ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
ΤΜΗΜΑ ΙV
ΠΡΑΞΗ 21/2010
ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Μη θεώρηση χρηματικού εντάλματος πληρωμής Γενικού Νοσοκομείου που αφορά σε πληρωμή σε εταιρεία δαπάνης προμήθειας με απευθείας ανάθεση σκευών μαγειρείου. Προϋποθέσεις και διαδικασία συνάψεως συμβάσεων προμηθειών. Απαγορεύεται ο επιμερισμός αγαθών σε μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες κατηγορίες και στη συνέχεια η χωριστή διενέργεια περισσότερων απευθείας αναθέσεων ή πρόχειρων διαγωνισμών, με βάση το ύψος κάθε μερικότερης δαπάνης, που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής δαπάνης. Είναι επιτρεπτή η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, εφόσον συντρέχουν λόγοι επείγουσας ανάγκης, που οφείλεται σε αυταπόδεικτα απρόβλεπτες καταστάσεις. Η εντελλόμενη χρηματική δαπάνη είναι μη νόμιμη καθόσον δεν συνιστά αιφνίδιο πραγματικό περιστατικό, που αντικειμενικά δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί από το Νοσοκομείο.
ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
ΤΜΗΜΑ ΙV
ΠΡΑΞΗ 21/2010
Αποτελούμενο από τον Πρόεδρο του Tμήματος Διονύσιο Λασκαράτο, Αντιπρόεδρο, και τα μέλη Γεωργία Μαραγκού και Δέσποινα Κωνσταντάρα-Καββαδία (εισηγήτρια), Συμβούλους, Κωνσταντίνο Εφεντάκη και Αγγελική Πανουτσακοπούλου, Παρέδρους, με συμβουλευτική ψήφο.
Συνεδρίασε στην αίθουσα διασκέψεων του Καταστήματός του, που βρίσκεται στην Αθήνα, την 9 Φεβρουαρίου 2010, με την παρουσία της Γραμματέως του Διονυσίας Κεραμισάνου.
Για να αποφανθεί, ύστερα από σχετική διαφωνία που ανέκυψε μεταξύ του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό … και του Γενικού … Νοσοκομείου … «…» αν πρέπει να θεωρηθεί το …, οικονομικού έτους 2009, χρηματικό ένταλμα πληρωμής αυτού, ποσού 12.092,54 ευρώ.
Αφού μελέτησε τα στοιχεία του φακέλου
Και
Έλαβε υπόψη
Την … έγγραφη γνώμη του Αντεπιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, Ιωάννη Κάρκαλη, σύμφωνα με την οποία το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.
Σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο
I. Ο Αναπληρωτής Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό … αρνήθηκε, με την … πράξη επιστροφής, να θεωρήσει το …, οικονομικού έτους 2009, χρηματικό ένταλμα πληρωμής, ποσού 12.092,54 ευρώ, που εκδόθηκε από το Γενικό … Νοσοκομείο … «…» για την πληρωμή, στη φερόμενη ως δικαιούχο αυτού εταιρεία «…», της δαπάνης προμήθειας με απευθείας ανάθεση σκευών μαγειρείου, με την αιτιολογία ότι η εντελλόμενη με αυτό δαπάνη, συνυπολογιζόμενη με εκείνη του ήδη εξοφληθέντος … (ποσού 14.885,47 ευρώ) όμοιου χρηματικού εντάλματος, διότι υπερβαίνει κατ’ είδος, το τιθέμενο με την 2/45564/0026/01 (ΦΕΚ 1066 Β΄) απόφαση του Υπουργού των Οικονομικών, χρηματικό όριο των 15.000 ευρώ, πέραν του οποίου πρέπει να διενεργείται πρόχειρος διαγωνισμός. Στη συνέχεια, το Γενικό … Νοσοκομείο …, με το … έγγραφό του, επανυπέβαλε το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα για θεώρηση, υποστηρίζοντας τη νομιμότητα της εντελλόμενης με αυτό δαπάνης, ισχυριζόμενο ότι ενόψει καταστροφής και απώλειας, κατά τη διάρκεια ανακαίνισης των μαγειρείων, μαγειρικών και λοιπών σκευών, το Νοσοκομείο προέβη σε λίαν επείγουσα προμήθεια, αφού έπρεπε να ανταποκριθεί άμεσα στις ανάγκες των ασθενών και του ιατρικού προσωπικού. Ο Αναπληρωτής Επίτροπος, όμως, ενέμεινε στις απόψεις του, με συνέπεια να ανακύψει η παρούσα διαφωνία, προς άρση της οποίας νομίμως και αρμοδίως απευθύνεται με την από 26.11.2009 έκθεσή του προς το Τμήμα τούτο, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 21 παρ. 1 του π.δ. 774/1980 και 139 παρ. 1 του π.δ. 1225/1981 καθώς και της ΦΓ8/15686/2002 (Β’ 1242) κανονιστικής απόφασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όπως αυτή τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τη ΦΓ8/22431/2004 (Β’ 1620) όμοια.
