Αριθμός 2010/2012
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Δ΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 24 Απριλίου 2012, με την εξής σύνθεση: Σωτ. Ρίζος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Δ΄ Τμήματος, Γ. Παπαγεωργίου, Ηρ. Τσακόπουλος, Σύμβουλοι, Χ. Σιταρά, Ο. Νικολαράκου-Μαυρομιχάλη, Πάρεδροι. Γραμματέας η Μ. Παπαδοπούλου, Γραμματέας του Δ΄ Τμήματος.
Για να δικάσει την από 25 Οκτωβρίου 2011 αίτηση:
της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία “Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεοπτική, Εκδοτική, Παραγωγική, Οργανωτική Ανώνυμη Εταιρεία Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας Α.Ε.» και το διακριτικό τίτλο «Οργανισμός Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας», που εδρεύει στην Καλλιθέα Αττικής (Δαβάκη 58), η οποία παρέστη με το δικηγόρο Παναγιώτη Γιαννόπουλο (Α.Μ. 16922), που τον διόρισε με πληρεξούσιο,
κατά του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης (Ε.Σ.Ρ.), που εδρεύει στην Αθήνα (Αμερικής 5), το οποίο παρέστη με την Αθηνά Αλεφάντη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,
και κατά των παρεμβαινουσών: 1) κοινοπραξίας με την επωνυμία «Κοινοπραξία Τουριστική Λουτρακίου Ανώνυμη Εταιρεία Ο.Τ.Α. – Λουτράκι Α.Ε. – Κλαμπ Οτέλ Λουτράκι Καζίνο Τουριστικές & Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις Α.Ε.», που εδρεύει στο Λουτράκι Κορινθίας (Ακτή Ποσειδώνος 48), η οποία παρέστη με το δικηγόρο Άγγελο Καμινάρη (Α.Μ. 2467), που τον διόρισε με πληρεξούσιο και 2) ανωνύμων εταιρειών: α) «Ελληνικό Καζίνο Πάρνηθας Α.Ε.» και β) «Regency Entertainment Ψυχαγωγική και Τουριστική Α.Ε.», που εδρεύουν στο Μαρούσι Αττικής (Αγ. Κωνσταντίνου 49), οι οποίες παρέστησαν με το δικηγόρο Φίλιππο Σπυρόπουλο (Α.Μ. 7310), που τον διόρισαν με πληρεξούσιο.
Με την αίτηση αυτή η αιτούσα εταιρεία επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ΄ αριθ. 333/2011 απόφαση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Συμβούλου Γ. Παπαγεωργίου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο της αιτούσης εταιρείας, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, τους πληρεξουσίους των παρεμβαινουσών εταιρειών και την αντιπρόσωπο του Ε.Σ.Ρ., οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο
1. Επειδή, για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (3091472-4/2011 ειδικά έντυπα παραβόλου).
2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση της 333/31.8.2011 αποφάσεως του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεοράσεως (Ε.Σ.Ρ.), με την οποία επιβλήθηκε στην αιτούσα εταιρεία, ιδιοκτήτρια του ραδιοφωνικού σταθμού με διακριτικό τίτλο «NOVA SPORT» (πρώην «ΣΠΟΡ FM 94,6»), πρόστιμο ύψους 10.000 ευρώ.
3. Επειδή, στην δίκη παρεμβαίνουν με έννομο συμφέρον ή κοινοπραξία «ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Ο.Τ.Α. – ΛΟΥΤΡΑΚΙ Α.Ε. – ΚΛΑΜΠ ΟΤΕΛ ΛΟΥΤΡΑΚΙ ΚΑΖΙΝΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Α.Ε.», και, με κοινό δικόγραφο, οι ανώνυμες εταιρείες «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΖΙΝΟ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Α.Ε.» και «REGENCY ENTERTAINMENT ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ Α.Ε.», κατόπιν καταγγελιών των οποίων επιβλήθηκε στην αιτούσα εταιρεία η προσβαλλομένη διοικητική κύρωση.
