27.ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ 13.6.2018

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Άρθρο 101 παρ. 1 Σ «Η διοίκηση του Κράτους οργανώνεται κατά το αποκεντρωτικό σύστημα» .

ΤΑ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Η εξαγγελία του άρθρου 101 Σ δεν σημαίνει κατάργηση των κεντρικών οργάνων αλλά αποτελεί επιταγή για ενασχόληση των κυρίως με τις στρατηγικές αρμοδιότητες της λειτουργίας του κράτους δηλαδή αποφάσεις σε θέματα μείζονος σημασίας , διεθνείς σχέσεις, χάραξη κυβερνητικής πολιτικής κλπ. Ήτοι θέματα που ενδιαφέρουν το σύνολο των διοικουμένων απ΄ακρού σ΄ακρόν της επικράτειας.

Πρόεδρος της Δημοκρατίας

Ο «Μαέστρος των κρατικών εξουσιών» ά. 26 Σ,

Ρυθμιστής του πολιτεύματος ΚΑΙ ΌΧΙ ΕΓΓΥΗΤΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ : 30 παρ. 1, 37, 38, 40, 41, 44 παρ. 3 Σ.

Διορισμός και απαλλαγή Κυβέρνησης, Σύγκλιση Βουλής σε σύνοδο, κήρυξη έναρξης και λήξης εργασιών Βουλής, αναστολή εργασιών Βουλής, διάλυση Βουλής, Διαγγέλματα (προσυπογραφή και δημοσίευση στο ΦΕΚ)

Διεθνής παραστάτης της χώρας: 36 παρ. 1 Σ (διεθνής εκπροσώπηση, κήρυξη πολέμου, συνομολόγηση συνθηκών)

Συνομολόγηση συνθηκών (κύρωση συνθηκών με διάταγμα, όχι διαπραγμάτευση) 36 παρ. 1 – ειδικές περιπτώσεις συγκατάθεσης Βουλής με νόμο (36 παρ. 2) – ειδικές διατάξεις 27 και 28 Σ, οπότε 42 παρ. 1

Όργανο της νομοθετικής εξουσίας : 26 παρ. 1, 42 παρ. 2 (αναπομπή), 44 παρ. 1 (ΠΝΠ) και 2 (Δημοψήφισμα), 48 παρ. 2 (κατάσταση ανάγκης) .

(Οιονεί) Δικαστικές αρμοδιότητες: 47 παρ. 1 Σ απονομή χάριτος (κυβερνητική πράξη)

Τυπικός Αρχηγός της δημόσιας διοίκησης: 26 παρ. 2, 43, 45, 46, 50 Σ

ΟΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ

Έκδοση και δημοσίευση νόμων (42 παρ. 1) και όσων εγκρίνονται κατόπιν δημοψηφίσματος (44 παρ. 2)

Η έκδοση των διαταγμάτων (ά. 43)

Ατομικά διατάγματα βάσει κανόνα δικαίου (Ν, Κανονιστικό διάταγμα 43 παρ. 2 και 4

Κανονιστικά διατάγματα είτε βάσει Σ (43 παρ. 1, 54 παρ. 2) είτε δυνάμει νομοθετικής εξουσιοδότησης (43 παρ. 2 και 4)

Αρχηγία ενόπλων δυνάμεων , απονομή βαθμών στους υπηρετούντες (45) συμβολική αρμοδιότητα

Διορισμός και απόλυση δημοσίων υπαλλήλων πλην εξαιρέσεων στο νόμο (Υπουργός, πλην υπαλλήλων ΥΠΕΞ) αρθ. 46 παρ. 1

Απονομή παρασήμων (46 παρ. 2)

Ά. 50 Σ. Δεν έχει το τεκμήριο αρμοδιότητας- αρχή της νομιμότητας.

ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ

Άρθρο 35 παρ. 1, Η κηδεμονία της προσυπογραφής.

Προσυπογραφή

Δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως – όχι προφορικές πράξεις

Χωρίς προσυπογραφή μόνο 35 παρ. 2

μόνο για το διορισμό του προσωπικού της Προεδρίας Δημοκρατίας διοικητικές πράξεις

Έκδοση διαταγμάτων – όλες οι πράξεις του ΠτΔ, αλλά όχι τα διαγγέλματα, κατά το 44 παρ. 3 και όχι η έκδοση και δημοσίευση νόμων (42)

Προσυπογραφή

Κοινοβουλευτική αρχή

Υπογραφή του αρμόδιου κυβερνητικού οργάνου πριν την υπογραφή του ΠτΔ – σύμπραξη για την επέλευση εννόμων αποτελεσμάτων

Εάν το πρόσωπο που προσυπογράφει δεν έχει την ιδιότητα κατά το χρόνο δημοσίευσης του διατάγματος, το διάταγμα πάσχει ακυρότητας εκτός εάν το όργανο που διαδέχθηκε συναινέσει με ρητή πράξη στη δημοσίευση – απαιτείται να διατηρείται η ιδιότητα και κατά τη δημοσίευση

Έλεγχος νομιμότητας μόνο για προφανείς παραβάσεις – παραλείψεις

• Όχι αρμοδιότητα άρνησης υπογραφής για άλλα σφάλματα ούτε αρμοδιότητα τροποποίησης

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Συλλογικό όργανο – Ανώτατο όργανο διακυβέρνησης της χώρας. Χαράσσει την πολιτική του κράτους.

Ευρεία έννοια: Πρωθυπουργός, Αντιπρόεδροι Κυβέρνησης, Υπουργοί, Αναπληρωτές Υπουργοί, Υπουργοί άνευ χαρτοφυλακίου, υφυπουργοί και συλλογικά όργανα αυτών . Δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη.

Στενή έννοια: Υπουργικό συμβούλιο – μόνο Πρωθυπουργός, Αντιπρόεδροι Κυβέρνησης και Υπουργοί και αναπληρωτές υπουργοί και υπουργοί Επικρατείας (ά. 81 Σ) . Σήμερα ισχύει η στενή έννοια και άρα η υφυπουργοί δεν είναι μέλη της κυβερνήσεως αν και υπέχουν πολιτική ευθύνη για τις επιλογές της.

Αρμοδιότητες Κυβέρνησης

Άρθρο 82 παρ.1 Σ: κυβερνητική λειτουργία, κατεύθυνση γενικής πολιτικής χώρας

• Εκ του Σ:
  • Άρθρα 44 παρ. 1, 44 παρ. 2 και 48 Σ
  • Προτείνει και προσυπογράφει διατάγματα
  • Διοικεί ουσιατικά τις ένοπλες δυνάμεις (ά. 45 Σ)
  • Ρυθμιστικές αρμοδιότητες
• Εκ του νομοθετικού πλαισίου νομοθετικές και διοικητικές αρμοδιότητες
• Νόμος κατά το 81 παρ. 1: Κωδικοποιητικό διάταγμα 63/2005

• Αρμοδιότητες ΚΔ 63/2005
• Αρμοδιότητες Υπουργικού Συμβουλίου
  • Άρθρο 2 ΚΔ 63/2005:
    • α) Καθορίζει και κατευθύνει, κατά το άρθρο 82 παρ. 1 του Συντάγματος, τη γενική πολιτική της Χώρας σύμφωνα με τους ορισμούς του Συντάγματος και των νόμων
      • Διεθνείς σχέσεις
      • β) Αποφασίζει για πολιτικά θέματα γενικότερης σημασίας
        • Οικονομικό πρόγραμμα και γενικότερα ζητήματα πολιτικής
        • γ) Αποφασίζει για κάθε θέμα αρμοδιότητας συλλογικών κυβερνητικών οργάνων ή για κάθε θέμα αρμοδιότητας ενός ή περισσότερων υπουργών που παραπέμπει σε αυτό ο Πρωθυπουργός. Οι σχετικές αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου υποκαθιστούν τις αποφάσεις των αρμόδιων οργάνων. (μεταβιβαστικό αποτέλεσμα)
        • δ) Ασκεί κάθε άλλη αρμοδιότητα που προβλέπει το Σύνταγμα και οι νόμοι
    • Προτείνει την έκδοση Διαταγμάτων, όπου απαιτείται πρόταση Υπουργικού Συμβουλίου

ΜΕΡΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής: Αποφάσεις σε θέματα οικονομικής πολιτικής

-Λήψη αναγκαίων μέτρων για την εφαρμογή του οικονομικού προγράμματος της Κυβέρνησης

-Παρακολούθηση και συντονισμός του προγράμματος της οικονομικής πολιτικής

Εθνικό συμβούλιο εξωτερικής πολιτικής – ά. 82 παρ. 4

Συλλογικά όργανα: ά. 15 Κωδ. Δ. 63/2005 πχ. ΚΥΣΕΑ (ά. 19)

Αρμοδιότητες με χαρακτήρα κατευθυντήριο – κατευθυντήριες αρμοδιότητες – δεν αποτυπώνονται σε διοικητικές πράξεις – δεν τίθενται κανόνες δικαίου

Πρωθυπουργός

Το κεντρικό μονομελές όργανο του πολιτικού συστήματος.

• ά. 82 παρ. 2 Σ: Εξασφαλίζει ενότητα κυβέρνησης– κατευθύνει τις ενέργειες της κυβέρνησης και τις δημόσιες υπηρεσίες για την εφαρμογή κυβερνητικής πολιτικής
• Ά. 25 Κωδ. Δ. 63/2005:
  • Προεδρεύει του Υπουργικού Συμβουλίου, της Κυβερνητικής Επιτροπής, του ΚΥΣΕΑ
  • Εκπροσωπεί την Κυβέρνηση
  • Συντονίζει την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής
  • Επιλύει τις διαφωνίες μεταξύ υπουργών (π.χ. ΚΥΑ)
  • Εποπτεύει την εφαρμογή του δικαίου από τη Διοίκηση (παρακολούθηση, οδηγίες, κατευθύνσεις)
  • Δίνει άδεια για δημοσίευση στο ΦΕΚ – μονογράφει τα δοκίμια – ά. 10 ν. 3469/2006: η άδεια δίδεται από τον Γενικό Γραμματέα της Κυβέρνησης
  • Προΐσταται υπηρεσιών
  • Συγκροτεί ειδικές επιτροπές
  • Μπορεί να είναι επικεφαλής υπουργείων

ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Διορίζονται με διάταγμα ύστερα από πρόταση του Πρωθυπουργού. Πρέπει να είναι υπουργοί χωρίς χαρτοφυλάκιο ή επικεφαλής υπουργείου. Αρμοδιότητες: ADHOC.

Καθορίζονται με αποφάσεις του Πρωθυπουργού ή με ειδικές νομοθετικές διατάξεις ιδίως :

Άσκηση ορισμένων δραστηριοτήτων του Πρωθυπουργού

Αναπλήρωση του Πρωθυπουργού σε ορισμένες δραστηριότητες

Εκπροσώπηση του Πρωθυπουργού στη Βουλή

ΥΠΟΥΡΓΟΙ

Μέλη Υπουργικού Συμβουλίου και λοιπών συλλογικών οργάνων

• Μονομελή διοικητικά όργανα: προΐστανται δημοσίων υπηρεσιών που έχουν οργανωθεί σε διοικητική ενότητα υπουργείου
• Δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά υπάλληλοι κατά το ά. 13 περ. στ’ ΠΚ
• Ισότιμοι μεταξύ τους
• Δεν έχουν προϊστάμενο
• Αρμοδιότητες
• Άρθρο 83 παρ.1
• Υποβάλλει στη Βουλή σχέδια νόμων και προτείνει διατάγματα
• Αρχή νομιμότητας:
  • Η καθ’ ύλην αρμοδιότητα κάθε υπουργείου καθορίζεται από το νόμο ή κανονιστική πράξη διοίκησης δυνάμει νομοθετικής εξουσιοδότησης
  • Ά. 49 ΠΔ 63/2005: η αρμοδιότητα κάθε υπουργείου καθορίζεται με ΠΔ, ομοίως για κατάργηση, συγχώνευση, ανασύσταση Υπουργείων και μεταφορά αρμοδιοτήτων
• Αρμόδιος για την έκδοση όλων των πράξεων για τις οποίες προκύπτει αρμοδιότητα του Υπουργείου ή υπηρεσιακής μονάδας αυτού εφόσον δεν έχει γίνει μεταβίβαση αρμοδιότητας ή δεν τίθεται θέμα αποκέντρωσης

ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

Ασκούν τις αρμοδιότητες που τους αναθέτει ο Πρωθυπουργός. Πρόκειται είτε για αρμοδιότητες του Πρωθυπουργού, είτε αρμοδιότητες υπουργού που προϊσταται ενός υπουργείου.

ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΕΣ ΥΠΟΥΡΓΟΙ

Ασκούν τις αρμοδιότητες που ορίζονται με απόφαση του Πρωθυπουργού κατ΄αποκλεισμό του Υπουργού.

Οργάνωση υπουργείων

Οργανισμοί υπουργείων – ΠΔ βάσει νομοθετικής εξουσιοδότησης

Οι υπηρεσίες των υπουργείων διακρίνονται σε κεντρικές και περιφερειακές

Οι κεντρικές οργανώνονται σε υπηρεσιακές μονάδες με ιεραρχική διάρθρωση και επάλληλες βαθμίδες που συνιστούν παράλληλες πυραμίδες

• Γενικές διευθύνσεις – γενικές γραμματείες
• Διευθύνσεις – Ενιαίος διοικητικός τομέας
• Τμήματα
• Γραφεία
• Αυτοτελείς υπηρεσίες – δική τους ιεραρχική διάρθρωση
• Αρμοδιότητες υπουργού ως προϊσταμένου
• Υπουργός άμεσος ή απώτερος προϊστάμενος
  • Έχει την ανώτατη διεύθυνση των υπηρεσιών υπουργείου, παρακολουθεί και ελέγχει
  • Ασκεί προληπτικό ιεραρχικό έλεγχο : εγκύκλιοι, οδηγίες, διαταγές
  • Ασκεί κατασταλτικό ιεραρχικό έλεγχο: επί ιεραρχικών ή ειδικών προσφυγών
  • Ασκεί πειθαρχικό έλεγχο
  • Διοικητική εποπτεία
• Λοιπά κεντρικά όργανα

ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΙ

Δεν είναι μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου

Ασκούν αρμοδιότητες που τους ανατίθενται με ΚΥΑ Πρωθυπουργού και καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργού

Δεν είναι υφιστάμενοι του Υπουργού, εποπτεύει και συντονίζει αλλά όχι διοικητική εποπτεία

Γενικοί Γραμματείς Υπουργείων: Μετακλητοί ανώτατοι δημόσιοι υπάλληλοι

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
ΑΔΑ

Από 1989 και εφεξής με νόμους

• Σ 2001: κατοχύρωσε 5 ΑΔΑ αλλά προβλέπεται δυνατότητα ίδρυσης και με νόμο
• Προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία
• Διορισμός με απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής
• Μόνο στις 5 ή σε όλες; Επικράτησε σε όλες.
• Ανήκουν στην εκτελεστική λειτουργία
• Εκδίδουν διοικητικές πράξεις – ελέγχονται δικαστικώς
• Το Δημόσιο ευθύνεται κατά το 105 ΕισΝΑΚ για τις πράξεις τους.

ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΥΣ
ά. 100^Α Σ

• 1882 – μετά την αναθεώρηση του 2001 και το άρθρο 100^Α του Σ δεν μπορεί να καταργηθεί με νόμο ή να καταργηθούν αρμοδιότητές του, παράλληλα είναι εγγυημένο και το καθεστώς των αποδοχών των μελών του , ανάλογα με τα ισχύοντα για τους δικαστικούς.
• Ενιαίο συλλογικό ανώτατο όργανο νομικής υποστήριξης– υπάγεται στον ΥπΟικ
• Δικαστική υπεράσπιση δημοσίου
• Νομικές γνωμοδοτήσεις
• Εκπροσώπηση σε ΔΕΕ και ΕΔΔΑ
• Αναγνώριση απαιτήσεων κατά Δημοσίου – συμβιβασμός – παραιτήσεις
• Γνωμοδότηση για υποβολή σε Διαιτησία και διαιτητές
• Επεξεργασία κανόνων δικαίου

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

• Άρθρο 101 Σ:

1.   Η διοίκηση του Κράτους οργανώνεται σύμφωνα με το αποκεντρωτικό σύστημα.

2. Η διοικητική διαίρεση της Χώρας διαμορφώνεται με βάση τις γεωοικονομικές, κοινωνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες.

