1307/2018 ΤΜΗΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ – ΕΠΤΑΜΕΛΟΥΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 6 Ιουνίου 2018, με την εξής σύνθεση: Ανδρονίκη Θεοτοκάτου, Πρόεδρος, Μαρία Αθανασοπούλου, Σταμάτιος Πουλής (εισηγητής), Κωνσταντίνα Ζώη, Δέσποινα Καββαδία – Κωνσταντάρα, Αγγελική Μυλωνά και Γεωργία Τζομάκα, Σύμβουλοι. Γραμματέας ο Γεώργιος Καρασαββίδης.
Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας: Αντώνιος Νικητάκης, Επίτροπος Επικρατείας, κωλυομένης της Γενικής Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο Χρυσούλας Καραμαδούκη.
Για να αποφασίσει σχετικά με την από 2.5.2018 αίτηση της Γενικής Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, με την οποία επιδιώκεται η αναθεώρηση της 608/2018 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Το Ελληνικό Δημόσιο παραστάθηκε δια του Νομικού Συμβούλου του Κράτους Νικολάου Καραγιώργη.
Στη διαδικασία παρεμβαίνουν υπέρ της διατήρησης του κύρους της προσβαλλόμενης απόφασης: α) ο Δήμος Αλεξανδρούπολης με έδρα την Αλεξανδρούπολη (Λεωφόρος Δημοκρατίας 306), όπως εκπροσωπείται νόμιμα από τον Δήμαρχο Ευάγγελο Λαμπάκη, ο οποίος παραστάθηκε μετά του πληρεξουσίου δικηγόρου του Βασιλείου Χατζηγιαννάκη (ΑΜ ΔΣΑ 28288) και β) η ανώνυμη εταιρεία, με την επωνυμία «DASTERISYSTEMS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ», που εδρεύει στην Αλεξανδρούπολη (1ο χλμ εθνικής οδού Αλεξανδρούπολης-Φερρών) και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία παραστάθηκε δια των πληρεξουσίων της δικηγόρων Μαρίας Τσιμπούρα (ΑΜ ΔΣΑ 27165) και Αντωνίας Οικονομοπούλου (ΑΜ ΔΣΑ 13260).
Κατά τη συζήτηση που ακολούθησε το Δικαστήριο άκουσε:
Τον Επίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ο οποίος ανέπτυξε προφορικά τον προβαλλόμενο λόγο αναθεώρησης και ζήτησε την παραδοχή της αίτησης.
Τον εκπρόσωπο του Ελληνικού Δημοσίου που δήλωσε ότι επαφίεται στην κρίση του Δικαστηρίου.
Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του πρώτου παρεμβαίνοντος, ο οποίος ζήτησε την απόρριψη της αίτησης. Και
Τις πληρεξουσίους δικηγόρους της δεύτερης παρεμβαίνουσας, οι οποίες ζήτησαν ομοίως την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη.
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα και
Σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο
Αποφάσισε τα εξής:
1. Με την υπό κρίση αίτηση, για την οποία δεν απαιτείται η καταβολή παραβόλου, ζητείται η αναθεώρηση της 608/2017 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία έγιναν δεκτές οι αιτήσεις ανάκλησης των ήδη παρεμβαινόντων κατά της 33/2018 πράξης του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με την πράξη του Κλιμακίου κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του πρώτου παρεμβαίνοντος Δήμου Αλεξανδρούπολης και της δεύτερης παρεμβαίνουσας και αναδειχθείσας αναδόχου της προμήθειας με τίτλο : «Εξοικονόμηση ενέργειας στο δημοτικό φωτισμό με την προμήθεια και εγκατάσταση φωτιστικών σωμάτων τύπου LED και την προμήθεια λαμπτήρων τύπου LED». Οι παρεμβάσεις αυτές υπέρ του κύρους της προσβαλλόμενης απόφασης έχουν ασκηθεί παραδεκτώς, ως εκ του προφανούς εννόμου συμφέροντος των αντισυμβαλλομένων (ήδη παρεμβαινόντων), οι οποίοι άσκησαν τις αιτήσεις ανάκλησης ενώπιον του VI Τμήματος.