4. Επειδή, στο άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος ορίζονται τα εξής: «Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του Κράτους. Ο έλεγχος και η επιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, που είναι ανεξάρτητη αρχή, όπως νόμος ορίζει. Ο άμεσος έλεγχος του Κράτους, που λαμβάνει και τη μορφή του καθεστώτος της προηγούμενης άδειας, έχει ως σκοπό την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων του λόγου και της τέχνης, την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας. …». Εξ άλλου, στο άρθρο 101Α του Συντάγματος ορίζονται τα ακόλουθα: «1 ΄Οπου από το Σύνταγμα προβλέπεται η συγκρότηση και η λειτουργία ανεξάρτητης αρχής, τα μέλη της διορίζονται με ορισμένη θητεία και διέπονται από προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία, όπως νόμος ορίζει. 2. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την επιλογή και την υπηρεσιακή κατάσταση του επιστημονικού και λοιπού προσωπικού της υπηρεσίας που οργανώνεται για την υποστήριξη της λειτουργίας κάθε ανεξάρτητης αρχής. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν τις ανεξάρτητες αρχές πρέπει να έχουν τα ανάλογα προσόντα, όπως νόμος ορίζει. Η επιλογή τους γίνεται με απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και με επιδίωξη ομοφωνίας ή πάντως με την αυξημένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων των μελών της. Τα σχετικά με τη διαδικασία επιλογής ορίζονται από τον Κανονισμό της Βουλής. 3. …». Τέλος, στο άρθρο 14 του Κανονισμού της Βουλής των Ελλήνων, όπως τροποποιήθηκε με τις από 20.6.1996, 6.12.2001 και 18.6.2003 αποφάσεις της Ολομέλειας της Βουλής (Α΄ 151, 284 και 161) αντιστοίχως), ορίζεται ότι η Διάσκεψη των Προέδρων επιλέγει με εισήγηση του Προέδρου της Βουλής, ομοφώνως, άλλως με πλειοψηφία των 4/5 των μελών της, τα μέλη των κατά το άρθρο 101Α του Συντάγματος ανεξάρτητων αρχών.
5. Επειδή, σύμφωνα με το προπαρατεθέν άρθρο 101Α του Συντάγματος, τα μέλη των συνταγματικώς κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών (μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται, κατά το άρθρο 15 παρ. 2 Σ., και το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης) απολαμβάνουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας, πρέπει να έχουν ανάλογα με την αποστολή τους προσόντα και επιλέγονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής με ομόφωνη απόφαση ή, τουλάχιστον, με την αυξημένη πλειοψηφία των 4/5 των μελών του οργάνου αυτού, ορίζονται δε με «ορισμένη θητεία». Κατά την έννοια, εξ άλλου, της αυτής συνταγματικής ρυθμίσεως, η οποία προβλέπει συγκεκριμένη διαδικασία εντός ορισμένων χρονικών ορίων και καθιερώνει ρητώς «ορισμένη» θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών, είναι μεν ανεκτή η συνέχιση λειτουργίας των εν λόγω αρχών μετά τη λήξη της θητείας των μελών τους και μέχρι την επιλογή των νέων, μόνον όμως για εύλογο χρονικό διάστημα, το οποίο κρίνεται κατά τις εκάστοτε συντρέχουσες περιστάσεις. Τούτου έπεται ότι, μετά την πάροδο του ευλόγου χρόνου, το Σύνταγμα δεν ανέχεται πλέον την παράταση της θητείας των μελών της ανεξάρτητης αρχής, η δε ανεξάρτητη αρχή δεν διαθέτει, από το χρονικό αυτό σημείο και μετά, νόμιμη συγκρότηση (βλ. Σ.Ε. 1098/2011 7μ., 2074/2011 7μ., 2605/2011 κ.ά).