II. Στο άρθρο 1 του ν. 2286/1995 «Προμήθειες του Δημόσιου Τομέα και ρυθμίσεις συναφών θεμάτων» (ΦΕΚ 19 Α΄) ορίζεται ότι: «1. Στις διατάξεις του νόμου αυτού υπάγονται οι κάθε είδους προμήθειες αγαθών που ενεργούνται από: … , γ) τα Ν.Π.Δ.Δ. … 2. … 3. … 4. Με κοινές αποφάσεις των Υπουργών Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και Εμπορίου και μετά από γνώμη της Επιτροπής Πολιτικής και Προγραμματισμού Προμηθειών (Ε.Π.Π.Π.) μπορεί να εξαιρούνται συγκεκριμένες προμήθειες των φορέων της παρ. 1. 5. Εξαιρούνται από τις διατάξεις του νόμου αυτού : Ι. Φορείς: … ΙΙ. Προμήθειες: … ». Στο άρθρο 2 του ως άνω νόμου ορίζεται ότι: « 1. Οι προμήθειες των φορέων που υπάγονται στις διατάξεις του νόμου αυτού, εγκρίνονται με την ένταξή τους στο ενιαίο πρόγραμμα προμηθειών (Ε.Π.Π.). … Το Ε.Π.Π. εγκρίνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και Εμπορίου … 2. Με κοινές αποφάσεις των Υπουργών Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και Εμπορίου τίθεται σε εφαρμογή το Ε.Π.Π. και ρυθμίζονται όλα τα θέματα που ανακύπτουν από αυτό. 3. Με όμοιες αποφάσεις, μετά από γνώμη της Ε.Π.Π.Π., μπορεί να : α) … γ) εξαιρούνται από την ένταξη στο Ε.Π.Π. φορείς ή προμήθειες … 12. Οι διαδικασίες συνάψεως συμβάσεων προμηθειών διακρίνονται σε συνοπτικές, ανοικτές, κλειστές και με διαπραγμάτευση: α) Ανοικτές … β) Κλειστές … γ) Συνοπτικές (πρόχειρος διαγωνισμός) … δ) Με διαπραγμάτευση (εξαιρετική ή απευθείας ανάθεση) είναι η διαδικασία που οι επί μέρους φορείς προσφεύγουν στους προμηθευτές της επιλογής τους και διαπραγματεύονται τους όρους των υπό σύναψη συμβάσεων με έναν ή περισσότερους από αυτούς, με ή χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού. 13. Η διαδικασία του τελευταίου εδαφίου της προηγούμενης παραγράφου μπορεί να τηρηθεί στις ακόλουθες περιπτώσεις : Ι. … V. Οταν για λόγους επείγουσας ανάγκης, που οφείλεται σε αυταπόδεικτα απρόβλεπτες καταστάσεις, δεν είναι δυνατόν να τηρηθούν οι προθεσμίες που προβλέπονται από τους κανονισμούς προμηθειών. … VIII. Για την προμήθεια αγαθών, αξίας κάτω των διακοσίων χιλιάδων (200.000) ECU, η δαπάνη των οποίων δεν υπερβαίνει κατ’ είδος σε ετήσια βάση το ποσό που καθορίζεται εκάστοτε από τον Υπουργό Εμπορίου». Κατ΄ εξουσιοδότηση της τελευταίας αυτής διάταξης εκδόθηκε η Π1/7446/14-1-2002 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης (ΦΕΚ 112 Β’), στο άρθρο 2 της οποίας ορίζεται ότι : «Καθορίζουμε, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 12 εδαφ. γ και παρ. 13 εδαφ. VIII του ν. 2286/95 αντίστοιχα, την ετήσια συνολική δαπάνη των προμηθειών κατά κωδικό αριθμό είδους αυτών (του αρχείου ειδών προγράμματος), για τις οποίες η σύναψη των σχετικών συμβάσεων διενεργείται: α) Με συνοπτικές διαδικασίες (πρόχειρος διαγωνισμός) … μέχρι του ποσού των ευρώ 45.000 με Φ.Π.Α. β) με διαδικασίες διαπραγμάτευσης (εξαιρετική ή απευθείας ανάθεση) μέχρι του ποσού των ευρώ 15.000 με Φ.Π.