2. Ο Κώδικας Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 4129/2013 (Α΄ 52), ορίζει στο άρθρο 35, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 73 παρ. 2 του ν. 4146/2013, ότι «1. … 5. Αιτήσεις ανάκλησης των πράξεων των Κλιμακίων που αποφαίνονται ότι κωλύεται η υπογραφή της ελεγχόμενης σύμβασης υποβάλλονται στην γραμματεία του αρμόδιου Τμήματος, σε περίπτωση πλάνης περί τα πράγματα ή το νόμο, από αυτόν που έχει σπουδαίο έννομο συμφέρον προς τούτο ή από τον Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας, χάριν του δημοσίου συμφέροντος …» στο άρθρο 36, ότι «1. Για τις συμβάσεις προμήθειας αγαθών, εκτέλεσης έργων και παροχής υπηρεσιών … που συνάπτουν οι Ο.Τ.Α. … προϋπολογιζόμενης δαπάνης … ποσού άνω των διακοσίων χιλιάδων ευρώ, διενεργείται υποχρεωτικά προληπτικός έλεγχος νομιμότητας αυτών, πριν από τη σύναψη τους, από τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου … 2. Για τις συμβάσεις της προηγούμενης παραγράφου, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων υπερβαίνει το ποσό … των πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ, διενεργείται υποχρεωτικά, πριν τη σύναψη τους, έλεγχος νομιμότητας από το καθ’ ύλην αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου … 5. Κατά των πράξεων των Επιτρόπων και των Κλιμακίων, επιτρέπονται αιτήσεις ανάκλησης, σε περίπτωση πλάνης περί τα πράγματα ή το νόμο, οι οποίες εκδικάζονται από το αρμόδιο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με τους όρους, προθεσμίες και τη διαδικασία που ορίζονται στην παράγραφο 5 του προηγούμενου άρθρου …» και στο άρθρο 37, ότι «1. Κατά των αποφάσεων του Τμήματος, που δικάζει σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 35 του παρόντος νόμου αιτήσεις ανάκλησης κατά των πράξεων των Κλιμακίων, χωρεί αίτηση αναθεώρησης που μπορεί να ασκηθεί ή από το Δημόσιο ή τον αναθέτοντα φορέα ή αυτόν που έχει παρέμβει κατά την εκδίκαση της αίτησης ανάκλησης ή από τον Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας, για παράβαση της διαδικασίας που προβλέπεται κατά τη σύναψη της σύμβασης, για εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή του νόμου, καθώς και σε περίπτωση πλάνης περί τα πραγματικά περιστατικά ή προσαγωγής νέων κρίσιμων στοιχείων κατά την έννοια του άρθρου 48 παρ. 3, 4 και 5 του παρόντος νόμου … ».
3. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: Ο νομοθέτης, συνταγματικός (άρθ. 98 παρ. 1 εδ. β΄) και κοινός (άρθ. 15 του ν. 2145/1993, 8 του ν. 2741/1999 και ήδη άρθ. 35 του ν. 4129/2013), θεσπίζοντας τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας των σχεδίων δημοσίων συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας απέβλεψε αφενός μεν στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος από τυχόν λάθη, πλημμέλειες ή πράξεις διαφθοράς των διοικητικών οργάνων κατά τη διαδικασία συνάψεως των δημοσίων συμβάσεων, αφετέρου δε στην εμπέδωση της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης των διοικουμένων στις ενέργειες της δημόσιας διοίκησης. Ταυτοχρόνως, εκτιμώντας την ανάγκη για επιτάχυνση της διαδικασίας ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας και τη μη παρακώλυση της συναλλακτικής δράσης της διοίκησης, επέλεξε, με τη διάταξη του άρθρου 73 παρ. 2 του ν. 4146/2013, στο πλαίσιο της νομοθετικής του αρμοδιότητας και σταθμίζοντας τις εκατέρωθεν προτεραιότητες, να μην επιτρέπεται η προσβολή των πράξεων των Κλιμακίων στις περιπτώσεις που, κατόπιν ελέγχου των πράξεων και επιλογών της διοίκησης, κρίνεται ότι δεν ανεφύησαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες κατά την εκτύλιξη της διαδικασίας ανάθεσης