Αριθμός 2027/2015
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Δ΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 14 Οκτωβρίου 2014, με την εξής σύνθεση: Ε. Σαρπ, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύουσα, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα,
Σπ. Χρυσικοπούλου, Κ. Κουσούλης, Σύμβουλοι, Μ. Σωτηροπούλου,
Χρ. Σιταρά, Πάρεδροι. Γραμματέας ο Ν. Αθανασίου.
Για να δικάσει την από 10ης Οκτωβρίου 2012 αίτηση:
της Μαρίας Πουλάκη του Κωνσταντίνου, κατοίκου Φιλοθέης Αττικής (Αγίας Φιλοθέης 22), ως ασκούσας τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου της Κωνσταντίνου Παπαμαστρογιάννη, η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Δημήτριο Κούκουλα (Α.Μ. 11190), που τον διόρισε με πληρεξούσιο,
κατά του Δήμου Φιλοθέης – Ψυχικού Ν. Αττικής, ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Χρήστο Βαρβαρίγο (Α.Μ. 13869), που τον διόρισε με απόφαση της Οικονομικής του Επιτροπής.
Με την αίτηση αυτή η αιτούσα επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. 14926/23.7.2012 πράξη του Προϊσταμένου του Τμήματος Δημοτολογίου του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.
Οι πληρεξούσιοι των διαδίκων δήλωσαν, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 21 του Κανονισμού Λειτουργίας του Δικαστηρίου, ότι δεν θα αγορεύσουν.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Παρέδρου Χρ. Σιταρά.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο
1. Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αίτησης έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (1285106, 3369938/2012 ειδικά έντυπα παραβόλου).
2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση της 14926/23.7.2012 πράξης του Προϊσταμένου Δημοτικής Κατάστασης του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού, με την οποία απορρίφθηκε αίτημα της αιτούσας ως ασκούσης τη γονική μέριμνα του ανήλικου γιού της, Κωνσταντίνου Παπαμαστρογιάννη, περί αλλαγής του επωνύμου του.
3. Επειδή, στο άρθρο 1505 του Αστικού Κώδικα ορίζεται ότι «Οι γονείς υποχρεούνται να έχουν προσδιορίσει το επώνυμο των τέκνων τους με κοινή αμετάκλητη δήλωσή τους. Η δήλωση γίνεται πριν από το γάμο, είτε σε συμβολαιογράφο είτε στον λειτουργό ενώπιον του οποίου θα τελεσθεί ο γάμος. … Το οριζόμενο επώνυμο … μπορεί να είναι είτε το επώνυμο του ενός από τους γονείς είτε συνδυασμός των επωνύμων τους. …Αν οι γονείς παραλείψουν να δηλώσουν το επώνυμο των τέκνων τους, σύμφωνα με τους όρους των προηγούμενων παραγράφων, τα τέκνα έχουν για επώνυμο το επώνυμο του πατέρα τους».
4. Επειδή, περαιτέρω, στο άρθρο μόνο του ν.δ. 2573/1953 («περί αλλαγής επωνύμου και προσλήψεως επωνύμου, πατρωνύμου και μητρωνύμου, Α΄241), όπως αντικαταστάθηκε, ορίζεται, στην παράγραφο 1, ότι η πρόσληψη και η αλλαγή επωνύμου γίνεται με απόφαση του Νομάρχη, προβλέπεται δε περαιτέρω, στην παράγραφο 3, ότι με αποφάσεις του Υπουργού Εσωτερικών μπορούν να καθορίζονται, μεταξύ άλλων, λεπτομέρειες για τις προϋποθέσεις και τον τρόπο πρόσληψης και αλλαγής επωνύμου. Ήδη η ως άνω αρμοδιότητα ασκείται με απόφαση του Δημάρχου, σύμφωνα με την περ. 26 της παρ. ΙΙ του άρθρου 75 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006 (Α΄114) Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, όπως η περίπτωση αυτή προσετέθη με την παρ. 6 του άρθρου 94 του ν. 3852/2010. Κατά την έννοια της ως άνω διάταξης του ν.δ. 2573/1953 και της περί καθορισμού λεπτομερειών, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, απόφασης Φ.42301/12167/28.6.1995 του Υφυπουργού Εσωτερικών (Β΄608), αποτελεί μεν το επώνυμο στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου, η αλλαγή του, όμως, δεν απόκειται στην ιδιωτική βούληση, αλλά γίνεται ύστερα από απόφαση του αρμοδίου διοικητικού οργάνου, εφόσον συντρέχουν συγκεκριμένοι και σοβαροί λόγοι, ικανοί να δικαιολογήσουν την μεταβολή του επωνύμου. Και τούτο διότι το επώνυμο, το οποίο έχει καθοριστικό ρόλο στην ταυτοποίηση του προσώπου, ενδιαφέρει προφανώς τη δημόσια τάξη και τις ειδικότερες εκφάνσεις της, όπως προεχόντως την αποτελεσματική αστυνόμευση και δίωξη του εγκλήματος. Περαιτέρω, συνάπτεται με την ασφάλεια των συναλλαγών και των εννόμων εν γένει σχέσεων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου του ατόμου (πρβλ. υπό το πρίσμα του άρθρου 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών- ΕΣΔΑ-, αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της 25.11.1994, Stjerna κατά Φινλανδίας, σκέψεις 38-39, καθώς και της 1.7.2008, Daroczy κατά Ουγγαρίας, σκέψεις 26-28). Εξάλλου, τηρουμένης της προβλεπομένης διοικητικής διαδικασίας, το αρμόδιο όργανο, ασκώντας ορθώς την ανήκουσα σ’ αυτό διακριτική εξουσία, οφείλει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, προπαντός να εκτιμά τους λόγους, τους οποίους επικαλείται ο αιτούμενος την μεταβολή του επωνύμου του, και να αποφαίνεται, ενόψει αφενός της σοβαρότητας των λόγων αυτών και αφετέρου των στοιχείων που προσκομίζονται από τον ενδιαφερόμενο, αν ενδείκνυται ή όχι η ζητούμενη μεταβολή, αιτιολογώντας ειδικώς, από την άποψη αυτή, την απόφασή του (ΣτΕ 962/2011 7μ., 4317/2011, 429/2014). Εξάλλου, το καταρχήν αμετάκλητο της κατά το προαναφερθέν άρθρο 1505 Α.Κ. κοινής δήλωσης (η οποία δύναται, πάντως, να ακυρωθεί, κατά τις γενικές περί δικαιοπραξιών διατάξεις, λόγω πλάνης, απάτης ή απειλής, κατά τη διαδικασία της αμφισβητουμένης δικαιοδοσίας) δεν αποκλείει την μεταβολή του επωνύμου του τέκνου, ακόμη και με την προσθήκη του επωνύμου ενός εκ των γονέων, το οποίο είχε αρχικώς αποκλεισθεί με την εν λόγω δήλωση, κατόπιν αίτησης του ίδιου ή, εφόσον είναι ανήλικο, των ή του γονέα που ασκεί τη γονική μέριμνα και το εκπροσωπεί, σύμφωνα με τη διαδικασία και υπό τις προϋποθέσεις της ως άνω διάταξης του άρθρου μόνου του ν.δ. 2573/1953 (ΣτΕ 3935/2007).
5. Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, με την από 20.6.2012 αίτηση προς τον καθ’ ου Δήμο η αιτούσα ζήτησε την αλλαγή του επωνύμου του γιού της από «Παπαμαστρογιάννης» σε «Παπαμαστρογιάννης- Πουλάκης», δηλαδή με την προσθήκη στο επώνυμο του θανόντος πατέρα του και του δικού της επωνύμου. Η αιτούσα επικαλέσθηκε για τη θεμελίωση του εν λόγω αιτήματος ψυχολογικά προβλήματα του γιού της οφειλόμενα στο θάνατο του πατέρα του και προσκόμισε σχετικώς έγγραφα του σχολείου, στο οποίο ο ίδιος φοιτά, και αναφορά ψυχολόγου. Το αίτημα αυτό απορρίφθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη του Προϊσταμένου Δημοτικής Κατάστασης του καθ’ ου Δήμου ως «νομικά αβάσιμο», με την αιτιολογία ότι «σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα το επίθετο του τέκνου είναι εκείνο που δήλωσαν οι γονείς του στον τελέσαντα τον γάμο τους και η δήλωση αυτή είναι αμετάκλητη».
6. Επειδή, η ως άνω πράξη του Προϊσταμένου Δημοτικής Κατάστασης του καθ’ ου Δήμου ενέχει απόρριψη του αιτήματος της αιτούσας και, συνεπώς, προσβάλλεται παραδεκτώς με την κρινόμενη αίτηση. Ανεξαρτήτως δε του αν η μη άσκηση της προσφυγής του άρθρου 227 του ν. 3852/2010, η οποία, σύμφωνα με την παρ. 1α του άρθρου αυτού, είναι προσφυγή νομιμότητας και όχι ενδικοφανής (ΣτΕ 2451/2013), καθιστά απαράδεκτη την άσκηση της αίτησης ακυρώσεως κατά της υποκείμενης σε αυτήν πράξης, πάντως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η μη άσκησή της δεν θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια το απαράδεκτο της κρινόμενης αίτησης, εφόσον από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι ο Δήμος είχε ενημερώσει την αιτούσα, όπως όφειλε, ότι προβλέπεται κατά της εν λόγω πράξης η ανωτέρω προσφυγή, καθώς και για την προθεσμία άσκησής της και τις συνέπειες από την παράλειψη άσκησής της. Πρέπει, συνεπώς, να απορριφθούν ως αβάσιμοι οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί του καθ’ ου Δήμου. Περαιτέρω, στη συγκεκριμένη περίπτωση, σύμφωνα με όσα έχουν εκτεθεί στην 4η σκέψη, η διαγραφόμενη ως άνω διαδικασία από τον ειδικό διοικητικό νόμο για την αλλαγή επωνύμου δεν αποκλείεται από τον Αστικό Κώδικα. Επομένως, η ως άνω αιτιολογία απόρριψης του αιτήματος της αιτούσας δεν είναι νόμιμη, εφόσον ο Δήμαρχος ουδόλως άσκησε στην προκειμένη περίπτωση, όπως όφειλε, την κατά το άρθρο μόνο του ν.δ.2573/1953 διακριτική του ευχέρεια, δεν εξέτασε δηλαδή τους λόγους, οι οποίοι, κατά την αιτούσα, επιβάλλουν τη μεταβολή του επωνύμου του ανήλικου γιού της, προκειμένου να δεχθεί ή να απορρίψει το αίτημα με ειδική αιτιολογία. Για τον λόγο αυτόν, που προβάλλεται βασίμως, πρέπει να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη πράξη και να αναπεμφθεί η υπόθεση στο Δήμο Φιλοθέης- Ψυχικού, προκειμένου το αρμόδιο όργανο να αποφανθεί αιτιολογημένα επί του αιτήματος αλλαγής του επωνύμου του γιού της αιτούσας.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.
Ακυρώνει την 14926/23.7.2012 πράξη του Προϊσταμένου Δημοτικής Κατάστασης του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού.
Αναπέμπει την υπόθεση στον Δήμο Φιλοθέης-Ψυχικού, σύμφωνα με το σκεπτικό.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.
Επιβάλλει σε βάρος του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού τη δικαστική δαπάνη της αιτούσας, η οποία ανέρχεται σε εννιακόσια είκοσι (920) ευρώ.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 22 Οκτωβρίου 2014 και η
απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 26ης Μαΐου 2015.
Η Προεδρεύουσα Αντιπρόεδρος Ο Γραμματέας
Ε. Σαρπ Ν. Αθανασίου