3. Τα περιφερειακά όργανα του Κράτους έχουν γενική αποφασιστική αρμοδιότητα για τις υποθέσεις της περιφέρειας τους. Τα κεντρικά όργανα του Κράτους, εκτός από ειδικές αρμοδιότητες, έχουν τη γενική κατεύθυνση, το συντονισμό και τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των περιφερειακών οργάνων, όπως νόμος ορίζει.

4. Ο κοινός νομοθέτης και η Διοίκηση, όταν δρουν κανονιστικά, υποχρεούνται να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, μεριμνώντας για την ανάπτυξη τους.

• Άρθρο 118 παρ. 3 Σ:

3. Ώσπου να εκδοθεί ο κατά το άρθρο 101 παράγραφος 3 νόμος εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι διατάξεις που ισχύουν για την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ κεντρικών και περιφερειακών υπηρεσιών. Οι διατάξεις αυτές μπορεί να τροποποιούνται με τη μεταφορά ειδικών αρμοδιοτήτων από τις κεντρικές στις περιφερειακές υπηρεσίες.

• ΣτΕ 3357/2008 Επαναφορά αρμοδιοτήτων στο Κράτος

Με την απόφαση κρίθηκε ότι οι αρμοδιότητες καθορισμού αιγιαλού και παραλίας, οι οποίες είχαν μεταβιβασθεί στο νομάρχη, ως κρατικό περιφερειακό όργανο, πριν από τη σύσταση των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, που αποτελούν πλέον δεύτερης βαθμίδας οργανισμούς τοπικής αυτοδιοικήσεως, παρέμειναν κρατικές και υπό την ισχύ των διατάξεων του ν. 2218/1994 (Α΄ 90) και του ν. 2503/1997 (Α΄ 107).

 Οι αρμοδιότητες αυτές, ανεξαρτήτως του ζητήματος εάν κατά το μεταβατικό στάδιο, από την κατάργηση των Νομαρχιών ως κρατικών περιφερειακών υπηρεσιών έως την ολοκλήρωση της νέας οργάνωσης των περιφερειακών υπηρεσιών του Κράτους με το ν. 2503/ 1997, εξακολουθούσαν να ανήκουν στα προβλεπόμενα από το ν. 2218/ 1994 περιφερειακά κρατικά όργανα ή είχαν περιέλθει στην κεντρική υπηρεσία, πάντως, δυνάμει των διατάξεων του ν. 2503/1997 ανήκουν στον Υπουργό Οικονομικών, αφού, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 6 του νόμου αυτού, οι περιφερειακές υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών και τα Κρατικά Κτήματα δεν αποτελούν υπηρεσίες της Περιφέρειας, αλλά του Υπουργείου (βλ. ΣτΕ 4319/2005 επτ.). 

Επειδή, με τις διατάξεις του άρθρου 101 του Συντάγματος εισάγεται το αποκεντρωτικό σύστημα ως κατευθυντήρια αρχή για την οργάνωση της διοίκησης του Κράτους, χωρίς όμως, κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, να αποκλείεται η επάνοδος συγκεκριμένης αρμοδιότητας από την περιφερειακή στην κεντρική διοίκηση, όταν ο νομοθέτης, κατά την κρίση του, που υπόκειται σε οριακό δικαστικό έλεγχο, θεωρεί τη μεταφορά της αρμοδιότητας αναγκαία για λόγους γενικότερου συμφέροντος, συνδεόμενους ιδίως με την μεταβολή κρίσιμων για τον καθορισμό του αρμόδιου οργάνου δεδομένων, με τη σημασία και τον χαρακτήρα της μεταφερόμενης αρμοδιότητας και την ανάγκη ασκήσεώς της με ενιαία σε όλη την Επικράτεια κριτήρια.

Εξάλλου, η ρύθμιση που θεσπίσθηκε με το άρθρο 118 παρ. 3 του Συντάγματος, εντασσόμενη, άλλωστε, στο Μέρος Τέταρτο του Συντάγματος και, ειδικότερα, στο Τμήμα αυτού, το οποίο φέρει τον τίτλο «Μεταβατικές διατάξεις», έχει μεταβατικό χαρακτήρα.

Κατ’ ακολουθίαν, σύμφωνα με τη συνταγματική αυτή διάταξη, η απαγόρευση μεταφοράς αρμοδιοτήτων από τις περιφερειακές στις κεντρικές υπηρεσίες ισχύει για το μεταβατικό στάδιο, μέχρις ότου εκδοθεί ο εκτελεστικός νόμος του άρθρου 101 παρ. 3 του Συντάγματος για την περιφερειακή οργάνωση της Χώρας και, επομένως, δεν έχει εφαρμογή μετά τη δημοσίευση του νόμου 2503/1997.

Κατά συνέπεια, οι διατάξεις του νόμου αυτού, δυνάμει των οποίων η κρίσιμη εν προκειμένω αρμοδιότητα περιήλθε, κατά τα προεκτεθέντα, στον Υπουργό Οικονομικών, δεν αντίκεινται στις ανωτέρω συνταγματικές ρυθμίσεις (βλ. ΣτΕ 4319/2005 επτ.).

• ΣτΕ 1024/2008

• Οι κεντρικές υπηρεσίες έχουν ειδικές αρμοδιότητες και τη «τη γενική κατεύθυνση, το συντονισμό και τον έλεγχο των περιφερειακών οργάνων», όπως νόμος ορίζει
• Στον νομοθέτη απόκειται να καθορίσει ότι ορισμένη κατηγορία υποθέσεων εντάσσεται σε ενιαίο σύστημα διαχείρισης ορισμένου διοικητικού, οικονομικού, κοινωνικού ή άλλου τομέα για την εξυπηρέτηση δημοσίου σκοπού πέραν ή υπέρτερου των τοπικών αναγκών, να αναγάγει την κατηγορία αυτή των υποθέσεων σε κρατικό μέλημα και να αναθέτει την άσκηση των συναφών αρμοδιοτήτων στις κεντρικές κρατικές ή σε ενιαίο και κοινό για όλη την Επικράτεια κρατικό νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, είτε τέλος να παραχωρήσει τις αρμοδιότητες αυτές σε περισσότερους φορείς κατά περιφέρειες και να ορίσει ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έχουν ανάμιξη στην κατηγορίας αυτή υποθέσεων
• Δικαστικός έλεγχος των επιλογών του νομοθέτη ως προς τον χαρακτηρισμό των υποθέσεων ως κεντρικών, περιφερειακών ή τοπικών οριακός : δηλαδή εάν διαφυλάχθηκαν επαρκείς και σημαντικές αρμοδιότητες υπέρ των περιφερειακών κρατικών οργάνων και εν γένει του Κράτους, ως Κεντρικής Διοίκησης;
• Έχει δοθεί όμως από την παρ. 3 του άρθρου 118 του Συντάγματος η δυνατότητα μεταβίβασης στα περιφερειακά όργανα αρμοδιοτήτων που ασκούσαν οι κεντρικές υπηρεσίες και αφορούσαν υποθέσεις της περιφέρειας .

• ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ

Με την ΣτΕ 389/2009 το Δικαστήριο έκρινε αίτηση ακυρώσεως κοινότητας κατά απόφασης Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας με την οποία συστήθηκε κοινοτικός παιδικός σταθμός, με την μορφή κοινοτικού νομικού προσώπου, στην εν λόγω κοινότητα ο οποίος προηγουμένως λειτουργούσε ως κρατικός παιδικός σταθμός.

1.Το Δικαστήριο έθεσε ως κανόνα ότι κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από το κράτος προς τους ο.τ.α. πρέπει να συνοδεύεται από την μεταφορά αντίστοιχων πόρων, η οποία συνέτρεξε στην κριθείσα υπόθεση διότι ο νομοθέτης προέβλεψε την ύπαρξη πόρων για την κάλυψη των δαπανών λειτουργίας του σταθμού. Συνέδεσε δηλαδή τη διοικητική με την οικονομική αυτοτέλεια των ο.τ.α. υπό την έννοια ότι η διοίκηση και διαχείριση υποθέσεων προϋποθέτει οικονομικές δυνατότητες διότι σε διαφορετική περίπτωση οι μεταφερόμενες αρμοδιότητες αποτελούν «γράμμα κενό περιεχομένου». Είναι αξιοσημείωτο ότι στην ίδια απόφαση κρίθηκε ότι δεν αντίκειται στο άρθρο 102 του Συντάγματος που καθιερώνει τη διοικητική αυτοτέλεια των ο.τ.α. η πρόβλεψη του νομοθέτη σύμφωνα με την οποία αν το δημοτικό συμβούλιο δεν προσαρμόσει τη συστατική πράξη του νομικού προσώπου σύμφωνα με τη δημοτική νομοθεσία εντός ορισμένης προθεσμίας που τάσσει ο νόμος, τότε είναι συνταγματικώς ανεκτή η πρόβλεψη του νομοθέτη περί ασκήσεως της σχετικής αρμοδιότητας από τον Γενικό Γραμματέα της κρατικής περιφέρειας λόγω της αδράνειας του ο.τ.α.

• ΣτΕ 506/2010 , 7μ.

Το Γ’ Τμήμα έκρινε επί αιτήσεως ακυρώσεως που στρεφόταν κατά κανονιστικού διατάγματος με το οποίο οι αρμοδιότητες πολεοδομικών εφαρμογών περιήλθαν από δήμο σε νομαρχιακή αυτοδιοίκηση. Το Δικαστήριο ερμηνεύοντας τις διατάξεις των παρ. 2 και 5 του άρθρου 102 του Συντάγματος δέχθηκε ότι για την μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του κράτους προς τους ο.τ.α. και για την κατανομή των τοπικών υποθέσεων μεταξύ των βαθμίδων των ο.τ.α. πρέπει να συντρέχουν δύο προϋποθέσεις: α) πριν το αρμόδιο όργανο ασκήσει την κανονιστική του αρμοδιότητα να απευθύνει σχετικό ερώτημα προς τον ο.τ.α. στον οποίο πρόκειται να μεταβιβασθούν αρμοδιότητες για να ζητηθεί η γνώμη του επί της σχεδιαζόμενης μεταβίβασης,

β) συγχρόνως με την μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων πρέπει να μεταφέρονται και οι αντίστοιχοι πόροι.

ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ

• Διοικητικές περιφέρειες του κράτους , δηλ. δεν αποτελεί άλλο νπδδ.
• Διαδέχθηκαν τις υπηρεσιακές μονάδες «Περιφέρειες» που είχαν συσταθεί με Ν.2503/1997
• Διαθέτουν διοικητική και δημοσιονομική αυτοτέλεια
• Διοικητική αυτοτέλεια: προΐσταται Γενικός Γραμματέας, ανεξάρτητη διοικητική οργάνωση από τα υπουργεία, δικό της προσωπικό – Διατάγματα για τη διάρθρωση και τις οργανικές θέσεις προσωπικού
• Δημοσιονομική αυτοτέλεια: δικό της προϋπολογισμό

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

• Ο Γενικός Γραμματέας της Αποκεντρωμένης ∆ιοίκησης διορίζεται, παύεται ή µετακινείται µε απόφαση του Υπουργικού Συµβουλίου που εκδίδεται µετά από εισήγηση του Υπουργού Εσωτερικών.
• Είναι εκπρόσωπος της Κυβέρνησης και υπεύθυνος για την άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής σε θέµατα που αφορούν την Αποκεντρωµένη ∆ιοίκηση.
• Προΐσταται όλων των υπηρεσιών της Αποκεντρωµένης ∆ιοίκησης καθώς και των αστυνοµικών, λιµενικών και πυροσβεστικών υπηρεσιών της τοπικής του αρµοδιότητας.
• Κατευθύνει, συντονίζει, εποπτεύει και ελέγχει την δράση των υπηρεσιών και των υπαλλήλων της Αποκεντρωµένης ∆ιοίκησης. o Εποπτεύει τα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου που εδρεύουν στην Αποκεντρωµένη ∆ιοίκηση και δεν εποπτεύονται από Υπουργεία, Περιφέρειες και δήµους.
• Ασκεί αποκλειστικά τις αρµοδιότητες που έχουν απονεµηθεί ή µεταβιβασθεί στις υπηρεσίες της Αποκεντρωµένης ∆ιοίκησης και κάθε άλλη αρµοδιότητα που παρέχεται ή ανατίθεται σ’ αυτόν από το νόµο.
• Παρά το γεγονός ότι οι Αποκεντρωµένες ∆ιοικήσεις εντάσσονται στο ίδιο οργανωτικό µοντέλο, εµφανίζουν διαφοροποιήσεις ανάλογα µε τα ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής. Έτσι, η Αποκεντρωµένη ∆ιοίκηση Αιγαίου παρουσιάζει έντονο αποκεντρωτικό χαρακτήρα, καθώς εκτός των επιτελικών υπηρεσιών της έδρας διαθέτει επιµέρους δοµές στο βόρειο και στο νότιο Αιγαίο µε ισόρροπο καταµερισµό των υπηρεσιών τους, σύµφωνα µε το διαθέσιµο προσωπικό και τις τοπικές συνθήκες.

Γενικές αρμοδιότητες ΓΓΑΔ

• Εκπροσωπεί την Κυβέρνηση και είναι αρμόδιος για την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο
• Διευθύνει τις υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κατευθύνει και συντονίζει
• Ιεραρχικός και πειθαρχικός προϊστάμενος υπαλλήλων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης
• Προΐσταται των αστυνομικών, λιμενικών και πυροσβεστικών αρχών
• Ασκεί διοικητική εποπτεία επί των ΟΤΑ
• Κύριος διατάκτης του προϋπολογισμού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης

Ειδικές αρμοδιότητες
(Άρθρο 280 Ν.3852/2010)

• Αρμοδιότητες των κρατικών Περιφερειών, περιλαμβανομένων και εκείνων των αντίστοιχων συλλογικών οργάνων τους Ν. 2503/1997 και μεταγενέστεροι ειδικοί νόμοι και κανονιστικές διατάξεις, με εξαίρεση τις αρμοδιότητες που περιέρχονται στις περιφέρειες
• Πρόσθετες ειδικές αρμοδιότητες (κατάλογος):

(α) ακίνητη περιουσία και απαλλοτριώσεις

(β) δίκαιο μεταλλείων και λατομείων

(γ) αλυκές

(δ) φάρμακα

(ε) Μητρώα Αρρένων

(στ) πολεοδομικές – ρυμοτομικές αρμοδιότητες

(ζ) λιμένες –αιγιαλός

(η) δάση – θήρα

(θ) βιομηχανία

κ.ά.

• Έκδοση διοικητικών πράξεων
• Όλες οι αρμοδιότητες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ασκούνται από τον Γενικό Γραμματέα, εκτός εάν προβλέπεται άλλως ρητά
• Εκδίδει ατομικές και κανονιστικές διοικητικές πράξεις και συνομολογεί συμβάσεις
• Δύναται να μεταβιβάζει αρμοδιότητα ή να δίδει δικαίωμα υπογραφής
• Ένταξη στη διοικητική ιεραρχία
• Ιεραρχικός υφιστάμενος των υπουργών των οποίων ασκεί (καθ’ ύλην) αρμοδιότητες
• Προληπτικός και κατασταλτικός έλεγχος επί των πράξεών του
• Άρθρο 1 παρ. 2 Ν. 2503/1997: Ειδική διοικητική προσφυγή κατά των εκτελεστών, ατομικών και κανονιστικώνδιοικητικών πράξεων που εκδίδει ενώπιον του αρμοδίου Υπουργού σύμφωνα με το άρθρο 8 Ν.3200/1955 (εφόσον δεν προβλέπεται ενδικοφανής π.χ πράξεις σε θέματα φαρμακείων αρθ.10§4 Ν.1963/91)
  • Εντός 30 ημερών (δημοσιευτέες και μη) – ανατρεπτική προθεσμία. Εάν είναι εκπρόθεσμη δεν έχει αρμοδιότητα ο υπουργός να αποφασίσει (ΣτΕ2439/2008).

Διακόπτει την προθεσμία για αίτηση ακύρωσης

• Αυτεπάγγελτος έλεγχος εντός 3 μηνών
• Έλεγχος νομιμότητας και όχι ουσίας επί όλων των κεφαλαίων της πράξης χωρίς να δεσμεύεται από τους λόγους της προσφυγής.
• Απόφαση εντός 60 ή 30 ημερών (αν έχει δοθεί αναστολή).Ανατρεπτική προθεσμία – σιωπηρή απόρριψη. Εάν την εκδώσει μετά και δέχεται την προσφυγή, η πράξη του θα πάσχει από χρονική αναρμοδιότητα. Εάν την απορρίπτει είναι βεβαιωτική της ήδη σχηματισθείσης σιωπηρής απόρριψης και σε κάθε περίπτωση αλυσιτελώς προσβάλλεται. Κατά της εμπρόθεσμης απάντησης είναι δυνατή αίτηση θεραπείας (ΣτΕ 2723/1983).
• Η ακυρωτική πράξη του Υπουργού είναι υποχρεωτική για τον ΓΓΑΔ εφόσον είναι εμπρόθεσμη και δεν μπορεί αν αποστεί από τα κριθέντα (4608/1980).