της δημόσιας σύμβασης. Κατά ρητή επομένως βούληση του νομοθέτη ο έλεγχος των δημοσίων συμβάσεων περατώνεται πλέον οριστικά, εφόσον μεσολαβήσει θετική κρίση του αρμόδιου δικαστικού σχηματισμού (Κλιμακίου) για τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάθεσης της υπό σύναψη σύμβασης, η κρίση δε αυτή καθίσταται απρόσβλητη. Συνακολούθως, για την ταυτότητα του νομικού λόγου και σύμφωνα με τον επιδιωκόμενο από το νομοθέτη σκοπό για επιτάχυνση της διαδικασίας ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων, πρέπει να γίνει δεκτό ότι δεν χωρεί αίτηση αναθεώρησης και κατά θετικής απόφασης του VI Τμήματος, ήτοι κατά απόφασης με την οποία έγινε δεκτή αίτηση ανάκλησης κατά αρνητικής πράξης Κλιμακίου και κρίθηκε πως εντέλει δεν κωλύεται η υπογραφή του οικείου σχεδίου σύμβασης, αφού και στην περίπτωση αυτή έχει μεσολαβήσει θετική κρίση για την υπό σύναψη σύμβαση. Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε, δεν νοείται να ολοκληρώνεται κατά το νόμο ο προσυμβατικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την έκδοση θετικής πράξης από το καθ’ ύλη αρμόδιο Κλιμάκιο, του οποίου η κρίση καθίσταται απρόσβλητη, χωρίς να ισχύει το ίδιο για την αντίστοιχη θετική κρίση του VI Τμήματος, που είναι ανώτερος δικαστικός σχηματισμός και αποφαίνεται κατόπιν ακροαματικής διαδικασίας, στην οποία τα διάδικα μέρη και ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας προβάλλουν τις θέσεις τους αναπτύσσοντας τους ισχυρισμούς και τα επιχειρήματά τους.
Τέλος, η τυχόν αναγνώριση ειδικώς στο Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας δικονομικού δικαιώματος για άσκηση αίτησης αναθεώρησης κατά απόφασης που κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή μιας σύμβασης, πέραν του ότι ο ίδιος ο νόμος δεν κάνει τέτοια διάκριση, θα αντέβαινε στη δικονομική ισότητα και στην ισότητα των όπλων για τα μέρη που λαμβάνουν μέρος στη σχετική διαδικασία. Ως εκ τούτου, αίτηση αναθεώρησης που ασκείται κατά απόφασης του VI Τμήματος, με την οποία γίνεται δεκτή αίτηση ανάκλησης κατά αρνητικής πράξης του Κλιμακίου και κρίνεται πως δεν κωλύεται η υπογραφή του οικείου σχεδίου σύμβασης, είναι σε κάθε περίπτωση απαράδεκτη και απορριπτέα (Ε.Σ. Τμ. Μείζονος – Επταμελούς Σύνθεσης 295/2016).
4. Μειοψήφησαν οι Σύμβουλοι Σταμάτιος Πουλής και Δέσποινα Καββαδία – Κωνσταντάρα, που υποστήριξαν τα ακόλουθα: Σε αίτηση αναθεώρησης υπόκεινται το σύνολο των αποφάσεων του VI Τμήματος, ανεξαρτήτως εάν με αυτές έγινε δεκτή ή απορρίφθηκε αίτηση ανάκλησης κατά της αρνητικής πράξης του Κλιμακίου και συνεπώς εάν με αυτές κρίθηκε ότι κωλύεται ή όχι η υπογραφή του οικείου σχεδίου σύμβασης. Τούτο διότι, σχετικός περιορισμός δεν προβλέπεται ρητά στο νόμο ούτε δύναται να συναχθεί εμμέσως ερμηνευτικά, ενόψει του ότι η ερμηνευτική αυτή εκδοχή θα συνεπαγόταν απώλεια δικονομικού δικαιώματος. Περαιτέρω, δεν χωρεί δυνατότητα αναλογικής εφαρμογής της διάταξης του ισχύοντος πρώτου εδαφίου της παρ. 5 του άρθρου 35 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, που περιορίζει τη δυνατότητα άσκησης αίτησης ανάκλησης μόνο κατά αρνητικών πράξεων Κλιμακίου, καθόσον δεν υφίσταται εν προκειμένω κενό ρύθμισης. Και τούτο, διότι εάν ήθελε ο νομοθέτης να ισχύει αντίστοιχος περιορισμός και για την αίτηση αναθεώρησης θα το είχε προβλέψει ρητά, όταν επενέβη διορθωτικά με το άρθρο 73 παρ. 2 του ν. 4146/2013 στο σύστημα ρυθμίσεων περί προσυμβατικού ελέγχου. Κατά τη ειδικότερη δε γνώμη της Συμβούλου Μαρίας Αθανασοπούλου, ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο μπορεί να ασκεί αίτηση αναθεώρησης κατά οποιασδήποτε απόφασης του VI Τμήματος, ανεξαρτήτως