότητας, που διαπιστούται με πράξη παραδόσεως και παραλαβής του επιπλέον οικοπέδου. Αν οι κάτοχοι είναι περισσότεροι από έναν ή αν πρόκειται για περισσότερους κληρονόμους των αρχικών κατόχων, η μεταβίβαση γίνεται προς όλους συμμέτρως, ή, εφόσον πρόκειται για κληρονόμους, κατά το λόγο της κληρονομικής τους μερίδας. Το οριστικό συμβόλαιο μεταβίβασης των ως άνω εκτάσεων καταρτίζεται μετά την εξόφληση του τιμήματος. γ. Η παραχώρηση των ανωτέρω εκτάσεων γίνεται αφού προηγουμένως οι κάτοχοι αυτών δηλώσουν με δήλωση του ν. 1599/1986 ότι αποδέχονται ανεπιφύλακτα την εφαρμογή του ρυμοτομικού σχεδίου. Με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου καθορίζονται τα δικαιολογητικά ή άλλα στοιχεία που απαιτούνται να υποβληθούν στο δήμο με την αίτηση παραχώρησης, η διαδικασία παραχώρησης και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια. δ. Εκτάσεις της παρ. 1 που μένουν στο δήμο μετά την παραχώρηση, εφόσον μπορούν να αποτελέσουν άρτια και οικοδομήσιμα οικόπεδα, μπορεί να παραχωρηθούν από το δήμο με την ίδια ως άνω διαδικασία στους κατόχους εκτάσεων που με το εγκεκριμένο σχέδιο χαρακτηρίζονται κοινόχρηστοι χώροι ή ρυμοτομούνται καθ’ οιονδήποτε τρόπο, εξίσου με τους παλαιούς δικαιούχους. Επίσης μπορεί να παραχωρηθούν για στεγαστικές ανάγκες σε άπορους και οικονομικά αδύνατους δημότες του κατά τη διαδικασία του άρθρου 249 του Δ.Κ.Κ. ή να εκποιηθούν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 249 παρ. 6 του Δ.Κ.Κ.».
6. Επειδή, από τα οριζόμενα στις ως άνω διατάξεις, καθώς και από την προηγηθείσα της νομοθετικής ρυθμίσεως, υπ’ αριθμ. 122/1995 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πολίχνης, της οποίας το περιεχόμενο υιοθέτησε, εν πολλοίς, ο νομοθέτης, συνάγεται ότι η θεσπισθείσα ρύθμιση αποσκοπεί στην υλοποίηση του πολεοδομικού σχεδιασμού στην περιοχή του Δήμου Πολίχνης, που αποτελεί σκοπό δημοσίου συμφέροντος. Συνεπώς, από την εφαρμογή των διατάξεων αυτών γεννώνται, σε περίπτωση αμφισβητήσεων, διοικητικές διαφορές, οι οποίες, εφ’ όσον η κατά τις εν λόγω διατάξεις παραχώρηση οικοπέδων δεν αποβλέπει στην στεγαστική ή άλλη αποκατάσταση κοινωνικώς ασθενεστέρων κατηγοριών προσώπων, αλλά εξυπηρετεί άλλου είδους δημόσιο συμφέρον, συνιστούν ακυρωτικές διαφορές υπαγόμενες στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας [και ειδικότερα, κατ’ άρθρο 4 παρ.1 του π.δ/τος 361/2001 (ΦΕΚ Α΄ 244) στην αρμοδιότητα του Δ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας]. Κατά την γνώμη, όμως, των Συμβούλων Ελ. Δανδουλάκη, Ειρ. Σαρπ, Μ.-Ε. Κωνσταντινίδου, Ε. Νίκα, Α. Ντέμσια και Σπ. Χρυσικοπούλου, οι εκδιδόμενες βάσει του άρθρου 29 παρ.8 του ν. 2508/1997 αποφάσεις υπάγονται στην δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων ως πράξεις διαχειρίσεως της περιουσίας του οικείου Ο.Τ.Α. Και τούτο διότι η ρύθμιση της παραγράφου 8 του άρθρου 29 του ν. 2508/1997 περί παραχωρήσεως ακινήτων κυριότητας του Δήμου Πολίχνης στους αυθαιρέτως κατέχοντες αυτά προήλθε από πρωτοβουλία του Δήμου Πολίχνης, ο οποίος με την υπ’ αριθμ. 122/1995 απόφασή του (που κατέστη περιεχόμενο της επίμαχης διατάξεως) απεφάσισε, κατ’ επίκληση των διατάξεων περί προστασίας της δημοτικής περιουσίας (ν.δ. 31/1968, ΦΕΚ Α΄281, ν.