Αριθμός 1657/2007, Β’ τμ. 7μ.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ : Η διάταξη του άρθρου 14 παρ. 2 του Καταστατικού του αναιρεσείοντος Ιδρύματος που κυρώθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 49 του ν. 2082/1992, η οποία καθιερώνει υποκειμενική φορολογική απαλλαγή, μεταξύ άλλων, από το φόρο εισοδήματος του εν λόγω Ιδρύματος, ως ειδικότερη, κατισχύει των ως άνω γενικών διατάξεων του ν. 2238/1994, όπως τροποποιήθηκαν με τις ως άνω διατάξεις των ν. 2459/1997 και 2523/1997, οι οποίες δεν καταργούν την ειδική αυτή φοροαπαλλαγή αλλά αναφέρονται στη φορολογία εισοδήματος από εκμίσθωση οικοδομών και γαιών γενικά των κοινωφελών ιδρυμάτων.
Αριθμός 1657/2007
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Β΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 20 Σεπτεμβρίου 2006, με την εξής σύνθεση: Φ. Στεργιόπουλος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Β΄ Τμήματος, Ν. Σκίας, Α. Συγγούνα, Κ. Βιολάρης, Α. Γ. Βώρος, Σύμβουλοι, Α. Σδράκα, Κ. Λαζαράκη, Πάρεδροι. Γραμματέας η Μ. Μπερδεμπέ, Γραμματέας του Β΄ Τμήματος.
Για να δικάσει την από 20 Μαρτίου 2003 αίτηση:
του Κοινοφελούς Ιδρύματος με την επωνυμία Κοινωφελές ΄Ιδρυμα Ερρίκος Ντυνάν, που εδρεύει στην Αθήνα (Μεσογείων 107-109), το οποίο παρέστη με το δικηγόρο Γεωργ. Φλώρο (Α.Μ. 4293), που τον διόρισε με ειδικό πληρεξούσιο,
κατά του Υπουργού Οικονομικών, ο οποίος παρέστη με τον Παναγ. Πανάγο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή το αναιρεσείον Ίδρυμα επιδιώκει να αναιρεθεί η υπ΄ αριθμ. 1568/2002 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της Εισηγήτριας Παρέδρου Α. Σδράκα.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο του αναιρεσείοντος Ιδρύματος, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο
1. Επειδή, για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (υπ’ αριθμ. 389209, 389210, 389211 /2003 ειδικά γραμμάτια παραβόλου, σειράς Α’).
2. Επειδή, η υπόθεση συζητήθηκε ενώπιον του Τμήματος υπό την επταμελή σύνθεση κατόπιν παραπομπής της με την απόφαση 688/2006 του Τμήματος για τους αναφερόμενους σ’ αυτήν λόγους.
3. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται, παραδεκτώς, η αναίρεση της υπ’ αριθμ. 1568/2002 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, με την οποία έγινε δεκτή έφεση του αναιρεσιβλήτου Δημοσίου κατά της υπ’ αριθμ. 7978/1999 αποφάσεως του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, εξαφανίσθηκε η απόφαση αυτή και στη συνέχεια απερρίφθη η προσφυγή του ήδη αναιρεσείοντος Ιδρύματος κατά της σιωπηρής απόρριψης από τη φορολογική αρχή της δηλώσεως επιφύλαξης που είχε διατυπώσει τούτο στην από 27.2.1997 δήλωση της φορολογίας εισοδήματος οικονομικού έτους 1997, περί απαλλαγής από του φόρου εισοδήματος, του προερχομένου από την εκμίσθωση οικοδομών και γαιών εισοδήματος.