6. Επειδή, ακολούθως, με τον εκτελεστικό του άρθρου 101 Α του Συντάγματος ν. 3051/2002 (Α΄ 220/20.9.2002), ορίσθηκε, στο άρθρο 1, ότι: «1. Στις ρυθμίσεις του παρόντος νόμου υπάγονται τα μέλη και το προσωπικό των ανεξάρτητων αρχών των οποίων η συγκρότηση και η λειτουργία προβλέπεται στο Σύνταγμα. 2. Ως «μέλη ανεξάρτητης αρχής» για την εφαρμογή του παρόντος νόμου θεωρούνται ο Πρόεδρος ή το ανώτατο μονοπρόσωπο όργανο διοίκησής της, ο Αντιπρόεδρος και τα άλλα μέλη, καθώς και οι αναπληρωτές αυτών, σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν κάθε αρχή». Περαιτέρω, το άρθρο 2 του νόμου αυτού ορίζει ότι οι ανεξάρτητες αρχές, των οποίων η συγκρότηση και λειτουργία προβλέπεται στο Σύνταγμα, απολαύουν λειτουργικής ανεξαρτησίας και δεν υπόκεινται σε εποπτεία και έλεγχο από κυβερνητικά όργανα ή άλλες διοικητικές αρχές, παρά μόνο σε κοινοβουλευτικό έλεγχο, σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής (παρ. 1), ενώ, στο άρθρο 3 του ιδίου νόμου, με τίτλο «Προσωπική ανεξαρτησία – Νομικό καθεστώς μελών», ορίζονται τα εξής: «1. Ως μέλη των ανεξάρτητων αρχών επιλέγονται πρόσωπα εγνωσμένου κύρους και επιστημονικής κατάρτισης ή επαγγελματικής εμπειρίας σε τομείς που έχουν σχέση με την αποστολή και τις αρμοδιότητες των αρχών. 2. Τα μέλη των ανεξάρτητων αρχών και οι αναπληρωτές τους, όπου προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις, επιλέγονται από τη Βουλή σύμφωνα με το άρθρο 101Α παρ. 2 του Συντάγματος και την προβλεπόμενη από τον Κανονισμό της Βουλής διαδικασία, διορίζονται δε με απόφαση του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν της απόφασης της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής. Η θητείας τους είναι τετραετής και ανανεώνεται με τρόπο που διασφαλίζει τη συνέχεια της λειτουργίας των ανεξάρτητων αρχών, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 5 του παρόντος. Ο Πρόεδρος της ανεξάρτητης αρχής γνωστοποιεί εγγράφως στον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων τα ονόματα των μελών της, των οποίων η θητεία λήγει. Η γνωστοποίηση γίνεται δύο (2) μήνες πριν από τη λήξη της θητείας αυτών. Σε περίπτωση θανάτου, παραίτησης ή έκπτωσης μέλους ανεξάρτητης αρχής, διορίζεται νέο μέλος για το υπόλοιπο της θητείας. Τα μέλη των ανεξάρτητων αρχών δεν επιτρέπεται να επιλέγονται για περισσότερες από δύο θητείες, διαδοχικές ή μη. Η θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών παρατείνεται αυτοδικαίως μέχρι το διορισμό νέων. 3…». Περαιτέρω, με την παρ. 1 του άρθρου 57 του ν. 3979/2011 (Α΄ 138/16.6.2001) ορίσθηκαν τα εξής: «Κατά την αληθή έννοια της διάταξης του άρθρου 3 παρ. 2 εδάφιο ε΄ του ν. 3051/2002…, η αυτοδίκαιη παράταση της θητείας των μελών του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης καλύπτει ισόχρονο διάστημα μέχρι το διορισμό των νέων μελών κατά την παράγραφο 2 εδάφιο α΄ του ίδιου ως άνω άρθρου και είναι επιτρεπτή επί όσο χρόνο δεν έχουν ορισθεί τα νέα μέλη». Τέλος, με την παρ. 2 του άρθρου 61 του ν. 4055/2012 (Α΄ 51/12.3.2012), η ισχύς του οποίου άρχισε, κατά το άρθρο 113 αυτού, από 2.4.2012, ήτοι μετά την έκδοση της προσβαλλομένης πράξεως, αντικαταστάθηκε η προπαρατεθείσα παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 3051/2002 και ορίσθηκε, μεταξύ άλλων, ότι η θητεία των μελών των ανεξαρτήτων αρχών είναι εξαετής, χωρίς δυνατότητα ανανεώσεως και ότι «Η θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών παρατείνεται αυτοδίκαια μέχρι το διορισμό νέων. Ο χρόνος παράτασης της θητείας δεν μπορεί να υπερβεί σε κάθε περίπτωση τους έξι μήνες. Η ανεξάρτητη αρχή μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί όχι όμως πέρα από ένα εξάμηνο, εάν κάποια από τα μέλη της εκλείψουν ή αποχωρήσουν για οποιονδήποτε λόγο ή απολέσουν την ιδιότητα, βάσει της οποίας ορίστηκαν, εφόσον τα λοιπά μέλη επαρκούν επαρκούν για το σχηματισμό απαρτίας».
7. Επειδή, η προπαρατεθείσα διάταξη του άρθρου 57 παρ. 1 του ν. 3979/2011 – η οποία, παρά την διατύπωσή της, δεν είναι γνησίως ερμηνευτική της σαφούς διατάξεως του άρθρου 3 παρ. 2 του ν. 3051/2002 και, συνεπώς, στερείται αναδρομικής ισχύος (Σ.Ε. 4025/2011, 238/2012 κ.ά.) – καταλαμβάνει, πάντως, την κρινομένη υπόθεση, η οποία αφορά στη νομιμότητα αποφάσεως του Ε.Σ.Ρ. που εκδόθηκε μετά τη δημοσίευση του ν. 3979/2011 (16.6.2011).