εάν με αυτή έγινε δεκτή ή απορρίφθηκε αίτηση ανάκλησης κατά της αρνητικής πράξης του Κλιμακίου, και, συνεπώς, εάν με αυτή κρίθηκε ότι κωλύεται ή όχι η υπογραφή του οικείου σχεδίου σύμβασης. Και τούτο, διότι ο σχετικός περιορισμός δεν προβλέπεται ρητά στο νόμο, ούτε δύναται να συναχθεί εμμέσως ερμηνευτικά, καθόσον τούτο θα συνεπαγόταν απώλεια δικονομικού δικαιώματος. Ενόψει δε α) της ιδιότητας του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας ως ανώτατου δικαστικού λειτουργού, ισότιμου των Προέδρων των τριών ανωτάτων Δικαστηρίων της Χώρας (βλ. άρθρο 90 παρ. 5 του Συντάγματος), ο οποίος προΐσταται ανεξάρτητης δικαστικής αρχής που δρα ενιαία και αδιαίρετα, αλλά και του ρόλου του ως «γενικού δημοσιονομικού εισαγγελέα» και των αρμοδιοτήτων που εκπορεύονται από αυτόν και είναι σχετικές με την ορθή δημοσιονομική διαχείριση και τη διαφύλαξη του δημοσίου χρήματος, καθώς και β) της φύσης της διαδικασίας του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, που δεν αποσκοπεί και δεν συναρτάται με το συμφέρον των εμπλεκόμενων στη διαδικασία ιδιωτών, αλλά, μέσω ακριβώς του συνολικού και αυτεπάγγελτου ελέγχου νομιμότητας, στοχεύει στην επωφελέστερη δημοσιονομικά δράση του Δημοσίου, είναι απαραίτητο να παρέχονται στο Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας τα δικονομικά εχέγγυα για την απρόσκοπτη άσκηση των ως άνω αρμοδιοτήτων του, ενώ δεν είναι δυνατόν να εξισώνεται αυτός δικονομικά, μέσω κατ’ αναλογία περιορισμού δικονομικού δικαιώματος, με τους εμπλεκόμενους στη διαδικασία ιδιώτες-διαδίκους.
5. Στην υπό κρίση υπόθεση, με την προσβαλλομένη απόφαση έγιναν δεκτές οι αιτήσεις ανάκλησης των ήδη παρεμβαινόντων Δήμου Αλεξανδρούπολης και της αναδόχου εταιρείας με την επωνυμία «DASTERISYSTEMS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ», ανακλήθηκε η 33/2018 πράξη του Στ΄ Κλιμακίου και κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου και της αναδόχου για την ανάθεση της προμήθειας, με τίτλο: «Εξοικονόμηση ενέργειας στο δημοτικό φωτισμό με την προμήθεια και εγκατάσταση φωτιστικών σωμάτων τύπου LED και την προμήθεια λαμπτήρων τύπου LED».,προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.919.845,00 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.). Ενόψει αυτών και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά, η υπό κρίση αίτηση αναθεώρησης είναι απαράδεκτη, αφού στρέφεται κατά θετικής απόφασης του VI Τμήματος, με την οποία κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του οικείου σχεδίου σύμβασης.
6. Κατ’ ακολουθίαν, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί. Μετά την απόρριψη δε της ένδικης αίτησης, παρέλκει η εξέταση των παρεμβάσεων του Δήμου Αλεξανδρούπολης και της αναδόχου εταιρείας «DASTERISYSTEMS ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ».
Για τους λόγους αυτούς
Απορρίπτει την από 2.5.2018 αίτηση της Γενικής Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 25 Ιουνίου 2018.
| Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ | Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ |
| ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΥ | ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ ΠΟΥΛΗΣ |
| Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ | |
| ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΣΑΒΒΙΔΗΣ | |
Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 23 Ιουλίου 2018.
| Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ | Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ |
| ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΥ | ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΣΑΒΒΙΔΗΣ |