ΣτΕ Δ΄ Τμ. 1877/2018 επταμ.
Ένδικη προστασία – Δικαιοδοσία – Άρση εγγυήσεως Δημοσίου για δάνεια
Με την κατ’ εφαρμογήν του ν. 2322/1995 παροχή της εγγυήσεως του Ελληνικού Δημοσίου για δάνεια που χορηγούνται από πιστωτικά ιδρύματα προς ορισμένες κατηγορίες επιχειρήσεων γεννάται παρεπόμενη ενοχή, η φύση της οποίας καθορίζεται βάσει της κύριας έννομης σχέσεως, της σχέσεως, δηλαδή, στο πλαίσιο της οποίας γεννήθηκε η κύρια οφειλή, προς εξασφάλιση της οποίας χορηγείται η εγγύηση – Εφόσον, συνεπώς, η κύρια έννομη σχέση του δανείου, για το οποίο ζητήθηκε από την δανειοδοτηθείσα επιχείρηση η παροχή της εγγυήσεως του Δημοσίου, διέπεται καθ’ ολοκληρίαν από το ιδιωτικό δίκαιο, η υπό κρίση διαφορά που γεννήθηκε με την άρση της εγγυήσεως του Δημοσίου συνιστά, ενόψει του παρεπομένου χαρακτήρα της συμβάσεως εγγυήσεως, ιδιωτική διαφορά, η επίλυση της οποίας ανήκει στα πολιτικά δικαστήρια κατ’ άρθρο 94 παρ. 2 του Συντάγματος
[με μειοψηφία : ΕΙΔΙΚΩΣ Η ΑΠΌΦΑΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΕΓΓΥΗΣΕΩΣ Ή ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΔΙΟΤΙ ΔΙΩΚΕΙ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΚΟΠΟ]
Αριθμός 1877/2018
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Δ΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 17 Απριλίου 2018, με την εξής σύνθεση: Χρ. Ράμμος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Δ΄ Τμήματος, Ε. Αντωνόπουλος, Δ. Κυριλλόπουλος, Ηλ. Μάζος, Ο. Παπαδοπούλου, Σύμβουλοι, Μ. Αθανασοπούλου, Κ. Σκούρα, Πάρεδροι. Γραμματέας η
Ι. Παπαχαραλάμπους.
Για να δικάσει την από 10 Απριλίου 2012 αίτηση:
της ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» και το διακριτικό τίτλο «ΑΤΕΒΑΝΚ», που εδρεύει στην Αθήνα (Πανεπιστημίου 23), τελούσης ήδη υπό ειδική εκκαθάριση, η οποία παρέστη με τους δικηγόρους: 1) Χαράλαμπο Πάλλα (Α.Μ. 22844) και 2) Δημήτριο Ρούσση (Α.Μ. 22828), που νομιμοποιήθηκαν στην πρώτη επ’ ακροατηρίου συζήτηση,
κατά του Υπουργού Οικονομικών, ο οποίος παρέστη με τον Ηλία Νίκα, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή η αιτούσα εταιρεία επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. 2/7849/0025/6.2.2012 πράξη του Προϊσταμένου της 25ης Διεύθυνσης Κίνησης Κεφαλαίων, Εγγυήσεων, Δανείων και Αξιών της Γενικής Διεύθυνσης Θησαυροφυλακίου και Προϋπολογισμού του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (Υπουργείο Οικονομικών, Γενική Γραμματεία Δημοσιονομικής Πολιτικής) και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Ο. Παπαδοπούλου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τους πληρεξουσίους της αιτούσας εταιρείας, οι οποίοι ανέπτυξαν και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησαν να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
1. Επειδή, για την άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως καταβλήθηκε το νόμιμο παράβολο (1244762/2012 και 3292092/2012 ειδικά έντυπα παραβόλου).
2. Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση ζητείται η ακύρωση της 2/7849/0025/06.02.2012 πράξεως του Προϊσταμένου της 25ης Διεύθυνσης Κίνησης Κεφαλαίων, Εγγυήσεων, Δανείων και Αξιών της Γενικής Διεύθυνσης Θησαυροφυλακίου και Προϋπολογισμού του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους [Υπουργείο Οικονομικών, Γενική Γραμματεία Δημοσιονομικής Πολιτικής], η οποία απευθύνεται στην εταιρεία ΣΕΡΚΟ ΑΕ [ΣΕΡΡΑΪΚΗ ΚΟΝΣΕΡΒΟΠΟΙΪΑ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ] και κοινοποιείται στην αιτούσα Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος [ΑΤΕ]. Με την πράξη αυτή γνωστοποιείται στους αποδέκτες της ότι το Συμβούλιο Διαχείρισης και Αξιολόγησης της Εγγυητικής Ευθύνης του Ελληνικού Δημοσίου, κατά την 205/01.02.2012 συνεδρίασή του, αποφάσισε την άρση της εγγυήσεως του Ελληνικού Δημοσίου, η οποία είχε παρασχεθεί για τη χορήγηση δανείου από την ΑΤΕ στην επιχείρηση ΣΕΡΚΟ ΑΕ.
3. Επειδή, η υπόθεση παραπέμφθηκε στην επταμελή σύνθεση, κατά το άρθρο 14 παρ. 5 του π.δ/τος 18/1989 (Α΄ 8), με την 1658/2017 απόφαση του Τμήματος, ενόψει του ζητήματος της φύσεως της επίδικης διαφοράς ως διοικητικής ή μη.