8. Επειδή, εν όψει της προπαρατεθείσης εννοίας του άρθρου 101Α του Συντάγματος, η ως άνω ρύθμιση του άρθρου 57 παρ. 1 του ν. 3979/2001, καθ΄ ο μέρος παρατείνει αυτοδικαίως την θητεία των μελών του Ε.Σ.Ρ. και μετά την παρέλευση ευλόγου χρόνου από της λήξεώς της, αντίκειται στην ανωτέρω συνταγματική διάταξη (πρβλ. σχετικά με το άρθρο 3 παρ. 2 ν. 3051/2002, Σ.Ε. 1098/2011 7μ., 2074/2011 7μ., 2605/2011 κ.ά.).
9. Επειδή, η προσβαλλομένη απόφαση ελήφθη κατά τη συνεδρίαση του Ε.Σ.Ρ. της 31.8.2011 με τη συμμετοχή, ως μέλους, του Κωνσταντίνου Τσουράκη, ο οποίος είχε διορισθεί ως τακτικό μέλος της ανεξάρτητης αυτής διοικητικής αρχής με την 21432/24.10.2005 απόφαση του Υπουργού Επικρατείας (Φ.Ε.Κ. Β΄ 1548/9.11.2005), με τετραετή, κατά το άρθρο 3 παρ. 2 του ν. 3051/2002, θητεία. Από της λήξεως, όμως, της κατά τα άνω τετραετούς θητείας του εν λόγω μέλους μέχρι της ημερομηνίας (31.8.2011) κατά την οποία τούτο μετέσχε στην ανωτέρω συνεδρίαση του Ε.Σ.Ρ., μεσολάβησαν 22 περίπου μήνες, ήτοι χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τον εύλογο χρόνο, κατά τον οποίο θα ήταν συνταγματικώς ανεκτή, κατά τα εκτιθέμενα στην πέμπτη σκέψη, η αυτοδίκαιη παράταση της ληξάσης θητείας αυτού, δεν καθιστά δε νόμιμη τη συγκρότηση του Ε.Σ.Ρ., εν προκειμένω, η διάταξη του άρθρου 57 παρ. 1 του ν. 3979/2011, την οποία επικαλείται το Ε.Σ.Ρ., με το από 24.4.2012 υπόμνημά του, δεδομένου ότι, όπως εκτίθεται στην όγδοη σκέψη, η διάταξη αυτή, καθ΄ ο μέρος παρατείνει αυτοδικαίως την θητεία των μελών του Ε.Σ.Ρ. και μετά την παρέλευση ευλόγου χρόνου από της λήξεώς της, αντίκειται στο άρθρο 101Α του Συντάγματος. Εν όψει των ανωτέρω, το Ε.Σ.Ρ. εξέδωσε την προσβαλλομένη πράξη υπό μη νόμιμη συγκρότηση, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο σχετικό λόγο ακυρώσεως, ως εκ τούτου δε, θα έπρεπε να γίνει δεκτή η κρινομένη αίτηση και να ακυρωθεί η προσβαλλομένη πράξη.
10. Επειδή, για την διατύπωση της ανωτέρω κρίσεώς του, το Τμήμα, όπως προεξετέθη, φέρεται ομοφώνως προς την άποψη ότι η κρίσιμη εν προκειμένω διάταξη του άρθρου 57 παρ. 1 του ν. 3979/2011, καθ΄ ο μέρος παρατείνει αυτοδικαίως την θητεία των μελών του Ε.Σ.Ρ. και μετά την παρέλευση ευλόγου χρόνου από της λήξεώς της, αντίκειται στο άρθρο 101Α του Συντάγματος. Το ζήτημα, όμως, της συνταγματικότητος της εν λόγω διατάξεως πρέπει, κατά τα οριζόμενα στην παρ. 5 του άρθρου 100 του ισχύοντος Συντάγματος, να παραπεμφθεί στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, να ορισθεί δε ως εισηγητής ενώπιον αυτής ο Σύμβουλος Γεώργιος Παπαγεωργίου.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Απέχει να αποφανθεί οριστικώς,
Παραπέμπει στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας το αναφερόμενο στο αιτιολογικό ζήτημα.
Ορίζει ως εισηγητή ενώπιον της Ολομελείας τον Σύμβουλο Γεώργιο Παπαγεωργίου.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 2 Μα ΐ ου 2012 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 29ης Μαΐου 2012.
Ο Πρόεδρος του Δ’ Τμήματος Η Γραμματέας του Δ’ Τμήματος
Σωτ. Αλ. Ρίζος Μ. Παπαδοπούλου