Α..». Περαιτέρω, με την Π1/433/19-2-2003 απόφαση των Υφυπουργών Ανάπτυξης (ΦΕΚ 221 Β’) ορίστηκε ότι: «1. Εξαιρούμε, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 3 εδάφιο γ΄ του Ν. 2286/1995, από την ένταξή τους στο Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών, προμήθειες ειδών των οποίων η προϋπολογισθείσα δαπάνη κατά κωδικό αριθμό είδους του αρχείου ειδών του προγράμματος, δεν υπερβαίνει ετησίως το ποσό των ΕΥΡΩ 45.000 με Φ.Π.Α.». Εξάλλου, ο ν. 2362/1995 «περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 247 Α΄) στα άρθρα 82 και 83 διαλαμβάνει για τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων με το Δημόσιο για την προμήθεια προϊόντων, παροχή υπηρεσιών ή εκτέλεση έργων. Συνεπώς, οι προμήθειες των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, ακόμη και όταν δεν εντάσσονται στο Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών, διέπονται από τις διατάξεις του ν. 2286/1995 και την προαναφερθείσα κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσα Π1/7446/14-1-2002 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης, σύμφωνα με την οποία, για την εξεύρεση του χρηματικού ορίου, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση προμήθειας, λαμβάνεται υπόψη η κατά κωδικό αριθμό είδους του αρχείου ειδών του Υπουργείου Ανάπτυξης, δαπάνη (βλ. πρ. IV Τμ. 79/2003, 116/2001). Επειδή, όμως, η ανωτέρω κατηγοριοποίηση των ειδών ενδέχεται να άγει σε καταστρατηγήσεις, προς το σκοπό αποφυγής διενέργειας πρόχειρου ή τακτικού, κατά περίπτωση, διαγωνισμού, γίνεται παγίως δεκτό από το Δικαστήριο τούτο ότι, εφόσον πρόκειται για όμοια ή ομοειδή, κατά τη φύση του πράγματος και την αντίληψη των συναλλαγών, αγαθά, η υπέρβαση ή μη του ορίου, μέχρι του οποίου χωρεί προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, κρίνεται με βάση τη συνολικώς (αθροιστικώς) απαιτούμενη για την προμήθεια τέτοιων ειδών ετήσια δαπάνη (βλ. πρ. IV Τμ. 28 και 29/1997, 91/2000, 12 και 13/2001, 79/2003, 120/2005, 139/2006), ανεξάρτητα από το βαρυνόμενο Κ.Α.Ε.(βλ. πρ. IV Tμ. 8/2007) . Απαγορεύεται επομένως ο επιμερισμός τέτοιων αγαθών σε μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες κατηγορίες και στη συνέχεια η χωριστή διενέργεια περισσότερων απευθείας αναθέσεων ή πρόχειρων διαγωνισμών, με βάση το ύψος κάθε μερικότερης δαπάνης, που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής δαπάνης, καθόσον με την τμηματική ανάθεση των όμοιων/ομοειδών αγαθών καταστρατηγείται η θεμελιώδης αρχή της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων, που είναι η διενέργεια διαγωνισμού (βλ. Πράξεις IV Τμ. 12, 31, 116/2001, 26, 203, 212/2003, 75, 60, 180/2004, 64, 124, 129/2005, 20, 117/2006, 8, 24/2007 κ.