4. Επειδή, μετά την άσκηση της κρινόμενης αιτήσεως, με απόφαση της Επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων της Τραπέζης της Ελλάδος, ληφθείσα κατά τη συνεδρίαση 46/27.7.2012 (Β΄ 2208), ανακλήθηκε η άδεια λειτουργίας του αιτούντος πιστωτικού ιδρύματος με την επωνυμία «Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος ΑΤΕ», τέθηκε αυτό σε ειδική εκκαθάριση και διορίσθηκε ειδικός εκκαθαριστής ο Νικόλαος Μαράντος. Με την επακολουθήσασα απόφαση της Επιτροπής Μέτρων Εξυγίανσης της Τραπέζης της Ελλάδος ληφθείσα κατά τη συνεδρίαση 4/27.7.2012 (Β΄ 2209), δόθηκε εντολή στον ειδικό εκκαθαριστή να μεταβιβάσει στο πιστωτικό ίδρυμα με την επωνυμία «Τράπεζα Πειραιώς ΑΕ» τα αναφερόμενα στο συνοδεύον την απόφαση αυτή Παράρτημα περιουσιακά στοιχεία του υπό εκκαθάριση πιστωτικού ιδρύματος, καθορίσθηκαν δε και τα «μη μεταβιβαζόμενα στοιχεία» (βλ. σχετικώς ΣτΕ 3013/2014 Ολομ). Ειδικότερα, στο στοιχείο 2 του εν λόγω Παραρτήματος ορίζεται ότι «Δεν μεταβιβάζονται στην ‘Πειραιώς’ τα περιουσιακά στοιχεία (ενεργητικό, παθητικό και έννομες σχέσεις από συμβάσεις) που περιγράφονται αμέσως παρακάτω υπό τα στοιχεία α΄ έως και ιστ΄ (μη μεταβιβαζόμενα στοιχεία). Τα μη μεταβιβαζόμενα στοιχεία διατηρούνται υπό τη δικαιοκτησία (ενεργητικό) της ‘Αγροτική’ ή συνεχίζουν να βαρύνουν (παθητικό) την ‘Αγροτική’. Εφόσον στα μη μεταβιβαζόμενα στοιχεία περιλαμβάνονται συμβατικές σχέσεις, σ’ αυτές συμβαλλόμενη παραμένει η ‘Αγροτική’. Τα μη μεταβιβαζόμενα στοιχεία είναι τα ακόλουθα: (α) … (ιδ) Οι έννομες σχέσεις της ‘Αγροτική’ έναντι πελατών της από δανειακές ή άλλου είδους πιστοδοτικές συμβάσεις της ‘Αγροτική’ συμπεριλαμβανομένων και αναγωγικών δικαιωμάτων της από την έκδοση εγγυητικών επιστολών ή από άλλου είδους εγγυοδοτικές συμβάσεις της ‘Αγροτική’ με τρίτους, οι οποίες αφορούν: i) … iii) οφειλές οι οποίες πληρούν σωρευτικά τις ακόλουθες προϋποθέσεις: -θεμελιώνονται σε δανειακή ή άλλου είδους πιστοδοτική σύμβαση η οποία αποσκοπεί στη χρηματοδότηση της δραστηριότητας του πιστούχου στους κλάδους της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της αλιείας, των δασών ή του λοιπού αγροτικού τομέα, -ο πιστούχος δεν έχει υποχρέωση τήρησης βιβλίων κατηγορίας Γ΄, -ο πιστούχος βρίσκεται σε υπερημερία άνω των τριακοσίων εξήντα πέντε (…) ημερών όσον αφορά την καταβολή οποιουδήποτε χρηματικού ποσού, iv) οφειλές που δεν εμπίπτουν στις ανωτέρω κατηγορίες, εφόσον ο πιστούχος βρίσκεται σε υπερημερία άνω των ενενήντα (90) ημερών όσον αφορά την καταβολή οποιουδήποτε χρηματικού ποσού. (ιε) …». Η υπό ειδική εκκαθάριση ΑΤΕ προς θεμελίωση του εννόμου συμφέροντός της προβάλλει, κατ’ επίκληση των ανωτέρω διατάξεων, ότι στα μεταβιβασθέντα στην Τράπεζα Πειραιώς στοιχεία δεν περιλαμβάνεται η σύμβαση στη διασφάλιση της οποίας αποσκοπεί η επίμαχη εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου (βλ. τα κατατεθέντα στο Δικαστήριο από 3.11.2016 και 23.4.2018 υπομνήματα, καθώς και την προσκομισθείσα σχετική βεβαίωση του ειδικού εκκαθαριστή της υπό εκκαθάριση ΑΤΕ). Εξ άλλου, με την 182/1/4.4.2016 απόφαση της Επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων (Β΄ 925), εκδοθείσα δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 145 του ν. 4261/2014 (Α΄ 107), ειδικός εκκαθαριστής της υπό εκκαθάριση ΑΤΕ διορίσθηκε η εταιρεία με την επωνυμία «PQH Ενιαία Ειδική Εκκαθάριση Ανώνυμη Εταιρεία, Ειδικός Εκκαθαριστής Πιστωτικών Ιδρυμάτων», παρέσχε δε ο ως άνω ειδικός εκκαθαριστής στους δικηγόρους που παρέστησαν κατά τη συζήτηση της υποθέσεως σχετική εντολή προς τούτο, δυνάμει ειδικού συμβολαιογραφικού πληρεξουσίου. Ενόψει των προεκτεθέντων, η υπό ειδική εκκαθάριση ΑΤΕ νομιμοποιείται προς άσκηση της κρινόμενης αιτήσεως.