δ. 263/1968, ΦΕΚ Α΄12 , άρθρο 62 ν. 1416/1984, ΦΕΚ Α΄18) να προβεί στην απ’ ευθείας εκποίηση εκτάσεών του στους αυθαιρέτως κατέχοντες με προφανή σκοπό την οριστική και εντός συντόμου χρονικού διαστήματος τακτοποίηση της περιουσίας του και των ζητημάτων που ανεφύησαν από την αυθαίρετη κατάληψή της από δημότες και κατοίκους της περιοχής. Υπό τα δεδομένα αυτά η ως άνω ρύθμιση υπαγορεύθηκε από λόγους αναγομένους στην διαχείριση της περιουσίας του καθ’ ού Δήμου και, συνεπώς, οι πράξεις που εκδίδονται κατ’ εφαρμογή της ανωτέρω διατάξεως συνιστούν πράξεις διαχειρίσεως της περιουσίας του Δήμου, από την αμφισβήτηση της νομιμότητας των οποίων γεννώνται διαφορές ιδιωτικού δικαίου, υπαγόμενες στην δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων, κατά το άρθρο 94 παράγραφος 2 του Συντάγματος, όπως αναθεωρήθηκε με το Ψήφισμα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ` Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων (ΦΕΚ Α` 84) (πρβλ. ΣτΕ 4188/1976 Ολομ., 384/1990 Ολομ.).
7. Επειδή, μετά την επίλυση ως άνω του παραπεμφθέντος ζητήματος της δικαιοδοσίας του Συμβουλίου της Επικρατείας επί της προκειμένης διαφοράς, η Ολομέλεια κρατεί την υπόθεση προς εκδίκαση σύμφωνα με το άρθρο 14 παρ.3 π.δ. 18/1989 (ΦΕΚ Α΄8).
8. Eπειδή, στο άρθρο 24 του Συντάγματος, όπως αναθεωρήθηκε με το Ψήφισμα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων, ορίζεται ότι : «1. H προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. … 2. Η χωροταξική αναδιάρθρωση της Χώρας, η διαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόμηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του Κράτους, με σκοπό να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και η ανάπτυξη των οικισμών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης. Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθμίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήμης. . .». Με τις ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος έχει αναχθεί σε συνταγματικώς προστατευόμενο αγαθό το φυσικό οικιστικό και πολιτιστικό περιβάλλον και απευθύνονται επιταγές στο νομοθέτη να ρυθμίσει την χωροταξική ανάπτυξη και πολεοδομική διαμόρφωση της χώρας με βάση ορθολογικό σχεδιασμό υπαγορευόμενο από πολεοδομικά κριτήρια, σύμφωνα με την φυσιογνωμία, τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες κάθε περιοχής (πρβλ. ΣτΕ 123/2007 Ολομ., 2005/2003 Ολομ.). Κατ’ ακολουθίαν, ρύθμιση που θεσπίζεται στα πλαίσια υλοποιήσεως του πολεοδομικού σχεδιασμού μιας περιοχής θα πρέπει, για να είναι σύμφωνη προς τις ως άνω συνταγματικές επιταγές, να συμβάλει στον ορθολογικό πολεοδομικό σχεδιασμό της περιοχής. Προς τούτο πρέπει η εισαγομένη ρύθμιση να υπαγορεύεται από πολεοδομικά κριτήρια, δηλαδή να αποβλέπει στην εξυπηρέτηση των αναγκών της πόλεως από άποψη υγιεινής, ασφάλειας, οικονομίας, κυκλοφορίας, αισθητικής κλπ και στην αρτιότερη πολεοδομική διαρρύθμισή της, ενώ παράγοντες αναγόμενοι στην υφισταμένη πραγματική κατάσταση μπορούν να λαμβάνονται υπ’ όψη μόνον επιβοηθητικώς και δεν είναι δυνατόν να στηρίξουν ρύθμιση (εισαγομένη χάριν του πολεοδομικού σχεδιασμού) ασυνδέτως προς τις πολεοδομικές ανάγκες, η θεραπεία των οποίων προέχει της προστασίας των ιδιωτικών δικαιωμάτων και συμφερόντων.