Αυτοτελής υπηρεσία εποπτείας ΟΤΑ
(ά. 215-224 Ν.3852/2010)

• Εντάσσεται στην οργανωτική δομή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης υπαγόμενη απευθείας στον Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης
• Εδρεύει στην έδρα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης
• Η έναρξη λειτουργίας κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. διαπιστώνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών – μέχρι τότε ο έλεγχος ασκείται από τον Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης

1683/2011 ΣΤΕ

Η Επιτροπή του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 της Περιφέρειας δεν συγκροτείται νομίμως με τη συμμετοχή δικαστικού λειτουργού, αφού πρόκειται για άσκηση διοικητικού καθήκοντος απαγορευμένη από το άρθρο 89 παρ. 2 και 3 του Συντάγματος. Αντίθετη μειοψηφία. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης της προσβαλλόμενης απόφασης της Επιτροπής.

Ελεγκτής Νομιμότητας

• Προΐσταται κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ
• Είναι ανώτατος μετακλητός ΔΥ με 5ετή θητεία, μετά από προκήρυξη
  • Αρμοδιότητα: εποπτεία επί των πράξεων των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού και των ΝΠ αυτώνΈλεγχος νομιμότητας επί των πράξεων αυτών.
  • Έλεγχος πειθαρχικός των αιρετών των ΟΤΑ
• Ο θεσμός δεν λειτουργεί εως σήμερα.
• Εποπτεία επί των πράξεων
• Μόνο έλεγχος νομιμότητας (102 παρ.4 Σ)
• Μπορεί να εκδίδει οδηγίες αυτεπαγγέλτως με σκοπό τη διασφάλιση της νομιμότητας στη δράση των ΟΤΑ
• Κατασταλτικός έλεγχος – ακύρωση πράξεων

Τρόποι ελέγχου

• Υποχρεωτική υποβολή (κανονιστικές πράξεις, ανάθεση έργων, σύναψη συμβάσεων, τοπικό δημοψήφισμα κ.ά.)
• Ειδική διοικητική προσφυγή εντός 15 ημερών από δημοσίευση ή γνώση (και για παραλείψεις οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας)
• Αυτεπαγγέλτως
• Διαδικασία: απόφαση εντός 40 ημερών για πράξεις που υποβάλλονται υποχρεωτικά ή 2 μηνών κατόπιν προσφυγής / αυτεπαγγέλτως
• Η άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων – Δεν εφαρμόζεται μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας
• Δεν χωρεί κατά των πράξεων του Ελεγκτή Νομιμότητας ειδική προσφυγή ή αίτηση θεραπείας ενώπιον Υπουργού- μόνον δικαστικός έλεγχος (ακυρωτική διαφορά)

ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Αρθρο 233

Πειθαρχική ευθύνη

1. Στους περιφερειάρχες,Αντιπεριφερειάρχες, περιφερειακούς συμβούλους,

δημάρχους, δημοτικούς συμβούλους, συμβούλους τοπικών ή δημοτικών κοινοτήτων

και εκπροσώπους τοπικών κοινοτήτων, επιβάλλονται οι πειθαρχικές ποινές της

αργίας έως έξι μηνών και της έκπτωσης.

2. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας μπορεί να επιβάλλει τις πειθαρχικές ποινές της

προηγούμενης παραγράφου στους αιρετούς που αναφέρονται σε αυτή:

α. αν έχουν διαπράξει σοβαρή παράβαση των καθηκόντων τους ή υπέρβαση της

αρμοδιότητας τους από δόλο ή βαριά αμέλεια,

β. αν έχουν διαπράξει παραβάσεις των καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί

σύμφωνα με ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις.

          Οι πειθαρχικές ποινές της παραγράφου 1 επιβάλλονται μετά προηγούμενη

τήρηση της διαδικασίας του επόμενου άρθρου.

4. Τα πειθαρχικά παραπτώματα της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου υπόκεινται

σε πενταετή παραγραφή, η οποία αρχίζει από την ημέρα που διαπράχθηκαν.

• Το διοικητικό μέτρο της αργίας δημοτικού άρχοντα δεν ενέχει κρίση περί ενοχής του και άρα, ενόψει του ότι παύει μετά από αθωωτική απόφαση, δεν είναι αντίθετο προς το άρθρο 7 παρ 1 ΕΣΔΑ. 3238/2007 Γ

• Είναι δυνατή η επιβολή πειθαρχικής ποινής σε αιρετό όργανο ΟΤΑ για σοβαρή παράβαση των καθηκόντων του όχι μόνον όταν η αποδιδόμενη σε αυτό παράβαση συνδέεται ευθέως με την άσκηση των αρμοδιοτήτων του, αλλά και όταν το όργανο αυτό με ενέργειές του εκμεταλλεύθηκε την ιδιότητά του κατά τρόπο που θίγει καίρια το κύρος του αξιώματός του, όπως η υπόσχεση εύρεσης εργασίας με αντάλλαγμα τη σύναψη ερωτικών σχέσεων. 734/2008 Ολομ

• Η επιβολή του διοικητικού μέτρου της εκπτώσεως δημοτικού άρχοντα δυνάμει του άρθρου 236 ν 3852/10, έχει μεταξύ άλλων ως μόνη προϋπόθεση την αμετάκλητη καταδίκη για παράβαση καθήκοντος, χωρίς να απαιτείται να έχει προκληθεί και οικονομική βλάβη στον οικείο ΟΤΑ. 788/2014 Γ 7μ

• Η ευνοϊκότερη για τους δημοτικούς και κοινοτικούς άρχοντες διάταξη του άρθρου 142 παρ 4 ΚΔΚ (ν 3463/06), με την οποία καθιερώνεται τριετής παραγραφή των πειθαρχικών αδικημάτων τους, εφαρμόζεται και επί αδικημάτων που είχαν διαπραχθεί πριν την έναρξη ισχύος της και για τα οποία δεν είχε ακόμη εκδοθεί πειθαρχική απόφαση. 790/2014 Γ 7μ
• Το άρθρο 15 ν 3852/10, το οποίο προβλέπει την υπό προϋποθέσεις αυτοδίκαιη έκπτωση δημάρχου ή δημοτικού συμβούλου, λόγω μη εξόφλησης οφειλών τους προς τον οικείο δήμο, καθ’ ό μέρος αφορά σε οφειλές μη ασημάντου ύψους, δεν συνιστά περιορισμό του συνταγματικού δικαιώματος των ανωτέρω προς διατήρηση του αξιώματός τους μη πρόσφορο ή μη αναγκαίο ή δυσανάλογης έντασης με τον επιδιωκόμενο σκοπό. 798/2014 Γ 7μ
• Οι διατάξεις για την πειθαρχική ευθύνη των αιρετών οργάνων των ΟΤΑ εφαρμόζονται και, όταν τα αιρετά αυτά όργανα ενεργούν ως Πρόεδροι του ΔΣ δημοτικής επιχειρήσεως. 1897/2014 Γ
• Η θέση σε αργία των αιρετών οργάνων των ΟΤΑ προϋποθέτει την παραπομπή για κακούργημα με βούλευμα, το οποίο έχει καταστεί αμετάκλητο για τον κατηγορούμενο, χωρίς να απαιτείται και η παρέλευση της προθεσμίας άσκησης αναίρεσης για τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. 2989/2014 Γ

• Εν όψει της ειδικής φύσεως των παραπτωμάτων που συνδέονται με το συνταγματικό καθεστώς των προσλήψεων, για την πειθαρχική δίωξη των αιρετών οργάνων των ΟΤΑ απαιτείται για μείζονα εγγύηση ως ουσιώδης τύπος αιτιολογημένη έκθεση για την διαπίστωση της σχετικής παραβάσεως από τον επιθεωρητή της ανεξάρτητης αρχής (ΑΣΕΠ), στην οποία ανήκει εκ του Συντάγματος ο έλεγχος του κατοχυρούμενου καθεστώτος των προσλήψεων. 3870/2014 Γ

Αρθρο 234

Πειθαρχική διαδικασία

1. Οι πειθαρχικές ποινές της αργίας και της έκπτωσης επιβάλλονται με

αιτιολογημένη απόφαση του Ελεγκτή Νομιμότητας, αφού προηγηθεί απολογία του

εγκαλουμένου ή περάσει η προθεσμία που έχει τάξει ο Ελεγκτής Νομιμότητας με

γραπτή κλήση στον εγκαλούμενο, χωρίς αυτός να έχει απολογηθεί. Η προθεσμία

αυτή δεν μπορεί να είναι μικρότερη από δέκα ημέρες.

2. Για την επιβολή των πειθαρχικών ποινών της αργίας και τη διάρκεια της,

καθώς και της έκπτωσης απαιτείται σύμφωνη γνώμη πειθαρχικού συμβουλίου, το

οποίο αποτελείται: α) από τον πρόεδρο του Εφετείου της έδρας της Αυτοτελούς

Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. ή το νόμιμο αναπληρωτή του, ως πρόεδρο, β) δύο

εφέτες με τους αναπληρωτές τους, γ) «τον» Προϊστάμενο Διεύθυνσης της οικείας

Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. με τον αναπληρωτή του και δ) έναν

αιρετό εκπρόσωπο της οικείας Περιφερειακής Ένωσης Δήμων, όταν ελέγχεται

πειθαρχικά αιρετός δήμων, ή της Ένωσης Περιφερειών, όταν ελέγχεται πειθαρχικά

αιρετός περιφέρειας, ως μέλη. Γραμματέας του συμβουλίου και αναπληρωτής του

ορίζεται υπάλληλος του κλάδου Π Ε Διοικητικού της Αυτοτελούς Υπηρεσίας

Εποπτείας Ο.Τ.Α..

3. Ο εγκαλούμενος μπορεί να εμφανίζεται αυτοπροσώπως, καθώς και με

πληρεξούσιο δικηγόρο ή να εκπροσωπείται από πληρεξούσιο δικηγόρο στο

συμβούλιο και να υπερασπίζεται τον εαυτό του. Το συμβούλιο συνεδριάζει σε

δημόσια συνεδρίαση για την οποία συντάσσονται πρακτικά, μπορεί να εξετάζει

μάρτυρες και να εκτιμά οποιοδήποτε πρόσφορο αποδεικτικό μέσο. Η σύμφωνη γνώμη

παρέχεται ύστερα από μυστική διάσκεψη, δύο (2) μήνες το αργότερο, αφότου το

συμβούλιο έλαβε το σχετικό παραπεμπτικό έγγραφο του Ελεγκτή Νομιμότητας. Η

ποινή πρέπει να είναι ανάλογη με τη βαρύτητα του παραπτώματος, στο οποίο έχει

υποπέσει ο εγκαλούμενος.

4. α. Τα δικαστικά μέλη του συμβουλίου της παραγράφου 2 ορίζονται με απόφαση

του οργάνου που διευθύνει το δικαστήριο, ύστερα από αίτημα του Ελεγκτή

Νομιμότητας. Με την ίδια απόφαση ορίζονται και τα αναπληρωματικά μέλη, εφόσον

ο αριθμός αυτών που υπηρετούν είναι επαρκής.

β. Ο αιρετός εκπρόσωπος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας ή ο αιρετός

εκπρόσωπος της Ένωσης Περιφερειών μαζί με τους αναπληρωτές τους ορίζονται από

το Διοικητικό Συμβούλιο της οικείας Ένωσης.

«γ. Ο αναπληρωτής του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Εποπτείας Ο.Τ.Α. και ο γραμματέας

ορίζονται από τον Ελεγκτή Νομιμότητας.»

*** Η περ.γ΄ αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 20 παρ.9

       Ν.4257/2014, ΦΕΚ Α 93/14.7.2014.

  5. Το συμβούλιο της παραγράφου 2 συγκροτείται κάθε δύο χρόνια με απόφαση του

Ελεγκτή Νομιμότητας.

6. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από την κοινοποίηση

της απόφασης του Ελεγκτή Νομιμότητας να προσφύγει κατά αυτής στο Συμβούλιο

της Επικρατείας, το οποίο κρίνει την υπόθεση και κατ` ουσίαν. Η προθεσμία για

την άσκηση της προσφυγής αναστέλλει την εκτέλεση της απόφασης που επιβάλλει

την ποινή. Αν ασκηθεί η προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η επιτροπή

αναστολών του δικαστηρίου, ύστερα από αίτηση του προσφεύγοντος, κρίνει για τη

χορήγηση αναστολής εκτέλεσης της ποινής σταθμίζοντας και τη συνδρομή του

δημόσιου συμφέροντος. Σε περίπτωση κατάθεσης αίτησης αναστολής, η ποινή που

έχει επιβληθεί δεν εκτελείται μέχρι να εκδοθεί η απόφαση της επιτροπής

αναστολών.

Αναστολή εκτέλεσης

• Οι αποφάσεις των συλλογικών και μονομελών οργάνων των δήμων και των περιφερειών και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών είναι εκτελεστές αφότου εκδοθούν (ά. 224)
• Αναστολή χορηγείται από τον Ελεγκτή νομιμότητας κατόπιν αιτήματος που υποβάλλεται με την ειδική προσφυγή
• Αναστολή χορηγείται εάν η προσφυγή είναι προδήλως βάσιμη ή ο προσφεύγων θα υποστεί ανεπανόρθωτη ή δυσχερώς επανορθώσιμη βλάβη μέχρι την εξέτασή της
• Ισχύς αναστολής μέχρι την απόφαση – 2 μήνες κατ’ ανώτατο όριο (ά. 228)

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

• Η συγκρότηση ενός κράτους βασισμένου στις αρχές της λαϊκής συμμετοχής και της αποκέντρωσης αποτέλεσε διακηρυκτική αρχή της Επανάστασης του 1821. Εξάλλου ο ελληνισμός κουβαλούσε μακρά αυτοδιοικητική παράδοση από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν τα τοπικά συμβούλια κι οι δημογέροντες διαχειρίζονταν το μεγαλύτερο μέρος των ζητημάτων της καθημερινής ζωής. Τα πράγματα όμως έλαβαν διαφορετική εξέλιξη μετά την απελευθέρωση:
• Το Ι΄ Ψήφισμα του Καποδίστρια (1828), το οποίο αποτέλεσε την πρώτη διοικητική διαίρεση της ελεύθερης Ελλάδας, δεν προέβλεπε αυτοδιοικητικούς θεσμούς. Ο συγκεντρωτισμός αυτός εντοπίζεται στην ανάγκη του Κυβερνήτη να ισχυροποιήσει την κεντρική εξουσία· η χώρα βρισκόταν ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση, ενώ μεγάλο μέρος της παλαιάς αυτοδιοικητικής αριστοκρατίας εμφάνιζε φυγόκεντρες τάσεις.
• Οι πρώτοι Ο.Τ.Α., αν και όχι με τον σύγχρονό τους χαρακτήρα, συστάθηκαν μετά την εγκαθίδρυση της μοναρχίας. Μόνο στα πρώτα δεκατρία χρόνια της βασιλείας του Όθωνα, το Βασίλειο της Ελλάδας γνώρισε τρεις βασικές νομοθεσίες: Aντιβασιλείας (1833), Άρμανσμπεργκ (Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας (1836)|1836), Κωλέττη (1845). Κοινό σημείο όλων ήταν πως υιοθετούσαν μεν μια σχετική αυτοδιοικητική προσέγγιση, αλλά στην πράξη κρατούσαν τα τοπικά δημόσια νομικά πρόσωπα (δήμους, επαρχίες και νομαρχίες) υπό τον ασφυκτικό έλεγχο της κυβέρνησης, η οποία άμεσα ή έμμεσα διόριζε τους επικεφαλής τους. Η λαϊκή συμμετοχή περιοριζόταν στα δημοτικά (κι αραιότερα στα νομαρχιακά) συμβούλια που κατά βάσιν ήταν εισηγητικά, από τη στιγμή που τα διορισμένα μονοπρόσωπα όργανα συγκέντρωναν τις εκτελεστικές αρμοδιότητες. Επομένως δεν μπορούμε να μιλάμε ακριβώς για αιρετούς Ο.Τ.Α., αλλά για βαθμίδες της κεντρικής διοίκησης με μερική λαϊκή συμμετοχή. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν αργότερα και οι μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Θεοτόκη (1899) και Μαυρομιχάλη (1909).