5. Επειδή, στον ν. 2322/1995 “Παροχή της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου για τη χορήγηση δανείων και πιστώσεων …” (Α΄ 143), όπως ίσχυε κατά τον χρόνο εκδόσεως της προσβαλλομένης πράξεως, ορίζονται τα εξής: Άρθρο 1: “1. Επιτρέπεται στον Υπουργό Οικονομικών να παρέχει με απόφασή του, που εκδίδεται μετά από σύμφωνη γνώμη τριμελούς Διυπουργικής Επιτροπής που συνιστάται με τις διατάξεις του άρθρου 5 του παρόντος νόμου, την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου σε ημεδαπές ή αλλοδαπές τράπεζες, ημεδαπούς ή αλλοδαπούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς ή οίκους, ημεδαπούς ή αλλοδαπούς τεχνικούς οίκους, ημεδαπές ή αλλοδαπές εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης και εταιρείες γενικά, στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και Οργανισμούς Δημοσίου Δικαίου, καθώς και σε ξένες Κυβερνήσεις: α. Για την κάλυψη δανείων, εγγυητικών επιστολών και πιστώσεων που χορηγούν προς: αα. Ημεδαπά πιστωτικά ιδρύματα … ΝΠΔΔ, Κρατικά Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, Δημόσιες Επιχειρήσεις γενικά, Ασφαλιστικούς Οργανισμούς και Ταμεία, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ανώνυμες Εταιρείες. ββ. Ομάδες φυσικών προσώπων ή βιώσιμων ιδιωτικών επιχειρήσεων και επαγγελματιών, για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης περιοχών στις οποίες το βιοτικό επίπεδο είναι ασυνήθως χαμηλό ή στις οποίες επικρατεί σοβαρή υποαπασχόληση, καθώς και για την προώθηση της ανάπτυξης ορισμένων κλάδων και δραστηριοτήτων. γγ. Ιδιώτες, επαγγελματίες, επιχειρήσεις και Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου που έχουν πληγεί από θεομηνίες ή άλλα έκτακτα γεγονότα ή σοβαρές οικονομικές διαταραχές προς αποκατάσταση των ζημιών τους και τη συνέχιση της δραστηριότητάς τους. β. Για την κάλυψη υποχρεώσεων είτε Ανωνύμων Εταιρειών, των οποίων οι μετοχές ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο … είτε άλλων επιχειρήσεων και οργανισμών που ανήκουν στον δημόσιο τομέα. γ. [όπως προστέθηκε με το άρθρο 35 παρ. 2 του ν. 2733/1999 (Α΄ 155)] Για την κάλυψη πιθανών ζημιών τραπεζών, των οποίων οι μετοχές ανήκουν κατά 100% στο Ελληνικό Δημόσιο, από επισφάλειες κάθε φύσεως δανείων που χορηγήθηκαν σε επιχειρήσεις και εκμεταλλεύσεις ορισμένων κλάδων και δραστηριοτήτων … 2. … 4. [όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 15 παρ. 10 περ. α΄ του ν. 2469/1997 (Α΄ 38)] Για την παροχή της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου προς τράπεζες ή άλλα πιστωτικά ιδρύματα για τη δανειοδότηση των φορέων που αναφέρονται στις παρ. 1, 2 και 3 του παρόντος άρθρου δύναται να ζητηθούν κατά την κρίση του εγγυητή επαρκείς ασφάλειες, όπως εγγραφή υποθήκης υπέρ του Δημοσίου επί ακινήτων τους, εκχώρηση πόρων και δικαιωμάτων. Οι λεπτομέρειες εφαρμογής της παρούσας παραγράφου καθορίζονται κάθε φορά στην απόφαση του Υπουργού Οικονομικών με την οποία παρέχεται η εγγύηση. 5. … 6. [όπως προστέθηκε με το άρθρο 15 παρ. 10 περ. β΄ του ν. 2469/1997 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 15 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 2628/1998 (Α΄ 151)] Τα δάνεια χορηγούνται στους φορείς των παραγράφων 1, 2 και 3 του παρόντος άρθρου από τράπεζες, πιστωτικά ιδρύματα και κοινοπραξία τραπεζών. Η διαδικασία επιλογής δανείστριας τράπεζας ή πιστωτικού ιδρύματος, ο ελάχιστος αριθμός τραπεζών που είναι απαραίτητος για την υποβολή προσφορών … καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. 7. [όπως προστέθηκε με το άρθρο 15 παρ. 10 περ. β΄ του ν. 2469/1997] Σε περίπτωση κατάπτωσης των εγγυήσεων εξετάζονται από το Ελληνικό Δημόσιο (Υπουργείο Οικονομικών), που ως εγγυητής εξυπηρετεί πλέον το δάνειο, οι λόγοι και οι ενδεχόμενες παραλείψεις που συνετέλεσαν στην αδυναμία κανονικής εξόφλησης του δανείου από τους υπόχρεους φορείς. Το Υπουργείο Οικονομικών δύναται να θέσει σε ειδικό καθεστώς διαχείρισης τα πάσης φύσεως έσοδα και τις δαπάνες των φορέων και να επιβάλλει περιορισμούς στη διαχείριση της περιουσίας των φορέων αυτών, προς τον σκοπό συνέχισης αποπληρωμής των δανείων από τους ίδιους και εξόφλησης των όσων έχει καταβάλει το Ελληνικό Δημόσιο. Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τίθενται σε ειδικό καθεστώς διαχείρισης φορείς του προηγούμενου εδαφίου και ρυθμίζονται κατά περίπτωση όλες οι σχετικές με την εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας παραγράφου αναγκαίες λεπτομέρειες. 8. [όπως προστέθηκε με το άρθρο 37 του
