Κατά γενική αρχή του δικονομικού δικαίου, κάθε ζήτημα που αφορά τη νομιμότητα διαδικαστικής πράξης, όπως το ζήτημα του παραδεκτού της αγωγής, κρίνεται με βάση το δικονομικό νόμο που ισχύει το χρόνο, κατά τον οποίο η πράξη αυτή επιχειρείται, δεδομένου ότι οι δικονομικές διατάξεις έχουν, κατ’ αρχήν, άμεση εφαρμογή, εκτός αν άλλως ορίζεται με ειδικές διατάξεις.
Επειδή, περαιτέρω, κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 3659/2008, η παρ. 1 του ίδιου άρθρου (με την οποία προστέθηκε παρ. 2 στο άρθρο 76 του Κ.Δ.Δ.) δεν καταλαμβάνει και τις εκκρεμείς ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας υποθέσεις (ΔΗΛΑΔΗ ΕΠΙ ΑΝΑΙΡΕΣΕΩΝ). Στις περιπτώσεις αυτές εφαρμόζεται μόνον η μνημονευθείσα παρ. 1 του άρθρου 76 του Κ.Δ.Δ.· η τελευταία αυτή διάταξη δεν αντίκειται στο άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος και στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν.δ. 53/1974
Αριθμός 3013/2010
Αριθμός 3013/2010
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Α΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την 1η Ιουνίου 2009, με την εξής σύνθεση: Γ. Ανεμογιάννης, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Α΄
Τμήματος, Δ. Μαρινάκης, Δ. Σκαλτσούνης, Ευθ. Αντωνόπουλος, Σ. Μαρκάτης, Σύμβουλοι, Χρ. Σιταρά, Σ. Κτιστάκη, Πάρεδροι. Γραμματέας η Μ. Παπασαράντη, Γραμματέας του Α΄ Τμήματος.
Α. Για να δικάσει την από 20 Οκτωβρίου 2005 αίτηση:
του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο παρέστη με την Φ. Δεδούση, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,
κατά της Κοινοπραξίας με την επωνυμία «Ελευθέριος Γ. Κοκκινάκης-Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.», που εδρεύει στον Άλιμο Αττικής (Αλίμου 25), η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Κ. Ρέμελη (Α.Μ. 10339), που τον διόρισε με πληρεξούσιο.
Β. Για να δικάσει την από 28 Οκτωβρίου 2005 αίτηση:
των: 1) Κοινοπραξίας με την επωνυμία «Ελευθέριος Γ. Κοκκινάκης-Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.», που εδρεύει στον Άλιμο Αττικής (Αλίμου 25), 2) Ελευθερίου Γ. Κοκκινάκη, κατοίκου Αλίμου Αττικής (Αλίμου 25) και 3) ανώνυμης τεχνικής εταιρείας με την επωνυμία «Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε., που εδρεύει στην Αθήνα (Αχαρνών 438), οι οποίοι παρέστησαν με τον δικηγόρο Κ. Ρέμελη (Α.Μ. 10339), που τον διόρισαν με πληρεξούσιο,
κατά του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο παρέστη με την Φ. Δεδούση, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με τις ανωτέρω αντίθετες αιτήσεις το Ελληνικό Δημόσιο και οι αναιρεσείοντες επιδιώκουν να αναιρεθεί η υπ’ αριθ. 2787/2005 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Συμβούλου Δ. Σκαλτσούνη.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την αντιπρόσωπο του Δημοσίου και τον πληρεξούσιο των αναιρεσειόντων, οι οποίοι ανέπτυξαν και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησαν να γίνουν δεκτές αντιστοίχως οι αιτήσεις τους, και την αντιπρόσωπο του Δημοσίου και τον πληρεξούσιο της αναιρεσίβλητης Κοινοπραξίας, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψη αντιστοίχως των αιτήσεων των αντιδίκων τους.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο
1. Επειδή, με την πρώτη αίτηση, για την άσκηση της οποίας δεν απαιτείται καταβολή παραβόλου, το Ελληνικό Δημόσιο ζητεί την αναίρεση της 2787/2005 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών. Με την απόφαση αυτή έγινε δεκτή έφεση της κοινοπραξίας «Ελευθέριος Γ. Κοκκινάκης – Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.» και των μελών αυτής Ελευθέριου Κοκκινάκη και «Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.», εξαφανίστηκε η 10647/2003 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών και, ακολούθως, εκδικάστηκε αγωγή των ανωτέρω κατά του Δημοσίου, η οποία απορρίφθηκε ως προς τους Ελευθέριο Κοκκινάκη και «Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.», έγινε εν μέρει δεκτή ως προς την κοινοπραξία και αναγνωρίστηκε ότι το Δημόσιο όφειλε να της καταβάλει ως αποζημίωση ποσό 1.174.588,39 ευρώ. Με τη δεύτερη αίτηση, για την οποία καταβλήθηκε το νόμιμο παράβολο (1879070, 1879071, 1879072/2005 έντυπα παραβόλου), η κοινοπραξία «Ελευθέριος Γ. Κοκκινάκης – Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.» και τα μνημονευθέντα μέλη της ζητούν την αναίρεση της ίδιας 2787/2005 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών κατά το μέρος που με αυτήν δεν έγινε στο σύνολό της δεκτή η πιο πάνω αγωγή και αναγνωρίστηκε ότι το Δημόσιο όφειλε να καταβάλει στην κοινοπραξία το ανωτέρω ποσό, το οποίο ήταν μικρότερο από το αιτηθέν με την αγωγή.