• Το σημείο-τομή στα αυτοδιοικητικά πράγματα ήταν ο νόμος ΔΝΖ΄/1912 του Ελευθερίου Βενιζέλου, που παραχωρούσε πλήρη αυτοδιοίκηση στους δήμους (αστικές περιοχές ή πρωτεύουσες νομών) και τις κοινότητες (αγροτικές περιοχές). Αν και δεν έπραξε κάτι αντίστοιχο στις νομαρχίες, τις οποίες διατήρησε υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης, δεν είναι υπερβολή ότι ο συγκεκριμένος νόμος αποτέλεσε τη «ληξιαρχική πράξη γέννησης» των σύγχρονων πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α..
• Το σχήμα του Βενιζέλου πέρασε από πολλές περιπέτειες, συνυφασμένες με την ταραχώδη πολιτική ιστορία της χώρας, αλλά η βασική λογική του παρέμεινε αναλλοίωτη έως τη δεκαετία του ’90. Η επόμενη μεγάλη αλλαγή ήλθε με τον νόμο 2218/1994 της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος καθιέρωνε την αιρετή νομαρχιακή αυτοδιοίκηση: αρχής γενομένης από τις τοπικές εκλογές εκείνου του έτους, τα όργανα διοίκησης των νομαρχιών εκλέγονταν με άμεση ψηφοφορία, τα δε νομικά τους πρόσωπα μετατρέπονταν σε δευτεροβάθμιους Ο.Τ.Α.. Ακολούθησε λίγα χρόνια αργότερα ο Καποδίστριας της κυβέρνησης Σημίτη (Ν. 2539/1997), ο οποίος μετέβαλε τα διοικητικά όρια των πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α. μέσω συνενώσεων, αφήνοντας όμως ανέπαφο τον θεσμικό χαρακτήρα τους.
• Η σημερινή μορφή των Ο.Τ.Α. είναι αποτέλεσμα του Καλλικράτη (κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, Ν. 3852/2010), ο οποίος συνένωσε περαιτέρω τους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. και κατήργησε τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις, αντικαθιστώντας τις ως δευτεροβάθμιους Ο.Τ.Α. από τις περιφέρειες. Οι τελευταίες υπήρχαν και προ Καλλικράτη, δεν αποτελούσαν όμως Ο.Τ.Α., αλλά μέρος της περιφερειακής διοίκησης του κράτους στο πλαίσιο της αποκέντρωσης.

ΒΑΣΙΚΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ

Άρθρο 102 Σ

• Κατοχυρώνεται το τεκμήριο αρμοδιότητας των ΟΤΑ για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων
• Ορίζεται ότι η τοπική αυτοδιοίκηση περιλαμβάνει 2 βαθμούς – δεσμεύεται ο νομοθέτης
• Κατοχυρώνεται η διοικητική αυτοτέλεια των ΟΤΑ: αρμοδιότητα να αποφασίζουν με οικεία όργανα για τις τοπικές υποθέσεις και να επιδιώκουν δικαστικώς τις απαιτήσεις τους – Δεν είναι αυτόνομοι, δεν θέτουν αυτοτελείς κανόνες δικαίου
• Κατοχυρώνεται ο κανόνας της εκλογής των αρχών των ΟΤΑ με καθολική και μυστική ψηφοφορία
• Καθορίζεται η καθ’ ύλην αρμοδιότητα: τοπικές υποθέσεις
• Οριοθετείται η εποπτεία που ασκείται από το κράτος: εποπτεία νομιμότητας
• Υπόδειξη για τη διασφάλιση της οικονομικής επάρκειας των ΟΤΑ
• Προβλέπεται δυνατότητα σύστασης συνδέσμων των ΟΤΑ

• Ο Ν.1850/1989 (ΦΕΚ Α’ 114) µε τις επιφυλάξεις στα άρθρα 5, 7 (§2), 8 (§2) και 10 (§2) που αφορά στην ‘Κύρωση του Ευρωπαϊκού Χάρτη της Τοπικής Αυτονοµίας’ συνιστά ένα                                     από τα βασικότερα σχετικά νοµοθετικά κείµενα αναφορικά µε την τοπική αυτοδιοίκηση.
• Άλλα σχετικά κείµενα είναι:
• το Π.∆. 30/1996 (ΦΕΚ Α’ 21) ‘Κώδικας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης’, που ισχύει και για τις νέες Περιφέρειες του Κράτους, όπως αυτές συστήθηκαν µε το ν.
• 3852/2010.  
• ο Ν. 3463/2006 (ΦΕΚ 114 Α΄) – ‘Κύρωση ∆ηµοτικού και Κοινοτικού Κώδικα’, µε τον οποίο κωδικοποιείται σε ενιαίο κείµενο η ισχύουσα νοµοθεσία για τη λειτουργία των δήµων και κοινοτήτων
• ο Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87 Α’) – ‘Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ∆ιοίκησης – Πρόγραµµα Καλλικράτης’, µε τον οποίο ανασυγκροτείται η διοικητική δοµή της χώρας στο επίπεδο της Αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθµού µε δήµους και περιφέρειες και συστήνονται οι 7 Αποκεντρωµένες ∆ιοικήσεις της Χώρας ως ενιαίες αποκεντρωµένες µονάδες διοίκησης του κράτους, που υπεισέρχονται αυτοδίκαια από την έναρξη λειτουργίας τους και χωρίς άλλη διατύπωση σε όλα τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις των καταργούµενων κρατικών περιφερειών.

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ

Η νομολογία του Γ’ Τμήματος δείχνει να μην αξιοποιεί τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας που κυρώθηκε με το ν. 1850/1989, οι διατάξεις του οποίου θα μπορούσαν να συμπληρώσουν το νομοθετικό πλαίσιο της μείζονος πρότασης των δικαστικών αποφάσεων και να εμπνεύσουν για ακόμα πιο τεκμηριωμένες λύσεις.

Παράδειγμα: το άρθρο 5 του Χάρτη στο οποίο προβλέπεται απλή γνώμη ( και όχι σύμφωνη γνώμη) των ο.τ.α. για την μεταβολή των ορίων τους, το άρθρο 6 που ορίζει ότι οι ο.τ.α. πρέπει να δύνανται να καθορίζουν οι ίδιοι τις εσωτερικές διοικητικές δομές τις οποίες επιθυμούν να έχουν προκειμένου να τις προσαρμόζουν στις ειδικές ανάγκες τους και να επιτυγχάνεται αποτελεσματική διαχείριση, το άρθρο 9 του Χάρτη που προβλέπει την μεταφορά πόρων προς άσκηση των ανατιθέμενων στους ο.τ.α. αρμοδιοτήτων

Η ΔΟΜΗ ΠΡΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ

Ούτε από τις διατάξεις ν 2539/97 ούτε από άλλες διατάξεις, προκύπτει ότι, μετά την βάσει του ως άνω νόμου, κατάργηση και συγχώνευση δήμων και κοινοτήτων, οι κανονιστικές αποφάσεις των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων των καταργουμένων δήμων και κοινοτήτων περί καθορισμού συντελεστών δημοτικών φόρων παύουν να ισχύουν και ότι μετά την 1.1.1999 για την βεβαίωση δημοτικών φόρων ήταν υποχρεωτική η λήψη νέων σχετικών αποφάσεων καθορισμού φορολογικών συντελεστών από τους νεοσύστατους δήμους. 3012/2014 Ολομ.

• Ν. 3852/2010 (Καλλικράτης) – βλ. και Ν. 4071/2012
• 1 βαθμός αποκέντρωσης (άρθρο 6)
• 7 αποκεντρωμένες Διοικήσεις με εδαφική έννοια, ως ενιαίες οργανωτικές μονάδες
  • Αττικής, η οποία εκτείνεται στα όρια της περιφέρειας Αττικής με έδρα την Αθήνα
  • Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας, η οποία εκτείνεται στα όρια των περιφερειών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας με έδρα τη Λάρισα
  • Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας, η οποία εκτείνεται στα όρια των περιφερειών Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας με έδρα τα Ιωάννινα
  • Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, η οποία εκτείνεται στα όρια των περιφερειών Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου με έδρα την Πάτρα
  • Αιγαίου, η οποία εκτείνεται στα όρια των περιφερειών Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου με έδρα τον Πειραιά
  • Κρήτης, η οποία εκτείνεται στα όρια της περιφέρειας Κρήτης με έδρα το Ηράκλειο
  • Μακεδονίας – Θράκης, η οποία εκτείνεται στα όρια της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη

Οι αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί υπηρετούν την εν ευρεία εννοία αποκέντρωση υπό την έννοια ότι αναλαμβάνουν τομείς διοικητικού έργου οι οποίοι αποσπώνται από τον κεντρικό θεσμό του κράτους που ελέγχει τη δράση των εν λόγω οργανισμών δια μέσου της εποπτείας. Οι οργανισμοί αυτοί δεν διαθέτουν όμως, σύμφωνα με τη συνταγματική μας τάξη, αυτονομία, δηλαδή δεν έχουν εξουσία αυτοτελούς θέσπισης κανόνων δικαίου παρά μόνον στο πλαίσιο της κατά το άρθρο 43 παρ. 2 εδάφιο β’ του Συντάγματος νομοθετικής εξουσιοδότησης για τη ρύθμιση θεμάτων με λεπτομερειακό χαρακτήρα.

• ΣτΕ 3194/1990

Με την απόφαση της Ολομέλειας ΣτΕ 3194/1990, με την οποία κρίθηκε ο θεσμός των συνενώσεων, το Δικαστήριο αποτύπωσε ορισμένες βασικές αρχές σύμφωνα με τις οποίες:

1. Δεν είναι μεν δυνατή η νομοθετική κατάργηση ο.τ.α. με παράλληλη ανάθεση της διοίκησης των τοπικών υποθέσεων στην κεντρική διοίκηση.

2.Δεν αντίκειται όμως στο Σύνταγμα η κατάργηση περισσότερων ο.τ.α. με τη συγχώνευση ή συνένωσή τους σε ενιαίο οργανισμό. Η συνένωση δε αυτή μπορεί να στηρίζεται όχι μόνον στη μη βιωσιμότητά τους αλλά και στην ανάγκη αναδιάρθρωση της διοικητικής διαίρεσης.

3.Η συνένωση δεν αποτελεί τοπική υπόθεση και επομένως δεν πάσχει από την άποψη του Συντάγματος αν έχει εκφρασθεί αντίθετη γνώμη των κατοίκων ή εκλογέων ή των μελών του συμβουλίου των υπό κατάργηση οργανισμών.

• ΣτΕ 545/2001 ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

Με την απόφαση 545/2001 κρίθηκε ως προς την κοινότητα ότι δεν κατοχυρώνεται υποχρεωτικά ως οργανωτική μονάδα, η δε διάκριση δήμου-κοινότητας είναι καταρχήν ποσοτική (πληθυσμιακή) και παρακολουθεί την ιστορική εξέλιξη των πληθυσμιακών μεγεθών. Ως εκ τούτου δεν μπορεί να συναχθεί απαγόρευση κατάργησης των υφιστάμενων ο.τ.α. με δύο όμως σημαντικές δεσμεύσεις:

α) η κατάργηση ο.τ.α. δεν επιτρέπεται να οδηγήσει στην παράλληλη ανάθεση τοπικών υποθέσεων σε όργανα της κρατικής διοίκησης και

β) δεν θα ήταν επιτρεπτή η δημιουργία πρωτοβάθμιων ο.τ.α. τόσο ευρείας περιφέρειας ώστε να καταργείται η έννοια της τοπικότητας σε ένα πρώτο επίπεδο.

Εδώ το Δικαστήριο θεωρεί ότι η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση στηρίζεται στο μέγεθος της πόλης υπό στενή ή ευρύτερη έννοια ( μικρών ή μεγαλύτερων γειτονικών οικιστικών μονάδων που αλληλοεξαρτώνται και μπορούν να αποτελέσουν λειτουργική, διοικητική και πολεοδομική ενότητα).

Περαιτέρω, όμως, το Δικαστήριο έθεσε υπό τον έλεγχό του τις ρυθμίσεις του νομοθέτη σε δύο πεδία: σε ένα πρώτο πεδίο εξετάζει όχι μόνο την εισηγητική έκθεση του νόμου αλλά και το σύνολο των στοιχείων του φακέλου που συνοδεύει το νόμο αναζητώντας την αιτιολόγηση των επιλογών του νομοθέτη από την άποψη της τήρησης των κριτηρίων του Συντάγματος (γεωοικονομικά, κοινωνικά, συγκοινωνιακά κ.α.) προς το σκοπό της αποτελεσματικότερης και αποδοτικότερης για τους κατοίκους των νέων ο.τ.α. διοίκησης και διαχείρισης των τοπικών υποθέσεων, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση της αρχής της ισότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους ο.τ.α. σε όλους τους πολίτες της επικράτειας.

Σ’ ένα δεύτερο πεδίο το Δικαστήριο εξετάζει αν προβάλλεται ειδικός ισχυρισμός από τον δικαιολογούντα έννομο συμφέρον διάδικο και προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι η συγκεκριμένη κατάργηση έγινε χωρίς, προδήλως, να ληφθούν υπόψη τοπικά κριτήρια συναπτόμενα με τις γεωοικονομικές, κοινωνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες της περιοχής και χωρίς να συνδέεται με τη θεραπεία του σκοπού του νόμου.

• 35/2013 Ολομ.

Αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη κανονιστικού χαρακτήρα υπουργική απόφαση που κατά το άρθρο 30 παρ. 1 του Ν. 3852/2010 καθορίζει τον αριθμό των δημοτικών συμβούλων κάθε εκλογικής περιφέρειας δήμου λόγω των εννόμων συνεπειών της για την εκλογική διαδικασία αναδείξεως των αιρετών οργάνων των δήμων

– η σύσταση ενός Ο.Τ.Α. η διατήρηση ή η κατάργησή του αποτελούν γενικότερης σημασίας θέματα επιλυόμενα στο επίπεδο της κεντρικής εξουσίας

– η σύσταση νέου Ο.Τ.Α. διά της συνενώσεως Ο.Τ.Α. που καταργούνται, δεν αποτελεί ατομική ρύθμιση, η οποία θα ανήκε στην αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά ρύθμιση με κανονιστικό περιεχόμενο, η οποία μπορεί να θεσπίζεται είτε με νόμο είτε με προεδρικό διάταγμα – για την κατάργηση των Ο.Τ.Α. διά συνενώσεως δεν υφίσταται συνταγματική υποχρέωση να ζητείται η προηγούμενη γνώμη των θιγομένων Ο.Τ.Α. ή των κατοίκων ή εκλογέων τους, ούτε επιβάλλεται από το άρθρο 24 του Συντάγματος η διοικητική αυτή αναδιάρθρωση να στηρίζεται σε ειδική μελέτη.

• 3944/2015, 7μ.

Οι ρυθμίσεις των άρθρων 13 και 15 ν 2971/01 έχουν την έννοια ότι η παραχώρηση δικαιωμάτων απλής χρήσης επί του αιγιαλού και της παραλίας στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ για την άσκηση δραστηριοτήτων που είναι, καταρχήν, ήπιες και συμβατές με τον προορισμό των στοιχείων αυτών του φυσικού περιβάλλοντος ως κοινοχρήστων, πρέπει να γίνεται μεμονωμένα και κατά περίπτωση, ύστερα από εξατομικευμένη κρίση της Διοικήσεως, συνοδευόμενη από τα αναγκαία διαγράμματα, με την οποία θα τίθενται και οι αναγκαίοι όροι και περιορισμοί ενόψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του υπό παραχώρηση συγκεκριμένου τμήματος του αιγιαλού, προκειμένου να διασφαλισθεί και η κατά προορισμό χρήση του ως κοινόχρηστου αγα¬θού. Εν όψει αυτού η συλλήβδην παραχώρηση με υπουργική απόφαση του συνόλου των αιγιαλών της χώρας στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ βρίσκεται εκτός των ορίων της εξουσιοδοτήσεως της παρ 5 άρθρου 13 ν 2971/01. Εξάλλου, ενόψει της σημασίας του παράκτιου χώρου ως στοιχείου του φυσικού περιβάλλοντος, η αρμοδιότητα παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας ανήκει και στον Υπουργό Περιβάλλοντος, από κοινού με τους Υπουργούς Οικονομικών και Εσωτερικών.