ν. 3458/2006 (Α΄ 94)] α. Συνιστάται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους Συμβούλιο Διαχείρισης και Αξιολόγησης της εγγυητικής ευθύνης του Ελληνικού Δημοσίου, με τις ακόλουθες αρμοδιότητες: αα) Εξέταση ανά φορέα των υποπεριπτώσεων ββ΄ και γγ΄ της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του παρόντος υπέρ του οποίου παρέχεται η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που τίθενται στην Ανακοίνωση της Επιτροπής για την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της Συνθήκης ΕΚ στις κρατικές ενισχύσεις με τη μορφή εγγυήσεων … ββ) Αξιολόγηση της βιωσιμότητας των φορέων των υποπεριπτώσεων ββ΄ και γγ΄ της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του παρόντος και να εγκρίνει συγκεκριμένα οικονομικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν ανά φορέα, προκειμένου να παρασχεθεί και να ισχύσει η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου με γνώμονα πάντα τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του φορέα. γγ) Εισήγηση προς τον Υφυπουργό Οικονομίας και Οικονομικών μέτρων για τη διασφάλιση των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου που προκύπτουν από την εγγυητική του ευθύνη … δδ) Εξέταση αιτημάτων των φορέων ή και των πιστωτικών ιδρυμάτων, σχετικά με τις προαναφερόμενες αρμοδιότητές του. εε) … β. Το Συμβούλιο είναι ενδεκαμελές … δ. Οι φορείς που αναφέρονται στις υποπεριπτώσεις ββ΄ και γγ΄ της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του παρόντος άρθρου, των οποίων οι εγγυημένες από το Ελληνικό Δημόσιο οφειλές ανέρχονται σε ποσοστό ίσο ή μεγαλύτερο του 20% των συνολικών υποχρεώσεών τους, είναι δυνατόν να υπαχθούν στις διατάξεις των άρθρων 44, 45, 46 ή 46α του
ν. 1892/1990 …”. Άρθρο 3 [όπως η παρ. 1 αντικαταστάθηκε με το άρθρο έβδομο του ν. 3550/2007 (Α΄ 72)]: “Με απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, που εκδίδεται μετά από την ψήφιση του Προϋπολογισμού κάθε έτους, καθορίζεται το ανώτατο συνολικό ποσό των νέων εγγυήσεων του Ελληνικού Δημοσίου που είναι δυνατόν να παρασχεθούν μέσα στο έτος αυτό με βάση τις διατάξεις του παρόντος νόμου, πλην αυτών που αφορούν έκτακτα γεγονότα. Το ποσό αυτό δεν μπορεί να υπερβαίνει το τρία τοις εκατό (3%) των δαπανών του Τακτικού Προϋπολογισμού. 2. Τα σχέδια περί χρηματοδότησης επιχειρήσεων ή κλάδων παραγωγής με την εγγύηση του Δημοσίου που δεν συμβιβάζονται με την Κοινή Αγορά … τίθενται υπόψη της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για … έλεγχο και έγκριση. 3. …”. Άρθρο 5: “1. Συνιστάται Τριμελής Διυπουργική Επιτροπή από τους Υπουργούς Εθνικής Οικονομίας, Οικονομικών και τον Υπουργό που εποπτεύει τον υπό δανειοδότηση ή πιστοδότηση φορέα. 2. Η Επιτροπή: α. Εξετάζει τα θέματα χορήγησης δανείων, εγγυητικών επιστολών και πιστώσεων με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, αξιολογεί τη σκοπιμότητα παροχής της από οικονομικής και κοινωνικής πλευράς στα πλαίσια των αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου, της Κυβερνητικής Επιτροπής και γενικά στα πλαίσια της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής και αποφασίζει ομόφωνα για την παροχή της σύμφωνης γνώμης στον Υπουργό Οικονομικών. β. … 8. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις για τα συλλογικά κυβερνητικά όργανα …”. Άρθρο 6: “1. Συνιστάται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους Υποεπιτροπή … 4. Η Υποεπιτροπή έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες: α) Εξετάζει κάθε συγκεκριμένη περίπτωση αίτησης παροχής της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου για να διαπιστώσει αν πληρούνται από τους ενδιαφερόμενους φορείς οι προϋποθέσεις που ορίζουν οι διατάξεις του άρθρου 1 του παρόντος νόμου. β) Μελετά και επεξεργάζεται τα οικονομικά στοιχεία των φορέων αυτών με σκοπό να διαπιστώσει την προοπτική αυτών και κυρίως τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των προς εγγύηση υποχρεώσεων από ίδια τους έσοδα με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Σε αντίθετη περίπτωση σταθμίζει το μέγεθος του αναλαμβανόμενου κινδύνου από το Ελληνικό Δημόσιο και την επίδραση που έχει ο κίνδυνος αυτός στη διαμόρφωση του Δημοσίου Χρέους. γ) … δ) Υποβάλλει τα πορίσματά της στη Διυπουργική Επιτροπή του άρθρου 5 και εισηγείται εγγράφως για την παροχή ή όχι της σχετικής σύμφωνης γνώμης της, προτείνοντας προϋποθέσεις και όρους παροχής της εγγύησης, καθώς και ασφάλειες που πρέπει να