2. Επειδή, ο Πρόεδρος του Τμήματος με τις από 27.2.2006 πράξεις του εισήγαγε τις υποθέσεις προς συζήτηση στην επταμελή σύνθεση του Τμήματος λόγω της σπουδαιότητάς τους (άρθρο 14 παρ. 5 εδ. α΄ π.δ. 18/1989 – Α΄ 8).
3. Επειδή, οι κρινόμενες αντίθετες αιτήσεις είναι συνεκδικαστέες, διότι στρέφονται κατά της ίδιας απόφασης (Σ.τ.Ε. 322/2009).
4. Επειδή, αμφότερες οι αιτήσεις ασκούνται εμπροθέσμως και εν γένει παραδεκτώς.
5. Επειδή, με το άρθρο 76 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (Κ.Δ.Δ.), ο οποίος κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999 (Α΄ 97/17.5.1999) και άρχισε να ισχύει δύο μήνες μετά τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (άρθρο δεύτερο ν. 2717/1999), ορίζεται ότι: «Είναι απαράδεκτη η άσκηση δεύτερης αγωγής, με το αυτό αντικείμενο, από τον ίδιο ενάγοντα» και με το άρθρο 285 του ίδιου Κώδικα ορίζεται ότι: «1. Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα καταργείται κάθε γενική ή ειδική διάταξη η οποία αναφέρεται σε θέμα ρυθμιζόμενο από αυτόν. 2. Κατ’ εξαίρεση, διατηρούν την ισχύ τους οι δικονομικού περιεχομένου διατάξεις: α) ως προς τις οποίες γίνεται ρητή επιφύλαξη στις επί μέρους διατάξεις του Κώδικα …». Εξ άλλου, με το άρθρο 8 του ν. 3659/2008 (Α΄ 77/7.5.2008), η ισχύς του οποίου άρχισε ένα μήνα μετά τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (άρθρο 82 του νόμου αυτού), ορίζονται τα εξής: «1. Στο άρθρο 76 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας προστίθεται παράγραφος 2 και η παράγραφος 2 αναριθμείται σε παράγραφο 3 ως εξής: “2. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η άσκηση δεύτερης αγωγής όταν η πρώτη έχει απορριφθεί τελεσιδίκως για λόγους τυπικούς. Η αγωγή αυτή ασκείται εντός προθεσμίας εξήντα (60) ημερών από την κοινοποίηση της τελεσίδικης απόφασης και τα αποτελέσματα της άσκησής της ανατρέχουν στο χρόνο άσκησης της πρώτης.” 2. Οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου καταλαμβάνουν και τις εκκρεμείς κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος υποθέσεις».