9. Επειδή, η κατά τις προπαρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 29 παρ.8 του ν. 2508/1997 παραχώρηση αυθαιρέτως κατεχομένων εκτάσεων θεσπίσθηκε, κατά τα γενόμενα ανωτέρω δεκτά, στα πλαίσια υλοποιήσεως του πολεοδομικού σχεδιασμού της περιοχής του Δήμου Πολίχνης. Όμως, η απ’ ευθείας εκποίηση δημοτικών εκτάσεων της πολεοδομουμένης περιοχής στους αυθαίρετους κατόχους αυτών δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι συμβάλλει στον ορθολογικό πολεοδομικό σχεδιασμό της περιοχής, εφ’ όσον η ρύθμιση αυτή δεν υπαγορεύεται από πολεοδομικά κριτήρια συναπτόμενα προς την υγιεινή, ασφάλεια, αισθητική και λειτουργικότητα του οικισμού, που θα ήσαν πρόσφορα και τα μόνα συνταγματικώς ανεκτά για την εξυπηρέτηση του επιδιωκομένου σκοπού του ορθολογικού σχεδιασμού, αλλά αποβλέπει η εν λόγω ρύθμιση, προεχόντως, στην εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων, περιοριζομένη στην αποδοχή, επ’ ευκαιρία του πολεοδομικού σχεδιασμού, πραγματικών καταστάσεων που δημιουργήθηκαν παρανόμως από ιδιώτες (αυθαίρετη κατάτμηση, αυθαίρετη δόμηση). Με το περιεχόμενο αυτό η επίμαχη διάταξη του άρθρου 29 παρ.8 του ν. 2508/1997 έρχεται σε αντίθεση τόσο με τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, που επιτάσσουν τον ορθολογικό πολεοδομικό σχεδιασμό προς εξασφάλιση της λειτουργικότητας των οικισμών, όσο και με τις συνταγματικές αρχές του κράτους δικαίου και της ισότητας των πολιτών ενώπιον του νόμου. Συνεπώς, για τον λόγο αυτόν, που εξετάζεται αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο, η ως άνω διάταξη είναι ανίσχυρη και δεν δύναται να παράσχει νόμιμο έρεισμα για την έκδοση ατομικών διοικητικών πράξεων με αντικείμενο την απ’ ευθείας εκποίηση (ή άρνηση απ’ ευθείας εκποιήσεως) δημοτικών εκτάσεων σε αυθαίρετους κατόχους αυτών. Μειοψήφησαν οι Σύμβουλοι Θ. Παπαευαγγέλου, Αικ. Συγγούνα, Γ. Παπαγεωργίου, Ι. Ζόμπολας, Β. Γρατσίας, οι οποίοι διετύπωσαν της εξής γνώμη, προς την οποία συνετάχθη και ο Πάρεδρος Ι. Μιχαλακόπουλος: Οι προπαρατεθείσες ρυθμίσεις δεν αντίκεινται στο άρθρο 24 του Συντάγματος. Και τούτο, διότι με τις ρυθμίσεις αυτές εξυπηρετούνται πολεοδομικές ανάγκες, δεδομένου ότι η προβλεπόμενη από αυτές παραχώρηση εκτάσεως ιδιοκτησίας του Δήμου Πολίχνης στους δημότες ή κατοίκους που τις κατέχουν αυθαιρέτως και έχουν ανεγείρει σ΄ αυτές, από επταετίας τουλάχιστον, κύρια κατοικία, αφ΄ ενός μεν, συνδυάζεται με την πρόβλεψη δημιουργίας αρτίων οικοπέδων, αφ΄ ετέρου δε, διευκολύνει την εκτέλεση των έργων εφαρμογής του σχεδίου, αφού το τίμημα της εξαγοράς των εκτάσεων τούτων διατίθεται για την χρηματοδότηση των έργων αυτών. Εξ άλλου, οι επίμαχες παραχωρήσεις, σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις, έπονται του πολεοδομικού σχεδιασμού και αυτής ακόμη της