παραχωρηθούν από τους ενδιαφερόμενους … 5. Τα αιτήματα υποβάλλονται στην Υποεπιτροπή μέσω της Δ/νσης Κίνησης Κεφαλαίων, Εγγυήσεων, Δανείων και Αξιών του ΓΛΚ …”. Άρθρο 9: “Η Τράπεζα της Ελλάδος υποχρεούται να ενημερώνει την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών … για τις εκάστοτε διαπιστούμενες παραβάσεις των δανειστριών τραπεζών και των δανειοληπτών που αφορούν δάνεια του ιδιωτικού τομέα που χορηγήθηκαν με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, προκειμένου να κρίνεται από την Υπηρεσία αυτή αν και σε ποια έκταση ισχύει η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου”. Άρθρο 11: “1. Το Ελληνικό Δημόσιο, ως εγγυητής, προβαίνει σε εξόφληση των υποχρεώσεών του που απορρέουν από την κατάπτωση των εγγυήσεων που έχει παράσχει … 4. Αν από υπαιτιότητα του δανειστή ή πιστωτή δεν συνέτρεχαν ή εκ των υστέρων εξέλιπαν οι προϋποθέσεις χορήγησης της εγγύησης, το Δημόσιο ελευθερώνεται και τυχόν εντολές πληρωμής, λόγω κατάπτωσης της εγγύησης, ανακαλούνται …”. Άρθρο 12: “Οι αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών περί παροχής της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως”.
6. Επειδή, με την 2/26955/0025/2010 πράξη του Υφυπουργού Οικονομικών (Β΄ 706), η οποία εκδόθηκε κατ’ επίκληση του ανωτέρω
ν. 2322/1995 και μνημονεύει στο προοίμιό της την ληφθείσα κατά τη συνεδρίαση 15/12.05.2010 απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής του άρθρου 5 του νόμου αυτού, ενόψει της ανάγκης “στήριξης των παραγωγών βιομηχανικής τομάτας και των επιχειρήσεων οι οποίες, λόγω της οικονομικής κρίσης, αντιμετωπίζουν οξυμένα προβλήματα και αδυναμία εξόφλησης των υποχρεώσεών τους” και με σκοπό την “εξασφάλιση της συνέχισης της παραγωγικής τους δραστηριότητας”, αποφασίσθηκαν τα εξής: “1. Παρέχεται η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, σε ποσοστό 80%, στα δάνεια που θα χορηγηθούν από τα πιστωτικά ιδρύματα σε επιχειρήσεις επεξεργασίας βιομηχανικής τομάτας και παραγωγής προϊόντων τοματοπολτού, προκειμένου να εξοφληθούν οι παραγωγοί, για αγορασθείσες ποσότητες τομάτας εσοδείας 2009, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του ν. 2322/1995. 2. Τα εν λόγω δάνεια χορηγούνται μέσω μιας νέας αυτοτελούς δανειακής σύμβασης … Το ποσό εκάστου δανείου ισούται με το συνολικό ποσό των οφειλών κάθε επιχείρησης προς τους τοματοπαραγωγούς … 3. Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά υποβάλλονται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους … Οι αιτήσεις αξιολογούνται από το Συμβούλιο Διαχείρισης και Αξιολόγησης της Εγγυητικής Ευθύνης του Ελληνικού Δημοσίου … πριν την τελική έγκριση … Προς διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου, λόγω της παρεχόμενης εγγύησης, θα γίνει σύσταση ενεχύρου σε ισόποσης αξίας ποσότητα προϊόντων τομάτας, η οποία είναι και θα διατηρείται σε άριστη κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια της παρεχόμενης εγγύησης. Οι εισπράξεις των επιχειρήσεων από την πώληση των ενεχυριασμένων προϊόντων, κατόπιν συναίνεσης της πιστώτριας τράπεζας, οδηγούνται σε πίστωση του λογαριασμού του δανείου μέχρις εξοφλήσεως αυτού. Σε περίπτωση μη καταβολής του ποσού του ανεξόφλητου δανείου κατά την ημερομηνία λήξης αυτού, το ποσό αυτό καθίσταται ληξιπρόθεσμο και απαιτητό. Οι τράπεζες, προκειμένου να εξοφληθούν από το Δημόσιο οι εγγυημένες απαιτήσεις τους, πρέπει, εντός τριμήνου από τη λήξη του δανείου, να υποβάλλουν τα [σχετικά] δικαιολογητικά …”. Η απόφαση αυτή τροποποιήθηκε με την 2/49230/0025/2011 απόφαση του αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών (Β΄ 2208), με συμπλήρωση των ορισθέντων εν σχέσει με τη διασφάλιση του Δημοσίου, ως ακολούθως: “Προς διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου, λόγω της παρεχομένης εγγύησης: ι) θα γίνει σύσταση ενεχύρου σε ισόποσης αξίας ποσότητα προϊόντων τομάτας, η οποία είναι και θα διατηρείται σε άριστη κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια της παρεχόμενης εγγύησης. Οι εισπράξεις των επιχειρήσεων από την πώληση των ενεχυριασμένων προϊόντων, κατόπιν συναίνεσης της πιστώτριας τράπεζας, οδηγούνται σε πίστωση του λογαριασμού του δανείου μέχρις εξοφλήσεως αυτού. ιι) Εναλλακτικά: θα γίνει εγγραφή υποθήκης υπέρ [Ελληνικού Δημοσίου], υπό την απαραίτητη προϋπόθεση της ύπαρξης διασφαλιστικού περιθωρίου επί των ακινήτων, για ποσό ίσο προς τα 2/5 του χορηγηθέντος δανείου και σύσταση ενεχύρου επί προϊόντων τομάτας για ποσό ίσο με τα 3/5 αυτού”.
7. Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Η επιχείρηση κονσερβοποιίας οπωροκηπευτικών ΣΕΡΚΟ ΑΕ με την υπ’ αριθμό πρωτοκόλλου 2/36327/1.6.2010 αίτηση προς την αρμόδια υπηρεσία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους [ΓΛΚ] ζήτησε την παροχή της εγγυήσεως του Ελληνικού Δημοσίου για δάνειο, το οποίο επρόκειτο να της χορηγήσει η ήδη αιτούσα ΑΤΕ προς εξόφληση τοματοπαραγωγών. Όπως αναφέρεται στην αίτηση, η επιχείρηση “αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα χρηματοδότησης από τις Τράπεζες” και η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, αφενός μεν, θα ενισχύσει την καλλιέργεια βιομηχανικής τομάτας, αφετέρου δε, θα διασφαλίσει τη λειτουργία του εργοστασίου και τις σχετικές θέσεις εργασίας. Με την 2/46188/0025/15.07.2010 πράξη του Προϊσταμένου της 25ης Διεύθυνσης Κίνησης Κεφαλαίων, Εγγυήσεων, Δανείων και Αξιών του ΓΛΚ γνωστοποιήθηκε στην ως άνω επιχείρηση ότι το Συμβούλιο Διαχείρισης και Αξιολόγησης της Εγγυητικής Ευθύνης του Ελληνικού Δημοσίου, κατά τη συνεδρίαση 148/14.07.2010, ενέκρινε την παροχή της εγγυήσεως του Ελληνικού Δημοσίου σε ποσοστό 80% για τη χορήγηση δανείου, ποσού 3.512.295,62 ευρώ, από την ΑΤΕ, υπό τον όρο συστάσεως ενεχύρου σε ισόποσης αξίας ποσότητα προϊόντων τομάτας υπέρ του πιστωτικού ιδρύματος και με τις ακόλουθες προϋποθέσεις: (α) διατήρηση του ενεχύρου σε άριστη κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια της εγγυήσεως του Δημοσίου και (β) πίστωση του λογαριασμού δανείου με το προϊόν των εισπράξεων από την πώληση των ενεχυριασμένων προϊόντων, κατόπιν συναινέσεως της πιστώτριας τράπεζας, μέχρι την εξόφληση αυτού. Κατ’ αποδοχή σχετικού αιτήματος της ΣΕΡΚΟ ΑΕ, το Συμβούλιο Διαχείρισης και Αξιολόγησης της Εγγυητικής Ευθύνης, κατά τη συνεδρίαση 150/28.07.2010 ενέκρινε την τροποποίηση των όρων της εγγυήσεως, παρέχοντας εναλλακτικά την δυνατότητα “ενεχυρίασης τίτλων ΠΑΕΓΑΕ [Προνομιούχος Ανώνυμος Εταιρεία Γενικών Αποθηκών Ελλάδος] ισόποσης αξίας επί προϊόντων, τα οποία θα ανανεώνονταν κάθε έτος με προσωρινή αντικατάσταση αυτών από φορτωτικά έγγραφα ή τιμολόγια ή αξιόγραφα σε ενέχυρο ή παραγγελίες σε ενέχυρο και με ταυτόχρονη ενημέρωση του Δημοσίου για την ανακύκλωση του ενεχύρου”, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στο 2/49522/0025/29.07.2010 έγγραφο της οικείας Διεύθυνσης του ΓΛΚ. Εν συνεχεία συνήφθη η 460/17.12.2010 σύμβαση δανείου μεταξύ της αιτούσας και της ΣΕΡΚΟ ΑΕ για την εξόφληση των οφειλών της προς τοματοπαραγωγούς. Στη σύμβαση αυτή ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι το δάνειο θα εξοφληθεί από τον οφειλέτη με την καταβολή πέντε ισόποσων εξαμηνιαίων δόσεων, εκ των οποίων η πρώτη θα καταβληθεί την 31.12.2010 και η τελευταία την 31.12.2012 (άρθρο 5ο), ότι το δάνειο καλύπτεται από την εγγύηση του Δημοσίου, σε ποσοστό 80%, ότι “[σ]ε περίπτωση μη καταβολής του ποσού του ανεξόφλητου δανείου κατά την ημερομηνία λήξης αυτού, το ποσό αυτό καθίσταται ληξιπρόθεσμο και απαιτητό” και η Τράπεζα, προκειμένου να εξοφληθούν από το Δημόσιο οι εγγυημένες απαιτήσεις της, υποβάλλει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά (άρθρο 8ο), ρυθμίζονται δε, περαιτέρω, οι