Η έγκριση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών για την περαιτέρω μεταβίβαση σε τρίτους του δικαιώματος της απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας εκ μέρους των ΟΤΑ ως παραχωρησιούχων, χορηγείται κατά περίπτωση, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του νομοθέτη για την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων, που κινδυνεύουν από την υπερεκμετάλλευση και να διαφυλαχθεί η κοινοχρησία τους. Άλλωστε δεν νοείται συλλήβδην εκ των προτέρων έγκριση εκ μέρους των αρμοδίων υπουργών μεταβιβάσεων που θα χωρήσουν μελλοντικά, διότι έτσι απεμπολούν την αρμοδιότητα ασκήσεως εποπτείας επί των πράξεων των ΟΤΑ, ενώ ταυτόχρονα θέ¬τουν σε διακινδύνευση τα παράκτια οικοσυστήματα. Αποκλείεται η παραχώρηση τμημάτων αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης τη διαχείριση των οποίων έχει το Υπουργείο Πολιτισμού ενόψει του ειδικού χαρακτήρα τους και της αυξημένης προστασίας που απολαύουν οι αρχαιολογικοί χώροι. Ως προς τις λοιπές προστατευόμενες περιοχές που υπάγονται στην αρμοδιότητα του Υπουργού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής ή άλλων Υπουργών, αφού προηγηθεί η ανά ΟΤΑ καταγραφή έλεγχος και οριοθέτησή τους και καθορισθεί ποιες δεν παραχωρούνται για λόγους σχετιζόμενους με την προστασία τους, είναι δυνατόν να παραχωρούνται με την επιβολή των αναγκαίων και πρόσφορων όρων σύμφωνα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής.

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ-ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Τον καθορισμό τον κάνει ο νομοθέτης με οριακό όμως έλεγχο του ΣτΕ.

• Οι δηµοτικές αρχές διευθύνουν και ρυθµίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις, σύµφωνα µε τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, µε στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συµφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας.
• Ασκούν τις αρµοδιότητες τους σύµφωνα µε τις σχετικές διατάξεις των νόµων, των κανονιστικών διατάξεων της διοίκησης και των κανονιστικών διατάξεων που θεσπίζουν οι ίδιοι (τοπικές κανονιστικές αποφάσεις).
• Οι αρµοδιότητες των δήµων συστηµατοποιούνται και κατανέµονται σε οκτώ (8) τοµείς, στους οποίους µπορούν οι δήµοι να αναπτύξουν τη δράση τους.

Οι αρµοδιότητες των ∆ήµων αφορούν, κυρίως, στους τοµείς:

Α) Ανάπτυξης,

Β) Περιβάλλοντος,

Γ) Ποιότητας Ζωής και Εύρυθµης Λειτουργίας των Πόλεων και των Οικισµών, ∆) Απασχόλησης,

Ε) Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης, ΣΤ) Παιδείας, Πολιτισµού και Αθλητισµού, Ζ) Πολιτικής Προστασίας,

Η) Αγροτικής Ανάπτυξης – Κτηνοτροφίας – Αλιείας.

ΣΥΣΤΑΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Δ.Δ

Κάθε δήµος µπορεί να διαθέτει τα ακόλουθα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου (ΝΠ∆∆):

• α) δηµοτικά ιδρύµατα, όπως βρεφοκοµεία, ορφανοτροφεία, γηροκοµεία, µουσεία ή άλλα επιστηµονικά ιδρύµατα
• β) έως δύο νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου, ένα για τους τοµείς αρµοδιοτήτων κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης και παιδείας και ένα για τους τοµείς πολιτισµού, αθλητισµού και περιβάλλοντος.
• γ) έως δύο σχολικές επιτροπές, µία για τις σχολικές µονάδες της πρωτοβάθµιας και µία για τις σχολικές µονάδες της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης
• δ) ένα νοµικό πρόσωπο δηµοσίου δικαίου για τη διοίκηση και διαχείριση ζώνης λιµένα
• ε) ένα νοµικό πρόσωπο δηµοσίου δικαίου που διατηρείται ως αυτοτελές λόγω της αναγνώρισης της δράσεώς του και της ιδιαίτερης µακρόχρονης προσφοράς του σε συγκεκριµένους τοµείς. στ) έναν ή περισσότερους Συνδέσµους ∆ήµων µε ειδικό σκοπό

ΣΥΣΤΑΣΗ ΝΠΙΔ

• α) µία κοινωφελή επιχείρηση µε σκοπό την οργάνωση λειτουργιών ή δραστηριοτήτων και την παροχή υπηρεσιών συναφών ή συνδεόµενων µε αρµοδιότητές στους τοµείς κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, της παιδείας, του πολιτισµού, του αθλητισµού και του περιβάλλοντος,
• β) µία δηµοτική επιχείρηση ύδρευσης & αποχέτευσης,  
• γ) µία επιχείρηση µε ειδικό σκοπό τη λειτουργία ραδιοφωνικού ή τηλεοπτικού σταθµού
• δ) µία δηµοτική ανώνυµη εταιρεία µε σκοπό την αξιοποίηση της δηµοτικής ακίνητης περιουσίας ή την εκµετάλλευση κοινόχρηστων χώρων
• ε) ανώνυµες εταιρείες. Σηµειώνεται ότι εάν σε ένα δήµο λειτουργούν περισσότερες από µία ανώνυµες εταιρίες της ίδιας κατηγορίας, αυτές συγχωνεύονται υποχρεωτικά σε µία ανώνυµη εταιρεία.
• στ)υφιστάµενες αστικές εταιρίες µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα η) υφιστάµενες διαδηµοτικές επιχειρήσεις

Αρµοδιότητες και Υποχρεώσεις Αιρετών Εκπροσώπων

• Ο δήµαρχος υλοποιεί το πρόγραµµα της δηµοτικής αρχής, εκπροσωπεί το δήµο δικαστικώς και εξωδίκως, δίνει κατευθύνσεις για την δράση των δηµοτικών υπηρεσιών στις οποίες προΐσταται, συνυπογράφει τους βεβαιωτικούς καταλόγους και τα χρηµατικά εντάλµατα πληρωµής δαπανών, εκδίδει άδειες και πιστοποιητικά που ανήκουν στην αρµοδιότητά του και υπογράφει τις συµβάσεις που συνάπτει ο δήµος. Εκτελεί τις αποφάσεις του δηµοτικο συµβουλίου, της οικονοµικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής, ορίζει τους αντιδηµάρχους, προεδρεύει της εκτελεστικής επιτροπής και συστήνει οµάδες εργασίας και οµάδες έργου εντός του δήµου καθορίζοντας τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας τους.  

                                    

• Οι δήµαρχοι, αντιδήµαρχοι, οι περιφερειάρχες, οι αντιπεριφερειάρχες και οι πρόεδροι δηµοτικών και περιφερειακών συµβουλίων λαµβάνουν αντιµισθία, η οποία καταβάλλεται από το δήµο ή από την περιφέρεια, αντίστοιχα.

• Προβλέπεται, επίσης, αποζηµίωση για τις συνεδριάσεις των περιφερειακών ή δηµοτικών συµβουλίων και των οικονοµικών επιτροπών, καθώς και της επιτροπής ποιότητας ζωής των δήµων ή των διοικητικών επιτροπών των περιφερειών, µε εξαίρεση το δήµαρχο και τον περιφερειάρχη, τους αντιδηµάρχους και τους αντιπεριφερειάρχες και τους προέδρους δηµοτικών και περιφερειακών συµβουλίων, οι οποίοι λαµβάνουν αντιµισθία.

Α’ βαθμός ΟΤΑ- ΔΗΜΟΙ

Δήμοι: Μοναδική μορφή ΟΤΑ α’ βαθμού

• ΝΠΔΔ
• Διέπονται από τον ΚΔΚ (Ν.3463/2006) και Ν.3852/2010 (προβλέπεται σύσταση Επιτροπής για τη σύνταξη Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης – ά. 283 παρ. 9 )
• Αρμοδιότητα για τις τοπικές υποθέσεις εφόσον δεν προβλέπεται αρμοδιότητα περιφέρειας ή κράτους ή άλλου ΝΠΔΔ
• Τοπική υπόθεση :Δεν είναι ευχερής ο προσδιορισμός .Η προστασία, ανάπτυξη και βελτίωση των κατοίκων της περιφέρειας ΟΤΑ και ικανοποίηση ορισμένων βασικών αναγκών τους
• Ορθολογική ανάπτυξη δραστηριότητας σε επίπεδο ΟΤΑ
• Όχι αρμοδιότητα για υποθέσεις σχετικά με την προαγωγή γενικότερων συμφερόντων ολόκληρης της χώρας – ικανοποίηση βασικών αναγκών του συνόλου του πληθυσμού ή ευρύτερων περιοχών κατά τρόπο ενιαίο ή ορθολογικότερη οργάνωση κεντρικά ή καθ’ ύλην αυτοδιοίκηση.
• Δεν αντίκειται στο άρθρο 102 Σ διάταξη του ΔΚΚ που επιτρέπει τη μίσθωση λατομείων κειμένων σε διοικητική περιφέρεια ΟΤΑ, αφού η αξιοποίηση και η εκμετάλλευση τοπικών πόρων θεσπίζεται ρητά από το νόμο ως δημοτική ή κοινοτική αρμοδιότητα και αναφέρεται σε διοίκηση υποθέσεως τοπικού χαρακτήρα. 3866/2008

• Δεν συνιστά αμιγώς τοπική υπόθεση η λήψη μέτρων ρυθμίσεως κυκλοφορίας στα μεγάλα αστικά κέντρα. Επιρροή επί ομόρων ή γειτονικών ΟΤΑ. Θεμιτή η παρέμβαση κρατικών οργάνων υπό τη μορφή εγκρίσεως σχετικής μελέτης. 3071/2002 Δ 7μ

• Δεν υπάγονται κατ’ άρθρο 47 παρ 1 ν 3900/10 στην ακυρωτική αρμοδιότητα του Διοικητικού Εφετείου διαφορές που προκύπτουν από την εφαρμογή της νομοθεσίας για την πρόσληψη και αλλαγή επωνύμου που αφορούν την προσωπική κατάσταση του ατόμου και δεν εντάσσονται συστηματικώς στη νομοθεσία περί ΟΤΑ. 4317/2011 Δ
• Εξαιρέσεις επιτρέπονται – αρχή αναλογικότητας
• Πρβλ. απαρίθμηση αρμοδιοτήτων στο ά. 75 ΚΔΚ, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, ρύθμιση κυκλοφορίας, δημοτική συγκοινωνία κ.ά. , ακόμη και κρατικές αρμοδιότητες που έχουν μεταβιβασθεί σε Δήμους (π.χ. ληξιαρχείο, δημοτολόγιο και μητρώο αρρένων, άδειες κινηματογράφων και θεάτρων και επιθεωρήσεις αυτών κ.ά.).
• Δεν απαιτείται η έκδοση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για το οδικό δίκτυο της χώρας, ενώ η κατ’ αρχήν επιλογή της δημιουργίας αυτοκινητοδρόμου μέσω σχεδιασμού επιπέδου Περιφερείας συνάδει με το άρθρο 24 Σ. Οι ρυθμίσεις του ν 1650/86, κατά τις οποίες κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων δεν προβλέπεται η έκφραση γνώμης από ΟΤΑ Α βαθμού αλλά μόνον από τους ΟΤΑ Β βαθμού προκειμένου περί έργων που έχουν επιπτώσεις πέραν των ορίων ΟΤΑ Α βαθμού δεν αντίκεινται στο Σύνταγμα. 3043/2011 Ε
• Οι διαφορές από την οργάνωση των ΟΤΑ υπάγεται στο Γ τμήμα του ΣτΕ , ενώ άλλα θέματα που αφορούν τους ΟΤΑ στο ΔΕΦ εφόσον είναι ακυρωτικής δικαιοδοσίας ή άλλως με προσφυγή στο ΔΠ πχ άδεια λειτουργίας καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος.

ΣτΕ 16/2016 Ολομ. ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΌΧΙ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ

Η κατάργηση της ασκούσας αρμοδιότητες, που αποσπάσθηκαν τμηματικώς και περιστασιακώς από την ΕΛΑΣ, Δημοτικής Αστυνομίας, η οποία αποτελεί υπηρεσιακή μονάδα των ΟΤΑ και η εκ νέου ανάθεσή τους στην πρώτη (ΕΛΑΣ) δεν προσκρούει στην διάταξη του άρθρου 102 Συντ., εφόσον με τις διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου αυτού δεν καθιερώνεται υπέρ των ΟΤΑ αυτονομία ούτε εξουσία να θέτουν αυτοτελώς κανόνες δικαίου, αλλά παρέχεται σε αυτούςμόνον αυτοδιοίκηση, δηλαδή εξουσία να αποφασίζουν επί των τοπικών υποθέσεων με δικά τους όργανα, εντός του πλαισίου των γενικών κανόνων, οι οποίοι διέπουν την οργάνωση και λειτουργία τους και των οποίων η θέσπιση ανήκει στην νομοθετική εξουσία ή στην κατ’ εξουσιοδότηση αυτής νομοθετούσα διοίκηση.

Εξάλλου, από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 102 παρ. 2 και 4 και 103 παρ. 4 και 6 Συντ., συνάγεται ότι η καθιερούμενη με την παρ. 2 του άρθρου 102 Συντ. διοικητική αυτοτέλεια των οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως πρώτου βαθμού, έναντι της κρατικής διοίκησης περιλαμβάνει την κατοχύρωση του διοικητικού έργου των οργανισμών αυτών, όχι όμως και την εξουσία να αποφασίζουν με δικά τους όργανα για θέματα όπως αυτά της υπηρεσιακής κατάστασης των υπαλλήλων τους, τα οποία δεν συνιστούν τοπική υπόθεση.

Υπό τα δεδομένα αυτά, και εφόσον η θέση σε διαθεσιμότητα των υπαλλήλων της Δημοτικής Αστυνομίας δεν συνιστά τοπική υπόθεση, δεν δύναται να γίνει δεκτό ότι το μέτρο αυτό θίγει καθ’ οιονδήποτε τρόπο τη διοικητική αυτοτέλεια των ΟΤΑ κατά παράβαση των ανωτέρω συνταγματικών διατάξεων. Περαιτέρω, οι ρυθμίσεις του Ν 4172/2013 περί καταργήσεως της Δημοτικής Αστυνομίας δεν προσκρούουν ούτε στη διάταξη του άρθρου 103 Συντ., διότι εν προκειμένω η κατάργηση αυτή υπαγορεύθηκε από την μεταβολή αντιλήψεων του νομοθέτη ως προς τον τρόπο οργάνωσης δημόσιας υπηρεσίας, της οποίας οι αρμοδιότητες εντάσσονται στον πυρήνα της κρατικής λειτουργίας, αλλά και από επιτακτικούς δημοσιονομικούς λόγους, λαμβανομένου υπόψη και του ότι οι υπηρετούντες στην Δημοτική Αστυνομία τελούσαν επίσης υπό ιδιαίτερο καθεστώς προσλήψεως εξαιρούμενο κατ’ αρχήν από τον έλεγχο του ΑΣΕΠ, αλλά και υπό ιδιαίτερο υπηρεσιακό καθεστώς ακριβώς λόγω της φύσεως των ασκουμένων από αυτούς καθηκόντων, στο οποίο εφαρμοζόταν συμπληρωματικώς μόνον, το καθεστώς των υπαλλήλων των ΟΤΑ. Εξάλλου προβλέπεται και έχει ήδη υλοποιηθεί με την έκδοση των προβλεπομένων κανονιστικών πράξεων η απορρόφηση του μεγαλύτερου μέρους των υπηρετούντων στην καταργουμένη Δημοτική Αστυνομία σε υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ και των καταστημάτων κρατήσεως του Υπουργείου Δικαιοσύνης, δηλαδή σε υπηρεσίες παρεμφερείς ως προς τα καθήκοντα με τα ήδη ασκούμενα από τους δημοτικούς αστυνομικούς, αλλά και σε υπηρεσίες άλλων Υπουργείων 

Κανονιστικές αρμοδιότητες

• Άρθρο 79 ΚΔΚ: νομοθετική εξουσιοδότηση για έκδοση κανονιστικών πράξεων (τοπικές κανονιστικές αποφάσεις) για τη ρύθμιση θεμάτων σχετικών με τοπικές υποθέσεις – απαρίθμηση τομέων – στο πλαίσιο πάντως των κείμενων διατάξεων – μη αποκλειστικές αρμοδιότητες για ορισμένα θέματα – ακόμη και κυρώσεις
• Κανονιστική αρμοδιότητα για καθορισμό δικαιωμάτων και ανταποδοτικών τελών

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

• Πριν από το 2010 πληθώρα δημοτικών ή κοινοτικών νομικών προσώπων και ιδρυμάτων .