6. Επειδή, από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι το παραδεκτό δεύτερης αγωγής με το ίδιο αντικείμενο από τον ίδιο ενάγοντα, η οποία ασκείται μετά την έναρξη ισχύος του Κ.Δ.Δ., κρίνεται με βάση τις διατάξεις του άρθρου 76 αυτού και όχι με βάση γενικές ή ειδικές διατάξεις προγενέστερων νομοθετημάτων οι οποίες αναφέρονταν στο ίδιο θέμα, όπως είναι η παρ. 2 του άρθρου 29 του π.δ. 341/1978 (Α΄ 71), με την οποία ορίζεται ότι: «Μετά την άσκησιν της αγωγής και μέχρις εκδόσεως τελεσιδίκου αποφάσεως ή καταργήσεως της δίκης είναι απαράδεκτος ετέρα αγωγή περί της αυτής επιδίκου διαφοράς»· τούτο, διότι, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 285 του Κ.Δ.Δ., οι διατάξεις αυτές έχουν καταργηθεί μετά την έναρξη ισχύος του Κώδικα. Εξ άλλου, κατά γενική αρχή του δικονομικού δικαίου, κάθε ζήτημα που αφορά τη νομιμότητα διαδικαστικής πράξης, όπως το ζήτημα του παραδεκτού της αγωγής, κρίνεται με βάση το δικονομικό νόμο που ισχύει το χρόνο κατά τον οποίο η πράξη αυτή επιχειρείται, δεδομένου ότι οι δικονομικές διατάξεις έχουν, κατ’ αρχήν, άμεση εφαρμογή, εκτός αν άλλως ορίζεται με ειδικές διατάξεις.
7. Επειδή, περαιτέρω, κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 3659/2008, η παρ. 1 του ίδιου άρθρου (με την οποία προστέθηκε παρ. 2 στο άρθρο 76 του Κ.Δ.Δ.) δεν καταλαμβάνει και τις εκκρεμείς ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας υποθέσεις. Στις περιπτώσεις αυτές εφαρμόζεται μόνον η μνημονευθείσα παρ. 1 του άρθρου 76 του Κ.Δ.Δ.· η τελευταία αυτή διάταξη δεν αντίκειται στο άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος και στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν.δ. 53/1974 (Α΄ 256).
8. Επειδή, όπως προκύπτει από την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, το διοικητικό εφετείο δέχτηκε ότι το παραδεκτό της αγωγής της κοινοπραξίας «Ελευθέριος Γ. Κοκκινάκης – Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.» και των μελών της κατά του Δημοσίου (αριθμός κατάθεσης 3188/17.12.2001) –αγωγής που επανασκήθηκε επειδή όμοια αγωγή τους εναντίον του Δημοσίου (αριθμός κατάθεσης 454/7.5.1999) είχε απορριφθεί τελεσιδίκως για τυπικούς λόγους – έπρεπε να κριθεί όχι σύμφωνα με το άρθρο 76 παρ. 1 του Κ.Δ.Δ., όπως είχε γίνει πρωτοδίκως δεκτό, με αποτέλεσμα η αγωγή αυτή να απορριφθεί ως δεύτερη και επομένως απαράδεκτη, αλλά σύμφωνα με το προϊσχύον του Κ.Δ.Δ. δικονομικό καθεστώς (άρθρο 29 παρ. 2 του π.δ. 341/1978)˙ τούτο δε, γιατί, κατά το διοικητικό εφετείο, ο Κ.Δ.Δ. δεν διέλαβε ειδική ρύθμιση ως προς το δίκαιο που διέπει κατά χρόνο το παραδεκτό των ενδίκων βοηθημάτων, σε αντίθεση με το παραδεκτό των ενδίκων μέσων, με αποτέλεσμα να υπάρχει κενό δικαίου, κατά γενική δε αρχή του δικονομικού δικαίου, εφαρμοζόμενη προς πλήρωση του εν λόγω κενού, το παραδεκτό των ενδίκων βοηθημάτων κρίνεται σύμφωνα με το νόμο που ισχύει κατά το χρόνο έκδοσης της διοικητικής πράξης ή συντέλεσης της παράλειψης ή το νόμο που ισχύει το χρόνο κατά τον οποίο γεννάται η αξίωση και καθίσταται δυνατή η δικαστική της επιδίωξη. Περαιτέρω, το διοικητικό εφετείο δέχτηκε ότι η πρώτη αγωγή των ανωτέρω απορρίφθηκε, ως προς το Δημόσιο, με την 7317/2000 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών για τυπικό λόγο, γιατί κρίθηκε ότι κατά παράβαση των άρθρων 23 και 27 του π.δ. 341/1978 είχαν σωρευθεί στο ίδιο δικόγραφο αγωγές στρεφόμενες κατά δύο διαφορετικών εναγομένων, ήτοι κατά του Δήμου Αθηναίων και του Δημοσίου. Ενόψει των ανωτέρω, το διοικητικό εφετείο έκρινε ότι η ένδικη αγωγή (αριθμός κατάθεσης 3188/17.12.2001) ασκήθηκε παραδεκτώς, σύμφωνα με το άρθρο 29 παρ. 2 του π.δ. 341/1978, αφού είχε τελεσιδικήσει η ως άνω 7317/2000 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών μετά την κοινοποίησή της προς όλους τους διαδίκους και τη μη άσκηση ενδίκων μέσων κατ’ αυτής.