υποχρεώσεις του εγγυητή (άρθρο 10ο). Η ως άνω επιχείρηση ζήτησε την προσωρινή αποδέσμευση των προϊόντων επί των οποίων είχε συσταθεί ενέχυρο, προκειμένου να καταστεί δυνατή η επεξεργασία τους, εκδόθηκε δε η 2/25317/0025/29.03.2011 πράξη της αρμόδιας Διεύθυνσης του ΓΛΚ, που ενημέρωσε την επιχείρηση ότι μπορούσε να προβεί στην αιτηθείσα ανανέωση “προς αποφυγή απαξίωσης των προϊόντων”, τηρώντας, όμως, την υποδειχθείσα ανωτέρω διαδικασία. Με την 2/33506/0025/23.05.2011 πράξη, η αυτή Διεύθυνση ενημέρωσε την ήδη αιτούσα πιστώτρια τράπεζα ότι δύναται να επιτραπεί η σταδιακή αποδέσμευση των προϊόντων μόνον για τον σκοπό της επεξεργασίας αυτών, με υποχρέωση επαναφοράς τους στις αποθήκες όπου φυλάσσονται, υπό τη μορφή μεταποιημένων προϊόντων, και επεσήμανε ότι την ευθύνη για την παρακολούθηση της διαδικασίας και τη διασφάλιση του ενεχύρου φέρει και η Τράπεζα. Ακολούθως, ενόψει της προαναφερθείσης 2/49230/0025/2011 υπουργικής αποφάσεως (βλ. προηγούμενη σκέψη), η ΣΕΡΚΟ ΑΕ ζήτησε από την αρμόδια Διεύθυνση του ΓΛΚ την εγγραφή υποθήκης υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου επί ακινήτων για ποσό ίσο προς τα 2/5 του χορηγηθέντος δανείου, προσκομίζοντας δικαιολογητικά για την εκτιμώμενη αξία των επιχειρηματικών ακινήτων της. Εξ άλλου, η ΑΤΕ με τις από 25.10.2011 (αριθ. πρωτ. 285) και 13.12.2011 (αριθ. πρωτ. 338) επιστολές της ενημέρωσε την οικεία Διεύθυνση του ΓΛΚ ότι η δανειοδοτηθείσα επιχείρηση δεν τήρησε την υποδειχθείσα ανωτέρω διαδικασία προκειμένου να αποφευχθεί η απαξίωση του ενεχύρου στις αποθήκες της ΠΑΕΓΑΕ και, ειδικότερα, ότι δεν προέβη στη σταδιακή αποδέσμευση και επεξεργασία αυτού, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η ποιότητά του, και ότι η ΠΑΕΓΑΕ δεν αναλαμβάνει την περαιτέρω φύλαξη των εν λόγω ενεχυριασμένων προϊόντων λόγω παρελεύσεως διετίας από την έναρξη της φυλάξεώς τους [σχετικό το υπ’ αριθμ. πρωτ. 197/11.10.2011 έγγραφο της ΠΑΕΓΑΕ, κατά το οποίο δεν παρατείνεται η αποθήκευση των προϊόντων μετά την παρέλευση της διετίας]. Κατόπιν τούτων, το Συμβούλιο Διαχείρισης και Αξιολόγησης της Εγγυητικής Ευθύνης του Ελληνικού Δημοσίου στη συνεδρίαση 203/18.01.2012 ζήτησε από τη ΣΕΡΚΟ ΑΕ να προσκομίσει επιπλέον δικαιολογητικά, και συγκεκριμένα: α) βεβαιώσεις από όλα τα πιστωτικά ιδρύματα που έχουν συστήσει ενέχυρο επί τίτλων ΠΑΕΓΑΕ ή επί προϊόντων, β) βεβαίωση από το Χημείο του Κράτους για τη διασφάλιση της ποιότητας του ενεχύρου και γ) ισοζύγιο μηνός 12/2011 (σχετικό το 2/4324/0025/23.01.2012 έγγραφο της οικείας υπηρεσίας). Μετά δε την υποβολή πρόσθετων δικαιολογητικών από την ως άνω επιχείρηση, τελικώς, το Συμβούλιο Διαχείρισης και Αξιολόγησης της Εγγυητικής Ευθύνης με την 205/1.02.2012 πράξη αποφάσισε “την άρση της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου λόγω μη ύπαρξης επαρκών εμπράγματων εξασφαλίσεων και αδυναμία[ς] λήψης νέων”. Η εν λόγω απόφαση γνωστοποιήθηκε στην ως άνω επιχείρηση με την προσβαλλόμενη 2/7849/0025/06.02.2012 πράξη του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Κίνησης Κεφαλαίων, Εγγυήσεων, Δανείων και Αξιών, που κοινοποιήθηκε και στην αιτούσα Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος.
8. Επειδή, από τις διατάξεις των άρθρων 94 παρ. 1, 2 και 3 και 95 παρ. 1 και 3 του Συντάγματος, όπως αναθεωρήθηκε με το Ψήφισμα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων (Α΄ 84), συνάγεται ότι διοικητική διαφορά, για την εκδίκαση της οποίας αρμόδια είναι είτε το Συμβούλιο της Επικρατείας είτε τα διοικητικά δικαστήρια, δεν προκαλεί κάθε πράξη που φέρει τα γνωρίσματα μονομερούς διοικητικής πράξεως και παράγει έννομα αποτελέσματα, αλλά μόνον εκείνη η οποία, στο πλαίσιο των διατάξεων που διέπουν τη δημόσια διοικητική δράση, εκδίδεται κατ’ ενάσκηση δημόσιας εξουσίας και επιδιώκει δημόσιο σκοπό. Οι λοιπές μονομερείς πράξεις της Διοικήσεως, όσες, δηλαδή, στερούνται του λειτουργικού αυτού στοιχείου και κινούνται σε κύκλο σχέσεων του ιδιωτικού δικαίου, δημιουργούν διαφορές που ανήκουν στη γενική, σύμφωνα με το Σύνταγμα, δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων επί προσβολής ιδιωτικών δικαιωμάτων, εκτός εάν ανήκουν σε ειδική κατηγορία ιδιωτικών διαφορών, η εκδίκαση των οποίων έχει ανατεθεί με νόμο στα διοικητικά δικαστήρια, κατά την παράγραφο 3 του άρθρου 94 του Συντάγματος (βλ. ΣΕ 2694/2016, 1237/2016, 3032/2008 Ολομ).
9. Επειδή, με την κατ’ εφαρμογήν των ανωτέρω διατάξεων του
ν. 2322/1995 παροχή της εγγυήσεως του Ελληνικού Δημοσίου για δάνεια που χορηγούνται από πιστωτικά ιδρύματα προς ορισμένες κατηγορίες επιχειρήσεων γεννάται παρεπόμενη ενοχή, η φύση της οποίας καθορίζεται βάσει της κύριας έννομης σχέσεως, της σχέσεως, δηλαδή, στο πλαίσιο της οποίας γεννήθηκε η κύρια οφειλή, προς εξασφάλιση της οποίας χορηγείται η εγγύηση. Εφόσον, συνεπώς, η κύρια έννομη σχέση του δανείου, για το οποίο ζητήθηκε από την δανειοδοτηθείσα επιχείρηση η παροχή της εγγυήσεως του Δημοσίου, διέπεται καθ’ ολοκληρίαν από το ιδιωτικό δίκαιο, η υπό κρίση διαφορά που γεννήθηκε με την άρση της εγγυήσεως του Δημοσίου συνιστά, ενόψει του παρεπομένου χαρακτήρα της συμβάσεως εγγυήσεως, ιδιωτική διαφορά, η επίλυση της οποίας ανήκει στα πολιτικά δικαστήρια κατ’ άρθρο 94 παρ. 2 του Συντάγματος (βλ. ΣτΕ 1237/2016, πρβλ. ΣτΕ 1479/2015, 2016/2013, 3493/2005, 3851/2002 Ολομ., 1370/2000, 322/1995, 2212/1969, ΑΕΔ 14/2003, 5/2003, 5/1989).
Μειοψήφησαν ο Πρόεδρος Χρ. Ράμμος και η Σύμβουλος Ο. Παπαδοπούλου, κατά τη γνώμη των οποίων με τις παρατεθείσες διατάξεις του ν. 2322/1995 περί παροχής της εγγυήσεως του Ελληνικού Δημοσίου επιδιώκεται η εξυπηρέτηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος, στο πλαίσιο της ασκουμένης από το Κράτος οικονομικής πολιτικής, διαγράφεται δε στον νόμο ειδική διοικητική διαδικασία για την εξέταση των σχετικών αιτημάτων, προκειμένου να διασφαλίζεται, μεταξύ άλλων, ότι η κρατική εγγύηση χορηγείται προς επίτευξη των επιδιωκομένων από τον νομοθέτη δημοσίου συμφέροντος σκοπών. Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι ειδικώς η απόφαση του Υπουργού Οικονομικών για την παροχή εγγυήσεως του Ελληνικού Δημοσίου ή για την απόρριψη σχετικού αιτήματος, καθώς και η ανάκληση ή η κατάργηση της αποφάσεως με την οποία παρεσχέθη η εγγύηση, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 1 του ν. 2322/1995, συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη, η αμφισβήτηση της οποίας δημιουργεί διοικητική διαφορά, υπαγόμενη στην κατά το άρθρο 95 παρ. 1 εδάφιο α΄ του Συντάγματος ακυρωτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας, και όχι ιδιωτική διαφορά, ανεξαρτήτως της φύσεως της συμβάσεως της εγγυήσεως, η οποία ως παρεπόμενη σύμβαση ακολουθεί την τύχη της κύριας συμβάσεως μεταξύ του δανειστή και του πρωτοφειλέτη.
10. Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, ως απαράδεκτη.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Απορρίπτει την αίτηση.
Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου.
Επιβάλλει στην αιτούσα τη δικαστική δαπάνη του Δημοσίου, που ανέρχεται σε εννιακόσια είκοσι [920] ευρώ.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 26 Απριλίου 2018
Ο Πρόεδρος του Δ´ ΤμήματοςΗ Γραμματέας
Χρ. ΡάμμοςΙ. Παπαχαραλάμπους
και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 18ης Σεπτεμβρίου 2018.
Η Πρόεδρος του Δ´ ΤμήματοςΗ Γραμματέας
Μ. ΚαραμανώφΙ. Παπαχαραλάμπους
./.