Με τον Καλλικράτη     περιήλθαν αυτοδικαίως στο νέο δήμο

• Συγχωνεύθηκαν υποχρεωτικά από 6.000 μειώθηκαν στα 1.600.
• Κάθε δήμος μπορεί να συνιστά ή να έχει: Έως 2 νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, και συγκεκριμένο αριθμό ΝΠΙΔ.

Δημοτικές επιχειρήσεις:Οι δήμοι μπορεί να έχουν μόνον:

• μία κοινωφελή επιχείρηση, μία δημοτική επιχείρηση ύδρευσης αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α.), μία επιχείρηση με ειδικό σκοπό τη λειτουργία ραδιοφωνικού ή τηλεοπτικού σταθμού και μία δημοτική ανώνυμη εταιρία

ΌΡΓΑΝΑ ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ ∆ΗΜΟΥ

∆ΗΜΑΡΧΟΣ

• Ο δήµαρχος προασπίζει τα τοπικά συµφέροντα, κατευθύνει τις δράσεις του δήµου για την υλοποίηση του σχεδίου ανάπτυξης, διασφαλίζει την ενότητα της τοπικής κοινωνίας, εκτελεί τις αποφάσεις του δηµοτικού συµβουλίου και ορίζει αντιδηµάρχους.

• Οι αντιδήµαρχοι που διορίζονται από τον δήµαρχο είναι σύµβουλοι της πλειοψηφίας. Επικουρούν τον δήµαρχο στην άσκηση αρµοδιοτήτων καθ’ ύλην και κατά τόπο, κατόπιν απόφασής του που προσδιορίζει το είδος των αρµοδιοτήτων που τους αναθέτει. Ο αριθµός τους εξαρτάται από τον πληθυσµό του δήµου και τον αριθµό των δηµοτικών ενοτήτων εντός αυτού, ενώ η θητεία τους δεν µπορεί να είναι µικρότερη των δυόµισι ετών.

• Επισηµαίνεται, δε, ότι οι αρµοδιότητες του αντιδηµάρχου στη δηµοτική κοινότητα που εκτείνεται στην εδαφική περιφέρεια ενός νησιού είναι εκτεταµένες.

ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΔΗΜΩΝ

∆ηµοτικό Συµβούλιο

Το δηµοτικό συµβούλιο έχει το τεκµήριο αρµοδιότητας για όλα τα θέµατα του δήµου, εκτός από εκείνα που ανήκουν εκ του νόµου στην αρµοδιότητα του δηµάρχου ή άλλου οργάνου του δήµου.

Εκτελεστική Επιτροπή

Αποτελεί συλλογικό, εκτελεστικό και συντονιστικό όργανο του δήµου για την κατάρτιση, εισήγηση και υλοποίηση του προγράµµατος της δηµοτικής αρχής. Ασκεί, µεταξύ άλλων, αρµοδιότητες σχετικές µε την παρακολούθηση και εκτέλεση των αποφάσεων του δηµοτικού συµβουλίου. Συγκροτείται σε δήµους µε περισσότερους από έναν αντιδήµαρχο και αποτελείται από το δήµαρχο ως πρόεδρο και τους αντιδηµάρχους.

Οικονοµική Επιτροπή

Ασκεί αρµοδιότητες οικονοµικού ελέγχου και τακτικής παρακολούθησης της υλοποίησης του προϋπολογισµού του δήµου και εισηγείται θέµατα σχετικά µε την επιβολή τελών, δικαιωµάτων και εισφορών προς το δηµοτικό συµβούλιο. Συγκροτείται από το δήµαρχο και ορισµένο αριθµό δηµοτικών συµβούλων, τους οποίους εκλέγει το δηµοτικό συµβούλιο.

Επιτροπή Ποιότητας Ζωής

Συστήνεται σε δήµους άνω των δέκα χιλιάδων (10.000) κάτοικων και συγκροτείται από το δήµαρχο και ορισµένο αριθµό δηµοτικών συµβούλων, τους οποίους εκλέγει το δηµοτικό συµβούλιο. Ασκεί αρµοδιότητες σε τοµείς πολεοδοµίας, χωροταξίας, περιβάλλοντος, αδειοδοτήσεων καταστηµάτων και επιχειρήσεων, καθορισµού χώρων λαϊκών αγορών, υπαίθριου εµπορίου κ.ά.. Επίσης, λαµβάνει ειδική µέριµνα και δράσεις που αποβλέπουν στην αναβάθµιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων του δήµου.

ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Συντάσσεται από την Οικονομική Επιτροπή.Ψηφίζεται από το δημοτικό συμβούλιο.Υποβάλλεται για έλεγχο στον ΓΓΑΔ

3011/2014 ολομ.:

Δημοτικός φόρος ηλεκτροδοτούμενων χώρων – Το άρθρο 10 του ν. 1080/1980, που επιτρέπει στους δήμους να επιβάλλουν το ανωτέρω φορολογικό βάρος και να προσδιορίσουν το συντελεστή του, εντός των τιθέμενων από το νόμο ορίων, δεν αντίκειται στο άρθρο 78 (παρ. 1 και 4) του Συντάγματος (βλ. ΣτΕ και ΣτΕ 1588/2015) – Το  αντικείμενο του φόρου αυτού συνίσταται στο έχον περιουσιακή φύση και αξία δικαίωμα του βαρυνόμενου (υπόχρεου σε πληρωμή του επ’ ονόματί του εκδιδόμενου λογαριασμού καταναλισκομένου ηλεκτρικού ρεύματος) να χρησιμοποιεί τον ηλεκτροδοτούμενο, ευρισκόμενο εντός των ορίων του ΟΤΑ, στεγασμένο ή μη, χώρο – Πρόκειται, επομένως, για φόρο επί της περιουσίας του υπόχρεου προσώπου

Ανταποδοτικά και ∆υνητικά Τοπικά Τέλη και ∆ικαιώµατα

Τα τέλη, τα οποία επιβάλλουν οι πρωτοβάθµιοι ΟΤΑ για την πλήρη κάλυψη του κόστους παραγωγής µιας υπηρεσίας π.χ. καθαριότητας, κατανάλωσης νερού, άρδευσης ονοµάζονται ανταποδοτικά τέλη και αποτελούν το αντίτιµο των παρεχοµένων υπηρεσιών από τους ΟΤΑ στους δηµότες τους ενόψει της ωφέλειας που απολαµβάνουν. Τέλη ανταποδοτικού χαρακτήρα έχουν θεσπιστεί είτε µε νόµο είτε µε αποφάσεις των αρµοδίων οργάνων των δήµων. Τα έσοδα από τα τέλη αυτά καλύπτουν υποχρεωτικά δαπάνες αφορούσες τη διεξαγωγή των εν λόγω υπηρεσιών.

Περιπτώσεις ανταποδοτικών τελών, τα οποία ερείδονται σε ειδικές διατάξεις νόµων αποτελούν:

• τα τέλη ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης
• τα τέλη καθαριότητας και φωτισµού
• το τέλος χρήσης κοινόχρηστων χώρων, που επιβάλλεται σε όσους χρησιµοποιούν διαρκώς ή πρόσκαιρα πεζοδρόµια, οδούς, πλατείες και εν γένει κοινόχρηστους χώρους,
• το τέλος στάθµευσης οχηµάτων που αφορά στην ελεγχόµενη στάθµευση µε καταβολή ανάλογου αντιτίµου σε προκαθορισµένους από το δήµο χώρους
• το δικαίωµα χρήσης δηµοτικών ή κοινοτικών σφαγείων
• το δικαίωµα βοσκής
• τα δικαιώµατα ή τέλη που επιβάλλονται για τις δαπάνες λειτουργίας των κοιµητηρίων και
• το τέλος επί της αξίας των ακατέργαστων λατοµικών βιοµηχανικών ορυκτών.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις θεσπισµένων φόρων, τελών και δικαιωµάτων που καταβάλλονται υπέρ των ΟΤΑ υποχρεωτικά αποτελούν :

• το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας, το οποίο επιβάλλεται στην εν γένει ακίνητη περιουσία που βρίσκεται στην περιφέρειά των δήµων και το ύψος του λαµβάνεται µε απόφαση του δηµοτικού συµβουλίου στα όρια που τάσσει ο νόµος.
• ο Φόρος Ηλεκτροδοτούµενων Χώρων, του οποίου η επιβολή εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των δήµων και επιβάλλεται σε εν γένει ηλεκτροδοτούµενους χώρους.
• το Τέλος ∆ιαφήµισης για διαφηµίσεις που λαµβάνουν χώρα στην περιφέρεια των δήµων, µε το ύψος του τέλους να καθορίζεται από αυτούς µέσα στα νόµιµα όρια.

• Επιπλέον, επιβάλλονται υποχρεωτικά και σε ορισµένες περιπτώσεις προαιρετικά:
• τα Τέλη ∆ιαµονής Παρεπιδηµούντων σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις κάθε λειτουργικής µορφής (ξενοδοχεία, motels, campings, κ.τ.ό.)
• τα Τέλη επί των ακαθαρίστων εσόδων των κέντρων διασκέδασης, εστιατορίων και συναφών καταστηµάτων.
• το ∆ικαίωµα Εµπορίας Πόσιµων Ιαµατικών Ή Μη Ιαµατικών Νερών, που αποτελεί φόρο επί των συναλλαγών και,
• το Τέλος Επί Πωλήσεων Των Λατοµικών Προϊόντων αδρανών υλικών.

• Χάριν δηµοσίας ωφέλειας έχει θεσπιστεί η εισφορά σε χρήµα, χρηµατικό ποσό που επιβάλλεται στους ιδιοκτήτες των ακινήτων που περιλαµβάνονται σε περιοχές ένταξης ή επέκτασης του σχεδίου πόλης µε δικαιούχο τον οικείο ΟΤΑ. Πρόκειται για εισφορά ειδικού σκοπού, που διατίθεται από τον ΟΤΑ αποκλειστικά για την εκπόνηση πολεοδοµικών µελετών και την εκτέλεση βασικών κοινόχρηστων πολεοδοµικών έργων

Στην πλειονότητά τους, φόροι, τέλη, δικαιώµατα και εισφορές εισπράττονται από τους ίδιους τους ΟΤΑ είτε από άλλα νοµικά πρόσωπα (π.χ. ∆ΕΗ) για λογαριασµό των ΟΤΑ. Ωστόσο, κάποια από αυτά εισπράττονται από το κράτος υπέρ των ΟΤΑ και αποδίδονται εκ των υστέρων µε υπουργικές αποφάσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα των τελευταίων συνιστούν:

-το τέλος διαφήµισης που επιβάλλεται σε συγκεκριµένη κατηγορία διαφηµιστικών ενεργειών (διαφήµιση που διενεργείται ηµερολόγια, δώρα, έντυπα, προβολή προϊόντων σε χώρους καταστηµάτων, Happenings, κλπ),το τέλος διενέργειας ψυχαγωγικών παιγνίων, ο φόρος ζύθου, τα τέλη παροπλιζοµένων πλοίων, το τέλος ακίνητης περιουσίας (το 15% του τέλους που εισπράττεται µέσω λογαριασµών ρεύµατος) ,τα αυτοτελή πρόστιμα όπως οι παραβάσεις του ΚΟΚ.

Προσωπικό: Τακτικοί υπάλληλοι,κατάσταση όμοια με τους τακτικούς δημοσίους υπαλλήλους βλ. Ν. 3584/2007 (Κώδικας κατάστασης δημοτικών και κοινοτικών υπαλλήλων),Υπάλληλοι με σύμβαση ιδιωτ. δικαίου αορίστου χρόνου,Υπάλληλοι με σύμβαση ιδιωτ. δικαίου ορισμένου χρόνου για κάλυψη απρόβλεπτων, επειγουσών ή εποχιακών αναγκών.

Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΕΩΝ

Με την απόφαση 373/2002 του Δ’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι ο έλεγχος προσλήψεων από το Α.Σ.Ε.Π., πριν από τη συνταγματική κατοχύρωσή του, δεν αντίκειται στη διοικητική αυτοτέλεια των ο.τ.α. εφόσον ο νόμος αναθέτει την επιλογή προσωπικού στους ο.τ.α. και στα νομικά τους πρόσωπα και το Α.Σ.Ε.Π. περιορίζεται σε έλεγχο νομιμότητας της σχετικής επιλογής.

Το Γ’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν έχει μέχρι στιγμής ασχοληθεί με το ζήτημα, όμως κατά την ορθότερη άποψη από τη συνδυασμένη ερμηνεία των άρθρων 103 παρ. 7 και 102 παρ. 2 συνάγεται ότι η διαρρύθμιση της διαδικασίας προσλήψεων πρέπει να γίνεται κατά τρόπο που να διαφυλάσσεται για τους ο.τ.α. η αρμοδιότητα της ουσιαστικής επιλογής και η ανεξάρτητη αρχή να ασκεί αποκλειστικά έλεγχο νομιμότητας, ο οποίος βέβαια δεν οδηγεί σε αναπομπή του πίνακα διοριστέων στο όργανο επιλογής αλλά σε διαγραφή του στερουμένου τα τυπικά προσόντα διορισμού υποψηφίου από τους σχετικούς πίνακες.

ΣτΕ 4077/2009, 7μ. Η επιλογή προϊσταμένων από υπηρεσιακά συμβούλια

Το Γ’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε με την απόφαση 4077/2009 7μ. συνθ., το ζήτημα της συνταγματικότητας της συγκρότησης του υπηρεσιακού συμβουλίου που είναι αρμόδιο για την επιλογή των προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων.

Η πλειοψηφία του Δικαστηρίου δέχθηκε ότι η κατά το άρθρο 102 παρ. 2 του Συντάγματος διοικητική αυτοτέλεια των ο.τ.α. έναντι της κρατικής εξουσίας περιλαμβάνει την κατοχύρωση του διοικητικού έργου των ο.τ.α., δηλαδή την εξουσία των τοπικών οργανισμών να αποφασίζουν επί των τοπικών υποθέσεων με δικά τους όργανα, καθώς και την κατοχύρωση των διοικούντων οργάνων τους, δηλαδή το δικαίωμα εκλογής των τοπικών αρχών με καθολική και μυστική ψηφοφορία, όχι όμως και την εξουσία να αποφασίζουν με δικά τους όργανα για τα θέματα της υπηρεσιακής κατάστασης των υπαλλήλων τους. Κατά την ίδια άποψη που επικράτησε, το άρθρο 103 παρ. 4 του Συντάγματος έχει εφαρμογή και επί των τακτικών υπαλλήλων των ο.τ.α. και προβλέπει ότι τα υπηρεσιακά συμβούλια συγκροτούνται κατά τα δύο τρίτα από μονίμους υπαλλήλους , τα όργανα αυτά μπορεί να είναι όργανα της κρατικής διοίκησης και όχι απαραιτήτως συλλογικά όργανα των ο.τ.α. Κατά μείζονα δε λόγο δύνανται να είναι όργανα της κρατικής διοίκησης τα υπηρεσιακά συμβούλια που γνωμοδοτούν για τις άλλες υπηρεσιακές μεταβολές.

Με τις σκέψεις αυτές κρίθηκε ως συνταγματική η διάταξη του νόμου που προβλέπει ότι το ειδικό υπηρεσιακό συμβούλιο είναι αρμόδιο και για την επιλογή των προϊσταμένων των Γενικών Διευθύνσεων των ο.τ.α., λαμβανομένης μάλιστα υπόψη της σύνθεσης του οργάνου αυτού που αποτελείται από λειτουργούς κύρους. Η πλειοψηφία επικαλέσθηκε τις αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας 371-2/1985 που είχαν κρίνει επί παρομοίου ζητήματος

ΣτΕ 2485/2000

Με την οποία κρίθηκε ότι είναι συνταγματικώς ανεκτή η απαγόρευση άσκησης ένστασης από ο.τ.α. κατά του εκλογικού αποτελέσματος για την ανάδειξη αιρετών αρχών διότι αν ο ο.τ.α. μπορούσε να ασκήσει ένσταση το έννομο συμφέρον του θα ταυτιζόταν όχι με εκείνο της ολότητας των δημοτών, όπως επιβάλλεται από την ίδια τη φύση του ο.τ.α. ως ν.π.δ.δ., αλλά με αυτό ορισμένων μόνον από τους δημότες μέλη του. Στην κρίση αυτή κατέληξε το Δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη ότι παρέχεται το ατομικό δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας σε μεγάλο κύκλο φυσικών προσώπων που συμμετέχουν στη διαδικασία της εκλογής.

Διαβαθμιδικοί σύνδεσμοι δήμων και περιφερειών

Νομική φύση: αποτελούν ΝΠΔΔ. Δεν αποτελούν ΟΤΑ . Συστήνονται από έναν ή περισσότερους δήμους της Περιφέρειας στην οποία έχουν την έδρα τους

^● Ειδικός σκοπός :

• εκτέλεση έργων
• παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών
• άσκηση αρμοδιοτήτων των δήμων
• σχεδιασμός και κατάρτιση προγραμμάτων και μεθόδων για την ανάπτυξη του ευρύτερου χώρου των δήμων.

Α) Περιφερειακές Ενώσεις ∆ήµων (Π.Ε.∆), στις οποίες συµµετέχουν υποχρεωτικά ως µέλη δια των εκπροσώπων τους όλοι οι δήµοι της αντίστοιχης χωρικής αρµοδιότητας των περιφερειών.

Β) Κεντρική Ένωση ∆ήµων Ελλάδας(Κ.Ε.∆.Ε), στην οποία συµµετέχουν υποχρεωτικά ως µέλη δια των εκπροσώπων τους όλες οι περιφερειακές Ενώσεις ∆ήµων. Η Κ.Ε.∆.Ε συνιστά νοµικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου µε έδρα την Αθήνα που εποπτεύεται από τον Υπουργό Εσωτερικών και διατυπώνει τις απόψεις της στα σχέδια νόµων που αφορούν τους δήµους.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΟΤΑ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ

Σχέση με Δήμους: Όχι ιεραρχική σχέση αλλά σχέση συνεργασίας και συναλληλίας

ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Τα όργανα διοίκησης της Περιφέρειας είναι ο Περιφερειάρχης, οι Αντιπεριφερειάρχες, το Περιφερειακό Συµβούλιο, η Οικονοµική Επιτροπή, η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και η Εκτελεστική Επιτροπή.

Περιφερειάρχης

Ο περιφερειάρχης προασπίζει το δηµόσιο συµφέρον, κατευθύνει την υλοποίηση του σχεδίου περιφερειακής ανάπτυξης και ασκεί τα καθήκοντά του µε γνώµονα τις αρχές της διαφάνειας και της αποτελεσµατικότητας.

Αντιπεριφερειάρχες

Οι αντιπεριφερειάρχες, οι οποίοι επικουρούν τον περιφερειάρχη, διακρίνονται στους εκλεγµένους και στους οριζόµενους από τον περιφερειάρχη. Οι εκλεγµένοι αντιπεριφερειάρχες εκλέγονται κατ’ αντιστοιχία προς τον αριθµό των περιφερειακών ενοτήτων και δεν καταλαµβάνουν θέση περιφερειακού συµβούλου. Επιπλέον, ο Περιφερειάρχης µπορεί µε απόφασή του να ορίσει έως τρεις (3) αντιπεριφερειάρχες, στους οποίους µεταβιβάζει συγκεκριµένες αρµοδιότητες. Ο περιφερειάρχης µπορεί µε απόφασή του να αναθέτει σε όλους τους αντιπεριφερειάρχες την άσκηση τοµέων αρµοδιοτήτων της περιφέρειας, µε εξαίρεση την έκδοση χρηµατικών ενταλµάτων πληρωµής.

Περιφερειακό Συµβούλιο Το Περιφερειακό Συµβούλιο έχει το τεκµήριο αρµοδιότητας για όλες τις υποθέσεις της περιφέρειας, εκτός από εκείνες που έχουν ανατεθεί µε ρητή διάταξη νόµου σε άλλο όργανο της περιφέρειας.

Εκτελεστική Επιτροπή

Αποτελεί συλλογικό εκτελεστικό και συντονιστικό όργανο της περιφέρειας και παρακολουθεί την εφαρµογή της περιφερειακής πολιτικής σε όλους τους τοµείς αρµοδιότητας της περιφέρειας, καθώς και την εφαρµογή του προγράµµατος περιφερειακής ανάπτυξης. Αποτελείται από τον περιφερειάρχη, ως πρόεδρο και τους αντιπεριφερειάρχες.  

Οικονοµική Επιτροπή

Είναι όργανο που ασκεί τον οικονοµικό έλεγχο και παρακολουθεί την υλοποίηση του προϋπολογισµού της περιφέρειας. Αποτελείται από τον περιφερειάρχη ή τον οριζόµενο από αυτόν αντιπεριφερειάρχη, ως πρόεδρο, µε τη συµµετοχή περιφερειακών συµβούλων που εκλέγονται για το σκοπό αυτό από το περιφερειακό συµβούλιο.

Επίσης, όργανα γνωµοδοτικού και διαµεσολαβητικού χαρακτήρα των Περιφερειών είναι:

• Η Περιφερειακή Επιτροπή ∆ιαβούλευσης
• Ο Συµπαραστάτης του Πολίτη και της Επιχείρησης
• Η Περιφερειακή Επιτροπή Ισότητας των Φύλων

ΠΟΡΟΙ

• Οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (Κ.Α.Π.) των Περιφερειών είναι οι πόροι που αποδίδονται κάθε χρόνο από το κράτος στις περιφέρειες και προέρχονται από τις εξής πηγές εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισµού:
• α) Το Φόρο Εισοδήµατος Φυσικών και Νοµικών Προσώπων (σε ποσοστό 2,40% των συνολικών εισπράξεων του φόρου αυτού),
• β) Το Φόρο Προστιθέµενης Αξίας -ΦΠΑ (σε ποσοστό 4% των συνολικών εισπράξεων του φόρου αυτού).
• Τα ποσοστά που προορίζονται για την κάλυψη των λειτουργικών και των επενδυτικών δαπανών των Περιφερειών καθορίζονται µε κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονοµικών, ύστερα από γνώµη της Ένωσης Περιφερειών. Η κατανοµή των ΚΑΠ στις Περιφέρειες γίνεται κατόπιν πρότασης της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας βάσει των δηµογραφικών, γεωµορφολογικών, διοικητικών, οικονοµικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών τους καθώς και της άµβλυνσης των περιφερειακών ανισοτήτων.

Όργανα ∆ιοίκησης Περιφερειών µε αρµοδιότητες µητροπολιτικού χαρακτήρα

Για την άσκηση των µητροπολιτικών αρµοδιοτήτων της Περιφέρειας Αττικής το Περιφερειακό Συµβούλιο συνεπικουρείται από έως τέσσερις (4) µητροπολιτικές επιτροπές, οι οποίες προετοιµάζουν και εισηγούνται στο Περιφερειακό Συµβούλιο όλα τα θέµατα. Πρόεδρος της Επιτροπής ορίζεται για κάθε µία ένας Αντιπεριφερειάρχης.

Για την άσκηση των µητροπολιτικών αρµοδιοτήτων της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης συγκροτείται Μητροπολιτική Επιτροπή από µέλη του Περιφερειακού Συµβουλίου. Η Μητροπολιτική αυτή Επιτροπή, κατά την άσκηση των αρµοδιοτήτων της, έχει τις αρµοδιότητες του περιφερειακού συµβουλίου και ο Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης συντονίζει το έργο της.  

Συλλογικό όργανο Εκπροσώπησης

Για την οργανωµένη συνεργασία, προαγωγή κοινών σκοπών και εκπροσώπηση των περιφερειών συνιστάται η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝ.Π.Ε), στην οποία συµµετέχουν υποχρεωτικά ως µέλη δια των εκπροσώπων τους όλες οι περιφέρειες της χώρας. Η ΕΝ.ΠΕ συνιστά νοµικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου µε έδρα την Αθήνα που εποπτεύεται από τον Υπουργό Εσωτερικών και διατυπώνει τις απόψεις της στα σχέδια νόµων που αφορούν τις περιφέρειες.

ΝΠΙΔ: Κάθε Περιφέρεια µπορεί να διαθέτει τα ακόλουθα νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙ∆):

• α) µία επιχείρηση µε τη µορφή ανώνυµης αναπτυξιακής εταιρείας µε αντικείµενο 1) την επιστηµονική και τεχνική υποστήριξη των περιφερειών, της Ένωσης Περιφερειών και άλλων φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, 2) την προώθηση της επιχειρηµατικής, οικονοµικής και γενικότερα βιώσιµης ανάπτυξης της περιφέρειας, καθώς και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων προστασίας του περιβάλλοντος, 3) τη συµµετοχή τους σε αντίστοιχα προγράµµατα ή την εφαρµογή σχετικών πολιτικών σε διαπεριφερειακό ή σε ευρύτερο γεωγραφικό χώρο.
• β) Ανώνυµες εταιρείες των πρώην νοµαρχιακών αυτοδιοικήσεων
• γ) Υφιστάµενες αστικές εταιρίες µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα
• δ) Περιφερειακό Ταµείο Ανάπτυξης που λειτουργεί στην έδρα κάθε περιφέρειας ως νοµικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, εποπτευόµενο από τον Υπουργό Εσωτερικών και µε σκοπό τη διαχείριση, σύµφωνα µε τις αποφάσεις του περιφερειακού συµβουλίου, πιστώσεων του προγράµµατος δηµοσίων επενδύσεων, χρηµατοδοτήσεων φορέων του δηµοσίου τοµέα και άλλων νοµικών προσώπων, χρηµατοδοτήσεων προερχόµενων από προγράµµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισµών και λοιπών φορέων του εξωτερικού, οι οποίες αφορούν τα περιφερειακά και τα ειδικά αναπτυξιακά προγράµµατα της περιοχής της Περιφέρειας.

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

• Οι περιφέρειες σχεδιάζουν, προγραµµατίζουν και υλοποιούν πολιτικές σε περιφερειακό επίπεδο στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων τους, σύµφωνα µε τις αρχές της διαφάνειας, της αποτελεσµατικότητας και της αποδοτικότητας.

• Ασκούν τις αρµοδιότητές τους στο πλαίσιο των σχετικών διατάξεων των νόµων και των κανονιστικών διατάξεων της διοίκησης στους τοµείς:
• Α. Προγραµµατισµού – Ανάπτυξης,
• Β. Γεωργίας – Κτηνοτροφίας – Αλιείας,
• Γ. Φυσικών Πόρων – Ενέργειας – Βιοµηχανίας (∆ιαχείριση Υδάτων, Ορυκτός
• Πλούτος, Ενέργεια, Βιοµηχανία και Βιοτεχνία)
• ∆. Εµπορίου – Τουρισµού,
• Ε. Μεταφορών– Επικοινωνιών,
• ΣΤ. Έργων – Χωροταξίας – Περιβάλλοντος,
• Ζ. Υγείας,
• Η. Παιδείας – Πολιτισµού – Αθλητισµού, Θ. Πολιτικής Προστασίας και ∆ιοικητικής Μέριµνας.

ΣΥΣΤΑΣΗ ΝΠΔΔ

• α) ιδρύµατα των πρώην νοµαρχιακών αυτοδιοικήσεων, τα οποία περιήλθαν αυτοδίκαια µαζί µε το προσωπικό τους στις περιφέρειες και λειτουργούν, πλέον, ως περιφερειακά ιδρύµατα.
• β) έναν ή περισσότερους διαβαθµιδικούς συνδέσµους, οι οποίοι συστήνονται από µια περιφέρεια µαζί µε έναν ή περισσότερους δήµους που έχουν την έδρα τους σε αυτή µε ειδικό σκοπό.
• γ) Περιφερειακό Σύνδεσµο ΦΟ∆ΣΑ µε τη µορφή ανώνυµης εταιρείας στον οποίο µετέχουν υποχρεωτικά όλοι οι δήµοι της περιφέρειας και ο οποίος λειτουργεί εντός των διοικητικών ορίων κάθε περιφέρειας. Σκοπός του είναι η ολοκληρωµένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, ειδικότερα η προσωρινή αποθήκευση, µεταφόρτωση, θαλάσσια µεταφορά, επεξεργασία, ανάκτηση και διάθεση των στερεών αποβλήτων της χωρικής του αρµοδιότητας.
• Οι επτά (7) Αποκεντρωµένες ∆ιοικήσεις ασκούν αποκεντρωµένες αρµοδιότητες αµιγώς κρατικού χαρακτήρα, όπως χωροταξία – πολεοδοµία, περιβαλλοντική πολιτική, δασική πολιτική, µεταναστευτική πολιτική, ιθαγένεια, ενεργειακή πολιτική.
• Οι επιτελικές αρµοδιότητες κάθε Αποκεντρωµένης ∆ιοίκησης ασκούνται από τις υπηρεσίες της έδρας και αφορούν σε όλη την Αποκεντρωµένη ∆ιοίκηση, ενώ οι υπηρεσίες ανά περιφερειακή ενότητα της Αποκεντρωµένης ∆ιοίκησης ασκούν εκτελεστικές αρµοδιότητες για επιµέρους θέµατα. Παράλληλα, προβλέπεται η δηµιουργία υπηρεσιών µιας στάσης για τα ζητήµατα των αδειών διαµονής των αλλοδαπών, τα θέµατα της ιθαγένειάς τους, καθώς και για ζητήµατα κοινωνικής ένταξης, µε στόχο την εξυπηρέτηση του πολίτη στον τόπο του.

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ

Οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις δεν έχουν αρμοδιότητα να αποφασίζουν για την ίδρυση δικαστηρίων στην περιφέρειά τους. 586/2003 Γ

Ζήτημα συμφωνίας προς το άρθρο 1 παρ 2 Σ της απαγορεύσεως σε αιρετό νομάρχη που παραιτήθηκε να ανακαλέσει την παραίτησή του αυτή και να επανέλθει στο αξίωμα, καίτοι έχει διορισθεί αντικαταστάτης του. 3974/2003 Γ παρ 7μ παραίτηση

Δεν αντίκειται στα άρθρα 101 και 102 Σ η μεταβίβαση στους ΟΤΑ αρμοδιοτήτων, παρεπομένων και υποστηρικτικού χαρακτήρα, σε θέματα εκπαιδεύσεως. 3502/2004

Με το άρθρο 102 παρ 5 Σ θεσπίζεται ο κανόνας ότι κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από το κράτος προς τους ΟΤΑ πρέπει να συνοδεύεται από τη μεταφορά των αντιστοίχων πόρων. 389/2009 Γ

Με το άρθρο 10 ν 3584/07 δεν παρέχεται εξουσιοδότηση στο Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας να θεσπίζει όριο ηλικίας εξόδου από την υπηρεσία των δικηγόρων που υπηρετούν με σχέση εμμίσθου εντολής στους οικείους Δήμους, διότι τούτο θα έβαινε και πέραν της εννοίας της διοικήσεως των τοπικών υποθέσεων αφού οι δικηγόροι με σχέση εμμίσθου εντολής δεν αποτελούν διοικητικό προσωπικό των ΟΤΑ. 3690/2009 Ολομ

ΕΙΔΙΚΕΣ ΡΥΘMΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙMΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ: ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΌΡΟΥΣ

• Το Άγιον Όρος, η χερσόνησος του Άθω, από τη Μεγάλη Βίγλα και πέρα, αποτελεί αυτοδιοίκητο τµήµα του Ελληνικού Κράτους, σύµφωνα µε το άρθρο 105 του Συντάγµατος.
• Το Άγιο Όρος διέπεται από ένα ιδιότυπο νοµικό καθεστώς που έγκειται σε ένα πλέγµα διατάξεων του Συντάγµατος, διεθνών συνθηκών, του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του υπόλοιπου εσωτερικού δικαίου, µε βασικότερο κανονιστικό κείµενο τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους, ο οποίος οργανώνει διοικητικά την περιοχή.
• ∆ιοικητικά τελεί υπό την εποπτεία του Κράτους και πνευµατικά υπό την ανώτατη εποπτεία του Οικουµενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Οι εξουσίες του Κράτους ασκούνται από διοικητή, του οποίου τα δικαιώµατα και καθήκοντα καθορίζονται µε νόµο. Η πολιτική διοίκηση του Αγίου Όρους ανήκει στην αρµοδιότητα του Υπουργείου Εξωτερικών, και ασκείται µέσω της ∆ιοίκησης του Αγίου Όρους, η οποία αποτελεί αυτοτελή δηµόσια αρχή και οργανώνεται µε προεδρικό διάταγµα.
• Η Κοινή ∆ήλωση περί Αγίου Όρους προσαρτηµένη στη Συνθήκη Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ, (υπεγράφη στις 28.05.1979 και ετέθη σε ισχύ 01.01.1981) όπως αναθεωρήθηκε και ισχύει, αναγνωρίζει το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους. Συνεπώς, το Κοινοτικό ∆ίκαιο λαµβάνει υπόψη το ειδικό αυτό καθεστώς και ιδιαίτερα σε ζητήµατα τελωνειακών και φορολογικών απαλλαγών και του δικαιώµατος εγκατάστασης.

• ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

ΣτΕ 94/2013, Ολομ. εποπτεία ΟΤΑ, Προσφυγή ουσίας ποινή αργίας σε δήμαρχο, στο ΣΔΟ μετέχουν δικαστές σύμφωνα με το α.102 παρ.του Σ που είναι ειδικότερο του α. 89, επίδειξη εγγράφων α.5 ΚΔΔ έννομο συμ΄φερον (μειοψ).

ΣτΕ 3937/2014, Δ τμ. ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΟ ΑΚΥΡΩΤΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ α.50§3α πδ 18/89, ΚΟΚ η αποφαση του ΔΣ ΟΤΑ χρήζει εγκρισης απο ΓΓΑΔ δεν ειναι τοπικη αλλα ειδικη αρμοδιοτητα, ΜΠΕ μετά την κατακυρωση επιτρεπτη κατ΄εξαιρεση

ΣτΕ 3322/2013, Α τμ.7, ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΑΠΟ ΣΚΥΛΙΑ, ΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΚΑΙ Ο ΟΤΑΕΑΝ ΓΝΩΡΙΖΕ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥΣ (ΜΕΙΟΨ0, ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΕ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑ ΑΠΟ ΑΔΕΣΠΟΤΑ ΣΚΥΛΙΑ , 926 ΕΥΘΥΝΗ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΩΝ

ΣτΕ3503/09, ΣΔΟ, ΟΤΑ, ΚΑΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΟΥ Α.152 ΔΚΚ ΔΙΟΤΙ ΠΡΟΕΔΡΕΥΕΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ, 89 Σ, ΔΕΝ ΑΣΚΕΙ ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΑ Ή ΕΛΕΓΚΤΙΚΑ ΚΑΘΚΟΝΤΑ

ΣτΕ Ολομ.168/2010 ΑΓΩΓΗ, ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ, ΤΡΟΧΑΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ, δημοσίου απο νομοθέτηση- διττή ευθύνη ΟΤΑ και δημοσίου προς αφαίρεση παράνομων κατά το διεθνές δίκαιο διαφημιστικών πινακίδων

ΣτΕ 1004/02, Στ΄τμ., Φόρος το τέλος που επιβάλλουν οι ΟΤΑ στα λιμάνια

ΣτΕ,Δ τμ. 469/11, ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ, Α.1 Ν 702/77 παραμένουν στο ΣτΕ πράξεις που ανάγονται απευθείας στη λειτουργία υπηρεσιών του ΟΤΑ οχι και αυτές που έχουν επαφή με τρίτους, όπως η απόφαση σφράγισης καταστημάτων εντός δημοτικού κοιμητηρίου.

ΣτΕ 3667/10 , Η δημοσίευση των κανονιστικών πράξεων των ΟΤΑ γίνεται σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 1 εδαφ. β΄ του ν. 3469/2006 , ητοι, ΤΟΙΧΟΚΟΛΛΗΣΗ + 2 Μαρτυρε+ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΣΕ ΤΟΠΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ. Οχι στα Τέλη όμως , αρκεί η τοιχοκολληση παρουσία 2 μαρτύρων.

ΣτΕ 460/2013, Ολομ. ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ, ΕΠΙΚΥΡΩΝΕΙ ΤΗΝ 350/11, ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΣ Ο ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ με παρατηρήσεις Κατρούγκαλου

ΣτΕ 2258/11, Δ. τμ. 7μ.,ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ ΑΦΑΙΡΕΣΗ, ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΑΡΜΟΔΙΟΗΤΑ ΔΕΦ , Οι διαφορές απο την διαγραφή απο τα μητρώα του δήμου λόγω αφαίρεσης ιθαγένειας , υπάγεται στα ΔΕΦ με δικαίωμα εφέσεως σύμφωνα με το 49 και όχι με το 47 του 3900/10.

ΣτΕ Ολομ. 1664/2009,ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ, ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ, ΟΤΑ, ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΓΟΡΑΠΩΛΗΣΙΑΣ ΑΚΙΝΗΤΟΥ, Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για αγορά ακινήτου δεν αποσκοπεί στην ενάσκηση δημόσιας εξουσίας και δεν αποτελεί αποσπαστή πράξη.

ΣτΕ761/14, Β τμ. , 7μ, ΠΙΛΟΤΙΚΗ, ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΕΛΗ =ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ., Η ΜΗ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛ. ΠΡΟΣΦΥΓΗΣ =ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΚΥΡΟΤΗΣ, ΤΟ ΠΑΡΑΒΟΛΟ ΣΤΙΣ ΦΟΡΟΛ=ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΔΕΝ ΑΓΕΙ ΣΕ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΔΙΑΔΙΚΩΝ

ΣτΕ, Δ΄, 591/2009 (παραπ.σε 7μ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ, ΕΚΤΕΛΕΣΤΟΤΗΤΑ, ΕΚΤΕΛΕΣΤΗ, ΟΤΑ, Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να ενεργήσει με την σύναψη προγραμματικής σύμβασης είναι εκτελεστή διοικητική πράξη.

Ο ΟΤΑ, στην περιφέρεια του οποίου αναφέρεται η, κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 41 ν 1249/82, υπουργική απόφαση περί αναπροσαρμογής των τιμών εκκίνησης για τον αντικειμενικό προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας των μεταβιβαζομένων ακινήτων, δεν έχει έννομο συμφέρον για την προσβολή της με αίτηση ακυρώσεως, διότι η απόφαση αυτή αποτελεί ρύθμιση στο πλαίσιο εφαρμογής κρατικής φορολογίας και όχι τοπική υπόθεση. 3404/2002 Β 7μ

Το δικαίωμα εμπορίας ποσίμου ύδατος συνιστά φόρο επί των συναλλαγών, επιτρεπτώς επιβαλλόμενο υπέρ ΟΤΑ, ενόψει του άρθρου 102 παρ 6 Σ. 1743/2004 B 7μ

Το δικαίωμα εμπορίας ποσίμου ύδατος (άρθρο 12 παρ 1 και 2 βδ 24.9/20.10.58) έχει χαρακτήρα φόρου επί των συναλλαγών. Με το αναθεωρημένο το 2001 άρθρο 102 παρ 5 Σ παρέχεται, το πρώτον, στους ΟΤΑ μία δημοσιονομικού χαρακτήρα εξουσία να επιβάλλουν οι ίδιοι με κανονιστική πράξη και να εισπράττουν τοπικά έσοδα, δεν παρέχεται όμως αυτόνομη κανονιστική αρμοδιότητα, αλλά αυτή ασκείται μέσα σε νομοθετικό πλαίσιο, η αρμοδιότητα θέσπισης του οποίου ανήκει στη νομοθετική εξουσία. 1181/2014 Ολομ

Με το άρθρο 10 ν 1080/80, με το οποίο επιδιώκεται η υλοποίηση της συνταγματικώς επιβαλλομένης μέριμνας του Κράτους για την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων προς εκπλήρωση της αποστολής των οτα (άρθρο 102 Σ), επετράπη στους δήμους και στις κοινότητες να επιβάλλουν υπέρ αυτών, με κανονιστική απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, οικονομικό βάρος (φόρο ηλεκτροδοτούμενων επιφανειών), το οποίο δεν συνάπτεται προς ειδική αντιπαροχή των οργανισμών αυτών και, συνεπώς, αποτελεί φόρο. Εξ άλλου, με τα άρθρα 10 ν 1080/80 και 25 παρ 13 ν 1828/89 καθορίζεται ο συντελεστής του φόρου αυτού κατ’ ανώτατο όριο, παρέχεται δε η δυνατότητα στο δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο όπως, με απόφασή του, αυξάνει, για κάθε οικονομικό έτος τον συντελεστή αυτό μέχρι 20%, ήδη δε με το άρθρο 113 παρ 6 ν 1892/90 μέχρι 25%. Με τις διατάξεις αυτές καθορίζονται τα ουσιώδη στοιχεία του φόρου και ειδικότερα, το υποκείμενο, το αντικείμενό του καθώς και τα όρια εντός των οποίων θα κινηθεί το εξουσιοδοτούμενο όργανο των οτα για τον καθορισμό του συντελεστή του φόρου, εφ’ όσον αποφασίσει την επιβολή του, κατόπιν σταθμίσεως των ειδικών τοπικών συνθηκών. Κατά συνέπεια, το άρθρο 10 ν 1080/80 δεν αντίκειται στο άρθρο 78 παρ 4 Σ. 3012/2014 Ολομ

Με τις διατάξεις του άρθρου 15 του βδ της 24.9.58 (άρθρο 5 ν 1900/90), με τις οποίες επιδιώκεται η υλοποίηση της συνταγματικώς επιβαλλομένης μέριμνας του Κράτους για την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων προς εκπλήρωση της αποστολής των οτα (άρθρο 102 Σ), επετράπη στους δήμους και στις κοινότητες να επιβάλλουν υπέρ αυτών, με κανονιστική απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, οικονομικό βάρος (τέλη διαφήμισης), το οποίο δεν συνάπτεται προς ειδική αντιπαροχή των οργανισμών αυτών και, συνεπώς, αποτελεί φόρο. Με τις ανωτέρω διατάξεις καθορίζεται ο συντελεστής του φόρου κατ’ ανώτατο όριο και κατά κατηγορία και περιοχή διαφήμισης, παρέχεται δε η δυνατότητα στο δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο όπως, με απόφασή του, αναπροσαρμόζει τον συντελεστή αυτόν μέχρι 15% ετησίως. Με τις ως άνω διατάξεις καθορίζονται τα ουσιώδη στοιχεία του φόρου και, ειδικότερα, το υποκείμενο, το αντικείμενο, καθώς και τα όρια εντός των οποίων θα κινηθεί το εξουσιοδοτούμενο όργανο των οτα για τον καθορισμό του συντελεστού του φόρου, εφ’ όσον αποφασίσει την επιβολή του εν λόγω φόρου, κατόπιν σταθμίσεως των ειδικών τοπικών αναγκών (σύμφωνα με τις ειδικότερες, κατά τα ανωτέρω, ρυθμίσεις του νόμου). Κατά συνέπεια, η προπαρατεθείσα διάταξη δεν αντίκειται στο άρθρο 78 παρ 4 Σ. 3300-2/2014 Ολομ

Είναι αντίθετη προς τα άρθρα 4 παρ 4, 51 παρ 3, 52 και 102 παρ 1, 2 και 4 Σ ρύθμιση του ν 3838/10 που παρέχει περιορισμένο δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις εκλογές των ΟΤΑ Α´ βαθμού σε αλλοδαπούς μη έχοντας αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια και διαμένοντας διάφορα χρονικά διαστήματα στη χώρα με κατώτατο όριο την πενταετία διότι ως λαός νομιμοποιητικός παράγων ασκήσεως της δημοσίας εξουσίας είτε αυτή αναφέρεται στο Κράτος είτε στους ΟΤΑ είναι ο συντιθέμενος από όλους τους Έλληνες πολίτες, δηλαδή τους κεκτημένους την ελληνική ιθαγένεια. 460/2013 Ολομ

Δεν αντίκειται στα άρθρα 101 και 102 Σ η ανάθεση στον αιρετό νομάρχη της αρμοδιότητας να συγκροτεί τα υπηρεσιακά συμβούλια των ΝΑ. 462/2003 Ε 7μ

Η έγκριση και τροποποίηση των πολεοδομικών σχεδίων οποιασδήποτε κλίμακας γίνεται, κατ’ αρχήν, μόνον με διάταγμα, εν όψει δε τούτου, η υψομετρική θέση των οδών καθορίζεται, κατ’ αρχήν, με την έκδοση του σχετικού διατάγματος. Σε περίπτωση, όμως, που το ρυμοτομικό σχέδιο δεν περιλαμβάνει καθορισμό υψομετρικής θέσης των οδών, ο καθορισμός μπορεί να γίνει με μεταγενέστερη πράξη, η οποία πρέπει επίσης να περιβληθεί τον τύπο του διατάγματος. Περαιτέρω, όταν πρόκειται για όλως εντοπισμένο καθορισμό υψομετρικής θέσης οδού σε περιοχές οι οποίες δεν υπάγονται σε ειδικό προστατευτικό καθεστώς και βρίσκονται σε εγκεκριμένο ήδη σχέδιο, δηλαδή σε περιοχές στις οποίες έχει υλοποιηθεί και το δεύτερο στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, ο καθορισμός αυτός μπορεί να γίνει και με πράξη διάφορη του διατάγματος, επομένως και με πράξη οργάνου ΟΤΑ. 2693/2007 Ε 7μ

Ο καθορισμός, κατά το ν 1428/84, λατομικής περιοχής συνιστά υπόθεση τοπικού ενδιαφέροντος και παραδεκτώς, κατ’ άρθρο 102 Σ, σχετική αρμοδιότητα μεταβιβάσθηκε στον αιρετό νομάρχη. 3746/2004 Ε

Η έγκριση και τροποποίηση των πολεοδομικών σχεδίων οποιασδήποτε κλίμακος και η θέσπιση με ρυθμίσεις κανονιστικού χαρακτήρος πάσης φύσεως όρων δομήσεως δεν μπορεί να θεωρηθεί, κατ’ άρθρο 43 παρ 2 Σ, ούτε ειδικότερο θέμα, ούτε θέμα τοπικού ενδιαφέροντος ή τεχνικού, ή λεπτομερειακού χαρακτήρα, και επομένως οι ρυθμίσεις αυτές μπορεί να γίνονται μόνο με την έκδοση προεδρικού διατάγματος˙ ο κανόνας αυτός αφορά τόσο τις αμιγώς κανονιστικές πράξεις και τις πράξεις μικτού χαρακτήρα, όσο και τις ατομικές πράξεις, διότι, κατά το Σ, ο πολεοδομικός σχεδιασμός συνδέει αρρήκτως τις κατηγορίες αυτές πράξεων κατά τρόπο ώστε η τροποποίηση από άλλο όργανο ατομικής πολεοδομικής ρυθμίσεως να επιδρά αφεύκτως στο υπόλοιπο κανονιστικό μέρος αυτής με κίνδυνο ανατροπής της συνοχής της˙ δεν ασκεί επιρροή η κατά το άρθρο 102 παρ 1 Σ παροχή της δυνατότητας αναθέσεως σε ΟΤΑ της ασκήσεως αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του Κράτους. Η ερμηνεία αυτή δεν αφορά τη νομοθετική πρόβλεψη εγκρίσεως του ΓΠΣ με υπουργική απόφαση, ενώ επιτρεπτώς ανατίθενται σε άλλα, πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας, όργανα αρμοδιότητες εφαρμογής των πολεοδομικών σχεδίων και οι συναφείς εκτελεστικές αρμοδιότητες, όπως και οι όλως εντοπισμένες τροποποιήσεις, πλην εκείνων που αφορούν προστατευόμενες περιοχές του φυσικού ή πολιτιστικού περιβάλλοντος. Από καμία συνταγματική διάταξη ή αρχή δεν συνάγεται κανόνας υποχρεωτικού προληπτικού ελέγχου νομιμότητος πράξεων ΟΤΑ από όργανα του Κράτους. 3661/2005 Ολομ

Δεν αντίκειται στο άρθρο 102 Σ διάταξη του ΔΚΚ που επιτρέπει τη μίσθωση λατομείων κειμένων σε διοικητική περιφέρεια ΟΤΑ, αφού η αξιοποίηση και η εκμετάλλευση τοπικών πόρων θεσπίζεται ρητά από το νόμο ως δημοτική ή κοινοτική αρμοδιότητα και αναφέρεται σε διοίκηση υποθέσεως τοπικού χαρακτήρα. 3866/2008 Ε

Οι ρυθμίσεις του ν 1650/86, κατά τις οποίες κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων δεν προβλέπεται η έκφραση γνώμης από ΟΤΑ Α΄ βαθμού αλλά μόνον από τους ΟΤΑ Β΄ βαθμού προκειμένου περί έργων που έχουν επιπτώσεις πέραν των ορίων ΟΤΑ Α΄ βαθμού δεν αντίκεινται στο Σύνταγμα. 3043/2011 Ε.