ά.). Περαιτέρω, είναι επιτρεπτή η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, εφόσον συντρέχουν λόγοι επείγουσας ανάγκης, που οφείλεται σε αυταπόδεικτα απρόβλεπτες καταστάσεις. Κατά πάγια δε νομολογία του Τμήματος, οι απρόβλεπτες περιστάσεις πρέπει να συναρτώνται με εξαιρετικά και ασυνήθη γεγονότα, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να απορρέουν από ευθύνη της αναθέτουσας αρχής και αντικειμενικά δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν κατά τον προγραμματισμό των σχετικών υπηρεσιών, παρά την επίδειξη της ενδεδειγμένης επιμέλειας και προσοχής από την αναθέτουσα αρχή. Επίσης, από τη φύση της απόφασης για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, επιβάλλεται να περιέχει κάθε φορά πλήρη και σαφή αιτιολογία περί της συνδρομής των προϋποθέσεων για την εφαρμογή της, η δε κρίση της αναθέτουσας αρχής περί της συνδρομής των ανωτέρω περιστάσεων υπόκειται, ως νομική, σε πλήρη έλεγχο ορθής εκτίμησης και χαρακτηρισμού από το Δικαστήριο. (βλ. ενδεικτικά Πράξεις 5, 22, 50/2007, 57, 113, 117, 139/2006 IV Τμήματος Ελ. Συν.).
ΙΙΙ. Στην προκειμένη περίπτωση, από τα δικαιολογητικά, που συνοδεύουν το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα, προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την … απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Γενικού … Νοσοκομείου … «…» (ν.π.δ.δ.) εγκρίθηκε, κατόπιν της με αριθ. … εισήγησης της Υποδιεύθυνσης Διοικητικού, η προμήθεια με απευθείας ανάθεση σκευών μαγειρείου (δίσκοι, ποτήρια, πιρούνια φαγητού, κουτάλια φαγητού, κουτάλια γλυκού και πιάτα), η οποία εγκρίθηκε με την με αριθ. … απόφαση της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας. Ακολούθως, υπογράφηκε η από 10.4.2009 σύμβαση με τη φερόμενη ως δικαιούχο του κρινόμενου εντάλματος εταιρεία «…» για την προμήθεια των ως άνω ειδών. Όπως, δε, προκύπτει από την από 6.10.2009 σχετική απόφαση ανάληψης δαπάνης, η κρινόμενη δαπάνη εντέλλεται σε βάρος του Κ.Α.Ε. 1899, προϋπολογιζόμενης πίστωσης 100.000 ευρώ. Για την πληρωμή της εν λόγω προμήθειας εκδόθηκε το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής (…) ποσού 12.092,54 ευρώ, με φερόμενη δικαιούχο την προμνησθείσα εταιρεία. Όπως, όμως, περαιτέρω προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, είχε προηγηθεί ομοειδής προμήθεια σκευών μαγειρείου (καλύμματα πιάτων, μπωλ, καπάκια μπωλ, ραφιέρες, καπάκια) με απευθείας ανάθεση από την ίδια προμηθεύτρια εταιρεία, για τις ανάγκες του ως άνω Νοσοκομείου, για τη δαπάνη της οποίας είχε εκδοθεί το ήδη θεωρηθέν και εξοφληθέν … χρηματικό ένταλμα, ποσού 14.885,47 ευρώ. Σχετικά, δε, είχε εκδοθεί η … απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ως άνω Νοσοκομείου για την έγκριση της ανωτέρω προμήθειας, κατόπιν της με αριθ…. εισήγησης της Υποδιεύθυνσης Διοικητικού του Νοσοκομείου. Σημειώνεται ότι η σχετική δαπάνη εντελλόταν σε βάρος του οικείου Κ.Α.Ε. 1129, με τίτλο «Προμήθειες σκευών μαγειρείων και εστίασης, που δεν κατονομάζονται ειδικά» προϋπολογιζόμενης πίστωσης 10.000 ευρώ. Μετά, δε, την εξάντληση της προβλεπόμενης στον εν λόγω ΚΑΕ πίστωσης ποσού 10.000 ευρώ, η ήδη κρινόμενη δαπάνη εντέλλεται σε βάρος διαφορετικού ΚΑΕ, με αριθμό 1899 και με τίτλο «Διάφορες προμήθειες, που δεν κατονομάζονται ειδικά».
Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν, τα είδη στα οποία αφορά η επίμαχη προμήθεια, αποτελούν ομοειδή, κατά την αντίληψη των συναλλαγών, αγαθά και επομένως παράνομα επιμερίστηκε η συνολική ποσότητά τους και κατατμήθηκε η συνολική απαιτούμενη γι’ αυτά ετήσια δαπάνη, ύψους 26.978,01 ευρώ, που υπερβαίνει το τιθέμενο με την προαναφερθείσα Π1/7446/14.1.2002 απόφαση του Υπουργού Οικονομικών όριο των 15.000 ευρώ, με συνέπεια να διενεργηθεί η προμήθειά τους τμηματικά, και μάλιστα από την ίδια προμηθεύτρια εταιρεία και σε χρονικά διαστήματα, που απέχουν μεταξύ τους, βραχύ χρονικό διάστημα με την εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, αντί της διενέργειας πρόχειρου διαγωνισμού, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τον αντίστοιχο λόγο διαφωνίας. Επιπλέον λόγω της εγγραφής της πίστωσης της επίμαχης δαπάνης υπό τον προαναφερόμενο Κ.Α.Ε. 1899, παραβιάστηκε και η αρχή της ειδικότητας των πιστώσεων, που διέπει την κατάρτιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού. Εξάλλου, όσον αφορά τον ισχυρισμό του Νοσοκομείου ότι η αναγκαιότητα της διενέργειας των εν λόγω προμηθειών με απευθείας ανάθεση οφείλεται στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια ανακαίνισης των μαγειρείων τα μαγειρικά και λοιπά σκεύη υπέστησαν καταστροφές, πολλά, δε, από αυτά χάθηκαν και κατά συνέπεια, λόγω άμεσης ανάγκης, που προέκυψε, το Νοσοκομείο προέβη σε λίαν επείγουσα προμήθεια, δεν μπορεί να θεμελιώσει τη νομιμότητα της απ΄ ευθείας ανάθεσης και, κατ΄ ακολουθίαν, της εντελλόμενης με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνης για το λόγο τούτο. Τούτο, δε, καθόσον, εναπόκειτο στα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου να μεριμνήσουν για την ασφαλή φύλαξη των σκευών μαγειρείου του Νοσοκομείου, ώστε αυτά να μην καταστραφούν και απωλεσθούν κατά τη διενέργεια των εργασιών ανακαίνισης. Εξάλλου, όπως προκύπτει από τα δικαιολογητικά, που συνοδεύουν το κρινόμενο χρηματικό ένταλμα, τόσο η εισήγηση της Υποδιεύθυνσης Διοικητικού του Νοσοκομείου όσο και η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου αυτού για την έγκριση της κρινόμενης δαπάνης ήταν χρονικά προγενέστερες τόσο της αντίστοιχης εισήγησης όσο και της αντίστοιχης απόφασης για την έγκριση της δαπάνης του ήδη εξοφληθέντος … Χ.Ε.. Κατά συνέπεια η ανάγκη αγοράς των επιμάχων ειδών ήταν ήδη γνωστή στα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου, όταν εγκρίθηκε η σχετική δαπάνη του ήδη εξοφληθέντος … χρηματικού εντάλματος και, επομένως, η κρινόμενη δαπάνη δεν συνιστά αιφνίδιο πραγματικό περιστατικό, που αντικειμενικά δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί από το Νοσοκομείο. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το κρινόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και επομένως αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.
Για τους λόγους αυτούς
Αποφαίνεται ότι το …, οικονομικού έτους 2009, χρηματικό ένταλμα πληρωμής, ποσού 12.092,54 ευρώ, του Γενικού … Νοσοκομείου … «…» δεν πρέπει να θεωρηθεί.