4. Επειδή, με το άρθρο 49 παρ. 1 ν. 2082/1992 (Α’ 158) κυρώθηκε και απέκτησε ισχύ νόμου η σύσταση από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό του αναιρεσείοντος Κοινωφελούς Ιδρύματος, που είχε γίνει με την 8031/23.7.1992 συμβολαιογραφική πράξη της Συμβολαιογράφου Αθηνών Μαρίας Μασούρου, όπως αυτή είχε συμπληρωθεί με την 13840/21.8.1992 πράξη της Συμβολαιογράφου Αθηνών Ελευθερίας Μορφωπού-Χρόνη. Περαιτέρω, στην παρ. 2 του ως άνω άρθρου προβλέπεται ότι το Ίδρυμα αυτό αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και διέπεται αποκλειστικά από τις κωδικοποιηθείσες με τον ως άνω κυρωτικό νόμο διατάξεις. Εξ άλλου, στο άρθρο 2 του Καταστατικού του εν λόγω Ιδρύματος, που περιλαμβάνεται στις κατά τα ανωτέρω κυρωθείσες κωδικοποιητικές διατάξεις ορίσθηκε ως σκοπός του Ιδρύματος η αποπεράτωση του ημιτελούς κτιριακού συγκροτήματος στη Λεωφόρο Μεσογείων, η παροχή υπηρεσιών υγείας σε όλους τους τομείς, καθώς και κάθε άλλη δραστηριότητα αποσκοπούσα στην προαγωγή της υγείας, την πρόνοια και την ιατρική ή νοσηλευτική εκπαίδευση κλπ. Περαιτέρω, στο άρθρο 14 παρ. 2 του αυτού ως άνω Καταστατικού προβλέπεται ότι το Ίδρυμα απαλλάσσεται, μεταξύ άλλων, των φόρων εισοδήματος, κληρονομιών και δωρεών. Εξ άλλου, στο άρθρο 103 παρ. 1 περίπτ. δ΄ του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2238/1994 (Α΄ 151) οριζόταν ότι απαλλάσσονται από το φόρο εισοδήματος «Τα εισοδήματα από οικοδομές γενικά και από εκμίσθωση γαιών των ημεδαπών νομικών προσώπων, που νόμιμα έχουν συσταθεί ή συνιστώνται και τα οποία επιδιώκουν αποδεδειγμένα κοινωφελείς σκοπούς … ». Στη συνέχεια, με το άρθρο 1 περ. 6 του ν. 2459/1997 (Α΄ 17) ορίστηκε ότι «Καταργούνται οι διατάξεις της περίπτωσης δ΄ της παρ. 1 του άρθρου 103 του Ν. 2238/1994», σύμφωνα δε με τα οριζόμενα στην τελευταία περίοδο του ίδιου άρθρου 1 του ν. 2459/1997, οι διατάξεις της περίπτωσης 6 ισχύουν για εισοδήματα που αποκτώνται από 1ης Ιανουαρίου 1996. Η καταργηθείσα ως άνω διάταξη της περίπτωσης δ’ της παρ. 1 του άρθρου 103 του ν. 2238/1994 επανήλθε κατά βάση και πάλι σε ισχύ με την παρ. 2 του άρθρου 6 του Ν. 3926/2004 (Α’ 253) και έχει εφαρμογή για εισοδήματα οικονομικού έτους 2008 και μετά, υπό την εξής διατύπωση: «Απαλλάσσονται από το φόρο: τα εισοδήματα από οικοδομές γενικά και από εκμίσθωση γαιών τα οποία αποκτούν τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα που νόμιμα έχουν συσταθεί ή συνιστώνται και τα οποία επιδιώκουν αποδεδειγμένα κοινωφελείς σκοπούς. Κατ’ εξαίρεση τα ημεδαπά κοινωφελή ιδρύματα απαλλάσσονται και από τα εισοδήματα από μερίσματα μετοχών αλλοδαπών ανωνύμων εταιρειών». Εξάλλου, στο άρθρο 101 του πιο πάνω Κώδικα ορίζονται τα εξής: «1. Στο φόρο υπόκεινται: α) Οι ημεδαπές ανώνυμες εταιρείες, β) Οι δημόσιες, δημοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις και εκμεταλλεύσεις κερδοσκοπικού χαρακτήρα (…). 2. Επίσης, στο φόρο αυτόν υπόκεινται και τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ημεδαπά ή αλλοδαπά νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, στα οποία περιλαμβάνονται και τα κάθε είδους ιδρύματα». Τέλος, με το άρθρο 13 παρ. 19 του ν. 2459/1997 έχει προστεθεί εδάφιο στην περίπτωση γ΄ της παραγράφου 1 του πιο πάνω άρθρου 109 του Κώδικα, το οποίο εδάφιο στη συνέχεια αντικαταστάθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 35 του ν. 2523/1997 (Α΄ 179) και ισχύει για εισοδήματα που αποκτώνται από την 1η Ιανουαρίου 1996 και μετά, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 35. Το εδάφιο αυτό έχει ως εξής: «Ειδικά ο συντελεστής φορολογίας ορίζεται σε δέκα τοις εκατό (10%) για τα εισοδήματα που αποκτούν από την εκμίσθωση οικοδομών και γαιών ( … ) τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα, που νόμιμα έχουν συσταθεί ή συνιστώνται και τα οποία επιδιώκουν αποδεδειγμένα κοινωφελείς σκοπούς, καθώς και τα ημεδαπά κοινωφελή ιδρύματα».
5. Επειδή, όπως προκύπτει από την αναιρεσιβαλλομένη απόφαση το αναιρεσείον ίδρυμα με την από 27.2.1997 δήλωση φορολογίας εισοδήματος οικ. έτους 1997, δήλωσε το εισόδημα που απέκτησε κατά χρήση από 1.1. έως 31.12.1996 από την εκμίσθωση γαιών και οικοδομών. Στη δήλωση αυτή περιέλαβε και επιφύλαξη με την οποία υπεστήριξε ότι τα εισοδήματα αυτά από την εκμίσθωση και ιδιόχρηση οικοδομών και γαιών δεν πρέπει να φορολογηθούν, διότι απαλλάσσονται της φορολογίας εισοδήματος. Η Φορολογική Αρχή δεν απάντησε στην επιφύλαξη αυτή, με συνέπεια, μετά την συμπλήρωση απράκτου τριμήνου από της υποβολής της ως άνω δηλώσεως, το αναιρεσείον άσκησε προσφυγή κατά της τεκμαιρομένης σιωπηράς απορρίψεως της ως άνω διατυπωθείσης επιφυλάξεώς του. Με την αναιρεσιβαλλομένη απόφαση έγινε δεκτή έφεση του αναιρεσιβλήτου Δημοσίου, με την αιτιολογία ότι οι διατάξεις του νόμου 2459/1997 ως νεώτερες και ειδικές κατισχύουν των διατάξεων της συστατικής πράξεως του Ιδρύματος, είναι δε σαφείς ως προς το ότι τα εισοδήματα των μη κερδοσκοπικών νομικών προσώπων, περιλαμβανομένων και των ημεδαπών κοινωφελών Ιδρυμάτων, τα οποία αποκτώνται από 1ης Ιανουαρίου 1996 και μεταγενεστέρως, προερχόμενα από την εκμίσθωση γαιών και οικοδομών, υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος με πάγιο συντελεστή 10% επί των αντιστοίχων ακαθαρίστων εσόδων και, αφού εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση, που είχε κρίνει αντιθέτως, δικάζοντας την προσφυγή και λαμβάνοντας υπόψη ότι το αναιρεσείον είναι ανεξάρτητο και αυτοτελές σε σχέση με τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό κοινωφελές ίδρυμα, καθώς και ότι είναι συνταγματικώς ανεκτός ο περιορισμός των διατιθεμένων προς εκπλήρωση κοινωφελών σκοπών οικονομικών μέσων των κοινωφελών ιδρυμάτων που επέρχεται με την καταβολή φορολογίας εισοδήματος, η οποία συνιστά γενικό μέτρο το οποίο επιβαρύνει όλα τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα στη χώρα και δεν αντιβαίνει στις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 5 , 21 και 109 του Συντάγματος, απέρριψε την προσφυγή στο σύνολό της. Η κρίση αυτή της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως είναι μη νόμιμη, δεδομένου ότι η ως άνω διάταξη του άρθρου 14 παρ. 2 του Καταστατικού του αναιρεσείοντος Ιδρύματος που κυρώθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 49 του ν. 2082/1992, η οποία καθιερώνει υποκειμενική φορολογική απαλλαγή, μεταξύ άλλων, από το φόρο εισοδήματος του εν λόγω Ιδρύματος, ως ειδικότερη, κατισχύει των ως άνω γενικών διατάξεων του ν. 2238/1994, όπως τροποποιήθηκαν με τις ως άνω διατάξεις των ν. 2459/1997 και 2523/1997, οι οποίες δεν καταργούν την ειδική αυτή φοροαπαλλαγή αλλά αναφέρονται στη φορολογία εισοδήματος από εκμίσθωση οικοδομών και γαιών γενικά των κοινωφελών ιδρυμάτων. Για τον λόγο, συνεπώς, αυτόν, ο οποίος βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να αναιρεθεί. Κατόπιν αυτού, παρέλκει η έρευνα των λοιπών λόγων αναιρέσεως, η δε υπόθεση που χρειάζεται διευκρίνιση ως προς το πραγματικό, πρέπει να παραπεμφθεί στο ίδιο δικαστήριο για νέα κρίση.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Δέχεται την υπό κρίση αίτηση.
Αναιρεί την υπ’ αριθμ. 1568/2002 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών στο οποίο και παραπέμπει την υπόθεση σύμφωνα με το αιτιολογικό.
Διατάσσει την απόδοση του καταβληθέντος παραβόλου.
Επιβάλλει στο Δημόσιο τη δικαστική δαπάνη του αναιρεσείοντος Ιδρύματος, η οποία ανέρχεται σε χίλια τριακόσια ογδόντα (1380) ευρώ.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 9 Οκτωβρίου 2006
Ο Πρόεδρος του Β΄ Τμήματος Η Γραμματέας του Β΄ Τμήματος
Φ. Στεργιόπουλος Μ. Μπερδεμπέ
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 6ης Ιουνίου 2007.
Ο Πρόεδρος του Β’ Τμήματος Η Γραμματέας
Φ. Στεργιόπουλος Α. Ζυγουρίτσα