1732/2005 ΣΤΕ
Ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση κατά το άρθρο 105 του ΕισΝΑΚ. Η ευθύνη αυτή καλύπτει κάθε θετική ή αποθετική ζημία καθώς και χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Πότε δικαιούνται να ζητήσουν χρηματική ικανοποίηση τα νομικά πρόσωπα. Δεν είναι απαραίτητο να εξειδικεύεται η ηθική βλάβη όταν από τη φύση της πράξης είναι δυνατόν να επέλθει τέτοια βλάβη. Εκπτωση της αιτούσας εταιρείας από τη σύμβαση με το Δημόσιο για την εκτέλεση ορισμένων εργασιών. Η έκπτωση είναι δυνατόν να έχει αντίκτυπο στην πίστη, στο κύρος και
στη φήμη της εταιρείας και δεν απαιτείται για τη θεμελίωση της ηθικής βλάβης η επίκληση συγκεκριμένων περιστατικών. Μερικά δεκτή η αναίρεση για πλημμελή αιτιολογία (αναιρεί την αριθμ. 3258/2002 ΔΕφΑθ).
Αριθμός 1732/2005
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΣΤ΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 30 Μαΐου 2005 με την εξής σύνθεση: Θ. Χατζηπαύλου, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του ΣΤ΄ Τμήματος, Ε. Γαλανού, K. Ευστρατίου, Σύμβουλοι, Δ. Κυριλλόπουλος, Κ. Φιλοπούλου, Πάρεδροι. Γραμματέας ο Β. Μανωλόπουλος, Γραμματέας του ΣΤ΄ Τμήματος.
Για να δικάσει την από 3 Σεπτεμβρίου 2003 αίτηση :
της Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία …………. η οποία παρέστη με την δικηγόρο Θεοδώρα Αντωνίου (Α.Μ. 10123), που την διόρισε με πληρεξούσιο,
κατά των Υπουργών : 1) Γεωργίας και 2) Οικονομικών, οι οποίοι παρέστησαν με την Ευαγγελία Σκαλτσά, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή η αναιρεσείουσα εταιρεία επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. 3258/2002 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της Εισηγήτριας, Συμβούλου Ε. Γαλανού.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την πληρεξούσια της αναιρεσείουσας εταιρείας, η οποία ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο των Υπουργών, ο οποίος ζήτησε την
απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο
1. Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση για την οποία καταβλήθηκε το νόμιμο παράβολο (υπ’ αριθμ. 456188 και 212811/2003 σειράς Α΄, ειδικά έντυπα παραβόλου) ζητείται, παραδεκτώς, η αναίρεση της απόφασης 3258/2002 του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών κατά το μέρος που απορρίφθηκε μ’ αυτή «αγωγή- προσφυγή» της αναιρεσειούσης εταιρείας (η οποία είχε αναλάβει με την 4268/ΜΚ/3.12.1996 σύμβαση μεταξύ αυτής και του Ελληνικού Δημοσίου την εκτέλεση εργασιών ανάλυσης, σχεδίασης, εγκατάστασης και εκπαίδευσης εφαρμογών στη Διεύθυνση Πληροφορικής του Υπουργείου Γεωργίας κα σε 56 Περιφερειακές Μονάδες) με την οποία ζητούσε, μεταξύ άλλων, να υποχρεωθεί το Ελληνικό Δημόσιο να της καταβάλει, σύμφωνα με το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, το ποσό των 25.000.000 δραχμών ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, εξαιτίας παράνομης διοικητικής πράξης που εκδόθηκε σε βάρος της στα πλαίσια λειτουργίας της ανωτέρω σύμβασης.
2. Επειδή, κατά το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, το Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, εκτός αν η πράξη ή παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος. Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, η ευθύνη του Δημοσίου καλύπτει κάθε θετική ή αποθετική ζημία του ζημιωθέντος από την παράνομη δραστηριότητα των οργάνων του δημοσίου, καθώς επίσης και τη χρηματική του ικανοποίηση για ηθική βλάβη, δεδομένου ότι πρόκειται για μορφή αδικοπραξίας. Εξάλλου, δικαιούνται να αξιώσουν χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης και τα νομικά πρόσωπα αν υπέστησαν προσβολή από τον αντίκτυπο που είχε στην πίστη, το κύρος και τη φήμη τους η άδικη πράξη που τελέσθηκε σε βάρος τους κατά την έννοια της πιο πάνω διάταξης, δεν είναι δε απαραίτητο να εξειδικεύεται η βλάβη αυτή, όταν από τη φύση της πράξης είναι δυνατόν να επέλθει τέτοια βλάβη.
3. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση, με την 20067/22.9.1998 απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Γεωργίας η αναιρεσείουσα κηρύχθηκε εν μέρει έκπτωτη από την ένδικη σύμβαση για το μέρος των εργασιών που αναγράφονται στη σύμβαση με α.α. 2, 3, 4, 5, 6 και 7 συνολικής δαπάνης 94.050.720 δραχμών με το ΦΠΑ καθώς και από τη δωρεάν συντήρηση των εφαρμογών, σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 7 της σύμβασης. Με την ίδια πιο πάνω απόφαση εγκρίθηκε η διενέργεια νέου ανοικτού διαγωνισμού σε βάρος της έκπτωτης εταιρείας, δόθηκε όμως στην τελευταία η δυνατότητα να παραδώσει τις εργασίες μέχρι την προηγούμενη ημέρα της διενέργειας του διαγωνισμού. Κατόπιν αυτού, η αναιρεσείουσα με την ένδικη «προσφυγή-αγωγή» ισχυρίσθηκε ότι η ανωτέρω απόφαση με την οποία κηρύχθηκε έκπτωτη είναι παράνομη πράξη, σύμφωνα με το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, η οποία προκάλεσε στη φήμη της ως άνω εταιρείας, σοβαρή βλάβη, δεδομένου ότι αυτή εμφανίσθηκε αναξιόπιστη για την εκτέλεση ενός έργου πληροφορικής που είναι το κύριο αντικείμενό της και μειώθηκε η πιστοληπτική της ικανότητα, αφού μετά την έκπτωση δεν θα εισέπραττε από το Δημόσιο το οφειλόμενο συμβατικό τίμημα και ζήτησε να υποχρεωθεί το Δημόσιο να της καταβάλει ποσό 25.000.000 δραχμών ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη από την πιο πάνω παράνομη πράξη. Στη συνέχεια, μετά την κατάθεση της ανωτέρω «προσφυγής-αγωγής», ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Γεωργίας ανακάλεσε, με την 51837/17.8.1999 απόφασή του, την προηγούμενη απόφασή του για την έκπτωση της αναιρεσειούσης και κατόπιν αυτού εισπράχθηκε από την αναιρεσείουσα ποσό 95.570.560 δραχμών ως συνολική αμοιβή για την ένδικη σύμβαση. Το διοικητικό εφετείο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανωτέρω απόφαση για την κήρυξη εν μέρει έκπτωτης της αναιρεσειούσης εταιρείας ανακλήθηκε από το Δημόσιο μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα (έκδοση απόφασης 22.9.1998, ανάκληση 17.8.1999) και ότι η αναιρεσείουσα δεν επικαλείται συγκεκριμένα περιστατικά, από τα οποία να προκύπτει ότι, κατά το χρονικό διάστημα που ίσχυσε η ανωτέρω πράξη, δημιουργήθηκαν σε βάρος της άλλες δυσμενείς και βλαπτικές συνέπειες, με αποτέλεσμα να υποστεί προσβολή η φήμη και η επαγγελματική της αξιοπιστία όπως π.χ. αποκλεισμός από δημόσιους διαγωνισμούς κ.λπ., καθόσον η καθυστέρηση καταβολής του υπόλοιπου συμβατικού τιμήματος από το Δημόσιο, την οποία επικαλείται η αναιρεσείουσα, συνιστά μόνο οικονομική ζημία, έκρινεν ότι η εν λόγω εταιρεία δεν δικαιούται χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης εξ αιτίας της πιο πάνω πράξης με την οποία κηρύχθηκε εν μέρει έκπτωτη από την ένδικη σύμβαση. Η κρίση όμως αυτή του διοικητικού εφετείου δεν είναι νομίμως αιτιολογημένη, διότι, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, δεν απαιτείτο η επίκληση συγκεκριμένων περιστατικών για τη θεμελίωση ηθικής βλάβης, εφόσον η ανωτέρω πράξη, με την οποία η αναιρεσείουσα κηρύχθηκε εν μέρει έκπτωτη, από τη φύση της ήταν δυνατόν να έχει αντίκτυπο στην πίστη, το κύρος και τη φήμη της εν λόγω εταιρείας. Συνεπώς, για το βάσιμο αυτό λόγο αναιρέσεως, η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να αναιρεθεί.
4. Επειδή, μετά την αναίρεση της προσβαλλόμενης απόφασης για τον ανωτέρω λόγο, παρέλκει ως αλυσιτελής η έρευνα του άλλου λόγου αναιρέσεως και η υπόθεση, που χρειάζεται διευκρίνιση κατά το πραγματικό, πρέπει να παραπεμφθεί
στο ίδιο δικαστήριο για νέα νόμιμη κρίση.