κυρώσεως από το νομάρχη των πράξεων εφαρμογής του σχεδίου, ήτοι διαδικασιών οι οποίες χωρούν επί τη βάσει αντικειμενικών πολεοδομικών κριτηρίων συναπτομένων προς την υγιεινή, ασφάλεια, αισθητική και λειτουργικότητα του οικισμού, εν όψει δε τούτου δεν τίθεται ζήτημα εφαρμογής τέτοιων κριτηρίων κατά την επακολουθούσα φάση εκτελέσεως των έργων εφαρμογής του σχεδίου. ειδικώτερα, δεν τίθεται ζήτημα εφαρμογής τέτοιων κριτηρίων για την παραχώρηση, καθ΄ εαυτήν, των οικοπέδων (για την μεταβίβαση, δηλαδή, της κυριότητος αυτών), όχι μόνον διότι, όπως προεξετέθη, τα κριτήρια αυτά ελήφθησαν υπ΄ όψιν κατά τις προηγηθείσες φάσεις της διαδικασίας με την οποία ολοκληρώθηκε ο πολεοδομικός σχεδιασμός, αλλά και διότι ούτε ο πολεοδομικός σχεδιασμός, καθ΄ εαυτόν, ούτε η εφαρμογή του σχεδίου επηρεάζονται από το ζήτημα αν οι εν λόγω εκτάσεις θα μεταβιβασθούν στα ως άνω πρόσωπα ή θα παραμείνουν στην ιδιοκτησία του Δήμου Πολίχνης. Εξ άλλου, ούτε στην συνταγματική αρχή του κράτους δικαίου αντίκεινται οι ρυθμίσεις του άρθρου 29 παρ. 8 του ν. 2801/1997. Ειδικώτερα, εν όψει της αρχής της ασφαλείας των επί μακρόν χρόνον διατηρουμένων πραγματικών καταστάσεων, το κράτος δικαίου ανέχεται την κάμψη της αρχής της νομιμότητος ή της προστασίας της ιδιοκτησίας (όπως συμβαίνει στο χώρο του δημοσίου δικαίου με την αρχή του αμετακλήτου των παρανόμων διοικητικών πράξεων μετά την πάροδο ευλόγου χρόνου ή με την παραγραφή των νομίμων αξιώσεων του Δημοσίου ή, στον χώρο του ιδιωτικού δικαίου, με τον θεσμό της χρησικτησίας). Εν όψει τούτου, η επίμαχη παραχώρηση δεν αντίκειται στην αρχή του κράτους δικαίου, αφού δεν αφορά σε πρόσωπα που απλώς κατέχουν αυθαιρέτως δημοτικές εκτάσεις, αλλά σε πρόσωπα τα οποία τις κατέχουν και έχουν ανεγείρει σ΄ αυτές κύρια κατοικία από μακρού χρόνου (επταετίας τουλάχιστον). τούτο δε, πέραν των λοιπών κριτηρίων και προϋποθέσεων (ιδιότητα δημότου ή κατοίκου του Δήμου Πολίχνης, έλλειψη άλλης ιδιόκτητης κατοικίας εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης ή στον τόπο γεννήσεως), περιορισμών και όρων (παραχώρηση εκτάσεως μέχρις εμβαδού αρτίου οικοπέδου, καταβολή τιμήματος διατιθεμένου για την χρηματοδότηση των έργων εφαρμογής του σχεδίου), υπό τους οποίους τελεί η εν λόγω παραχώρηση, καθώς και πέραν του γεγονότος ότι με τις επίμαχες ρυθμίσεις εξυπηρετείται δημόσιος σκοπός, ήτοι, προεχόντως, η εκτέλεση των έργων εφαρμογής του σχεδίου. Τέλος, εν όψει ακριβώς των ανωτέρω κριτηρίων, προϋποθέσεων, όρων και περιορισμών, συναφών προς το αντικείμενο της ρυθμίσεως και πρόσφορων για την επίτευξη του προαναφερθέντος δημόσιου σκοπού, η δια του άρθρου 29 παρ. 8 του ν. 2801/1997 θεσπιζομένη παραχώρηση δεν αποτελεί χαριστικό μέτρο ή προνόμιο υπέρ των ως άνω προσώπων και δεν αντίκειται, συνεπώς, ούτε στην αρχή της ισότητος.
10. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, με την υπ’ αριθμ. 373/23.6.1999 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πολίχνης απορρίφθηκε αίτηση της αιτούσας για την παραχώρηση σ’ αυτήν, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 29 παρ.8 του ν. 2508/1997, οικοπέδου εκτάσεως 276,7 τ.μ., επί της οδού Αργοναυτών 3, κυριότητας του Δήμου Πολίχνης με την αιτιολογία ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που τάσσονται από τις ανωτέρω διατάξεις και, ειδικότερα, διότι η αιτούσα δεν είναι κάτοικος Πολίχνης, αλλά κάτοικος Αθηνών και το επίμαχο ακίνητο είναι εγκαταλελειμένο από πολλά χρόνια. Προσφυγή της αιτούσας κατά της ως άνω αποφάσεως ενώπιον της Επιτροπής του άρθρου 18 του ν. 2218/1994 Νομού Θεσσαλονίκης έγινε δεκτή με την υπ’ αριθμ. 13/20.8.1999 απόφαση της εν λόγω Επιτροπής και ακυρώθηκε η προαναφερθείσα υπ’ αριθμ. 373/23.6.1999 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Πολίχνης ως πλημμελώς αιτιολογημένη. Στη συνέχεια, όμως, κατόπιν προσφυγής του Δήμου Πολίχνης ενώπιον του Υπουργού Εσωτερικών, η ως άνω απόφαση της Επιτροπής του άρθρου 18 του ν. 2218/1994 ακυρώθηκε με την προσβαλλομένη με την κρινομένη αίτηση υπ’ αριθμ. 35643/17.12.1999 απόφαση του Υφυπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, που δέχθηκε ότι από τα στοιχεία του φακέλλου της υποθέσεως προκύπτει επαρκώς η μονιμότητα της εγκαταστάσεως της αιτούσας στην Αθήνα και ότι, επομένως, νομίμως το Δημοτικό Συμβούλιο Πολίχνης απέρριψε, με την υπ’ αριθμ. 373/23.6.1999 απόφασή του, την αίτησή της για παραχώρηση της επίμαχης οικοπεδικής εκτάσεως.
11. Επειδή, σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω δεκτά, το αίτημα της αιτούσας να της παραχωρηθεί οικόπεδο του Δήμου Πολίχνης βάσει των διατάξεων του άρθρου 29 παρ. 8 του ν. 2508/1997 έπρεπε να απορριφθεί από την Διοίκηση προεχόντως για τον λόγο ότι οι διατάξεις αυτές αντίκεινται στο Σύνταγμα. Επομένως, οι προσβαλλόμενες πράξεις, που απέρριψαν το ως άνω αίτημα με άλλη αιτιολογία, αναγομένη στην έλλειψη προϋποθέσεων που προβλέπουν οι εν λόγω διατάξεις, είναι πάντως νόμιμες, ανεξαρτήτως της αιτιολογίας τους, και η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, παρέλκει δε ως αλυσιτελής η εξέταση των λόγων ακυρώσεως, οι οποίοι ανάγονται στη νομιμότητα της αιτιολογίας αυτών (πρβλ. ΣτΕ 2855-6/2003 Ολομ.).
Διά ταύτα
Επιλύει το παραπεμφθέν ζήτημα, σύμφωνα με το αιτιολογικό.
Κρατεί και εκδικάζει την υπόθεση.
Απορρίπτει την υπό κρίση αίτηση.