9. Επειδή, η κρίση αυτή του διοικητικού εφετείου, η οποία στηρίζεται στην παραδοχή ότι το παραδεκτό της ένδικης αγωγής έπρεπε να κριθεί όχι με βάση τις διατάξεις του άρθρου 76 του Κ.Δ.Δ., υπό την ισχύ του οποίου αυτή ασκήθηκε, αλλά του άρθρου 29 παρ. 2 του π.δ. 341/1978, ως εκ του χρόνου κατά τον οποίο είχε γεννηθεί και καταστεί δικαστικώς επιδιώξιμη η ένδικη αξίωση, δεν είναι νόμιμη, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην έκτη σκέψη. Εξ άλλου, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην έβδομη σκέψη, οι διατάξεις του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 3659/2008, δεν εφαρμόζονται στην παρούσα υπόθεση, την οποία ο νόμος αυτός κατέλαβε εκκρεμή ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Κατά συνέπεια, βασίμως προβάλλεται από το Δημόσιο ο σχετικός λόγος αναιρέσεως. Πρέπει λοιπόν η αίτηση του Δημοσίου να γίνει δεκτή, η προσβαλλόμενη απόφαση να αναιρεθεί και η υπόθεση, που χρειάζεται διευκρίνιση κατά το πραγματικό, να παραπεμφθεί στο ίδιο διοικητικό εφετείο για να κριθεί εκ νέου.
10. Επειδή, με την αίτηση της κοινοπραξίας «Ελευθέριος Γ. Κοκκινάκης- Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.» και των μελών της πλήσσεται η 2787/2005 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, κατά το μέρος που αφορά το ύψος της αποζημίωσης η οποία αναγνωρίστηκε ότι οφειλόταν από το Δημόσιο στην κοινοπραξία. Μετά την κατά τα ανωτέρω όμως αναίρεση της απόφασης αυτής, κατ’ αποδοχή της αίτησης του Δημοσίου, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις, η δίκη πρέπει να καταργηθεί, κατά το μέρος τούτο, ελλείψει αντικειμένου, σύμφωνα με το άρθρο 32 παρ. 1 του π.δ. 18/1989 (Σ.τ.Ε. 2180/2007).
11. Επειδή, όσον αφορά την αίτηση αυτή, πρέπει, λόγω της κατάργησης της δίκης, να αποδοθεί το παράβολο στους αναιρεσείοντες (άρθρο 36 παρ. 4 π.δ. 18/1989) και να μην επιδικαστεί δικαστική δαπάνη (άρθρο 39 παρ. 2 π.δ. 18/1989).
Διά ταύτα
Δέχεται την αίτηση του Ελληνικού Δημοσίου.
Αναιρεί την 2787/2005 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, στο οποίο παραπέμπει την υπόθεση, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην κοινοπραξία «Ελευθέριος Γ. Κοκκινάκης – Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.» τη δικαστική δαπάνη του Ελληνικού Δημοσίου, που ανέρχεται σε εννιακόσια είκοσι (920) ευρώ.
Καταργεί τη δίκη επί της αιτήσεως της κοινοπραξίας «Ελευθέριος Γ. Κοκκινάκης – Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.», του Ελευθέριου Κοκκινάκη και της «Δήλος Κυκλοφοριακή Α.Τ.Ε.» και
Διατάζει την απόδοση του παραβόλου.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 24 Ιουνίου 2009
Ο Πρόεδρος του Α΄ Τμήματος Η Γραμματέας του Α΄ Τμήματος
Γ. Ανεμογιάννης Μ. Παπασαράντη
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 27ης Σεπτεμβρίου 2010.
Ο Προεδρεύων Σύμβουλος Η Γραμματέας
Γ. Παπαμεντζελόπουλος Μ. Βλασερού