ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
ΚΛΙΜΑΚΙΟ Ζ΄
ΠΡΑΞΗ 7/2011
Αποτελούμενο από τον Πρόεδρο αυτού Νικόλαο Μηλιώνη, Σύμβουλο και τα μέλη Νικολέτα Ρένεση και Χρυσούλα Μιχαλάκη, Παρέδρους.
Συνήλθε στην αίθουσα διασκέψεων του Καταστήματός του, που βρίσκεται στην Αθήνα, στις 10 Ιανουαρίου 2011.
Για να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας για τη σύναψη μεταξύ του Δήμου Ν. Καζαντζάκη του νομού Ηρακλείου Κρήτης και του πιστωτικού ιδρύματος με την επωνυμία «…» δανειακής σύμβασης, ύψους 1.584.738,94 ευρώ, τα στοιχεία της οποίας (διαδικασίας) διαβιβάστηκαν στο Ελεγκτικό Συνέδριο με το 12650/16.12.2010 έγγραφο της Διεύθυνσης Δημοτικών Υπηρεσιών του ανωτέρω Δήμου (αρ. πρωτ. Ελ. Συν. 66708/17.12.2010).
Άκουσε την εισήγηση της Παρέδρου Νικολέτας Ρένεση.
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το νόμο και έκρινε τα ακόλουθα:
Ι. Η ανωτέρω διαδικασία, που αφορά στη σύναψη τραπεζικού δανείου, συνολικού ύψους 1.584.738,94 ευρώ, από το Δήμο Ν. Καζαντζάκη για α) την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της δημοτικής αναπτυξιακής επιχείρησης … και τη μετατροπή της σε κοινωφελή επιχείρηση και β) τη συμμετοχή στο ιδρυτικό κεφάλαιο της υπό σύσταση δημοτικής τεχνικής εταιρείας με την επωνυμία «Δημοτική Τεχνική Εταιρεία Δήμου Ν. Καζαντζάκης- Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ», νομίμως εισάγεται στο παρόν Κλιμάκιο για την άσκηση ελέγχου νομιμότητας, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 19 παρ. 7 του π.δ. 774/1980 (ΦΕΚ Α’ 189), όπως αυτές ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους με τις διατάξεις του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 2741/1999 (ΦΕΚ Α’ 199) και την τροποποίησή τους από τις διατάξεις των άρθρων 2 του ν. 3060/2002 (ΦΕΚ Α’ 242), 9 παρ. 3 του ν. 3090/2002 (ΦΕΚ Α’ 329), 12 παρ. 27 του ν. 3310/2005 (ΦΕΚ Α’ 30), 21 του ν. 3345/2005 (ΦΕΚ Α΄ 138) καθώς και του ν. 3414/2005 (ΦΕΚ Α’ 279), μετά την 300/ 4.11.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία σε συμμόρφωση προς τα κριθέντα με την 239/2010 πράξη του Ζ’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου τροποποιήθηκε η προηγούμενη όμοια 158/2010 του ίδιου οργάνου κατά το μέρος που αφορά στην παροχή εξασφαλίσεων προς την αντισυμβαλλόμενη τράπεζα για την εξόφληση του δανείου.
ΙΙ. Το άρθρο 176 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006 (Α΄ 114) Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, όπως ίσχυε μετά την τροποποίησή του με τα άρθρα 42 και 45 του ν. 3731/2008 (Α΄ 263), όριζε ότι: «1. Οι Δήμοι και οι Κοινότητες μπορούν να συνομολογούν δάνεια με το Κράτος, με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας ή του εξωτερικού και με κάθε είδους δημόσιους οργανισμούς και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, αποκλειστικά για την πραγματοποίηση σκοπών της αρμοδιότητας ή της δράσης τους, συμπεριλαμβανομένης και της αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων ή μη οφειλών. 2. Με την απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου που αφορά τη σύναψη του δανείου και η οποία λαμβάνεται, υπό την επιφύλαξη της παραγράφου 4, με απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του, πρέπει να καθορίζονται ο σκοπός, οι όροι του και η τοκοχρεωλυτική δόση. 3. (…) 4. Για τη συνομολόγηση δανείου ποσού άνω του ενός εκατομμυρίου πεντακοσίων χιλιάδων (1.500.000) ευρώ από οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης με πληθυσμό έως πενήντα χιλιάδες (50.000) κατοίκους ή άνω των τριών εκατομμυρίων (3.000.000) ευρώ με πληθυσμό άνω των πενήντα χιλιάδων (50.000) κατοίκων ή άνω των πέντε εκατομμυρίων (5.000.000) ευρώ με πληθυσμό άνω των ογδόντα χιλιάδων (80.000) κατοίκων ή άνω των δέκα εκατομμυρίων (10.000.000) ευρώ με πληθυσμό άνω των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) κατοίκων ή άνω των είκοσι εκατομμυρίων (20.000.000) ευρώ με πληθυσμό άνω των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) κατοίκων, η σχετική απόφαση του οικείου συμβουλίου λαμβάνεται με αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων (2/3) των μελών του (…)». Ήδη, όμως, με το άρθρο 264 του ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (Α΄ 87/7.6.2010), το οποίο, σύμφωνα με το άρθρο 286 του ιδίου νόμου, συγκαταλέγεται σε εκείνα που – σε αντίθεση με τις άλλες διατάξεις του νόμου αυτού, η ισχύς των οποίων αρχίζει από 1.1.2011 – ισχύει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ορίστηκε ότι: «1. Οι δήμοι και οι περιφέρειες μπορούν να συνομολογούν δάνεια με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού, αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση επενδύσεων και για τη χρηματοδότηση χρεών τους, εφόσον συντρέχουν, σωρευτικά, οι πιο κάτω προϋποθέσεις: α) το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης της δημόσιας πίστης κάθε δήμου ή περιφέρειας δεν υπερβαίνει το 20% των ετήσιων τακτικών του εσόδων. Το ποσοστό μπορεί να αναπροσαρμόζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, μετά από γνώμη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας και της Ένωσης Περιφερειών β) το συνολικό χρέος του δήμου και της περιφέρειας που προβαίνει σε δανεισμό δεν υπερβαίνει ποσοστό των συνολικών εσόδων του, όπως αυτό καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, μετά από γνώμη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας και της Ένωσης Περιφερειών. Ως συνολικό χρέος του θεωρούνται οι συνολικές μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις (…)». Κατ’ εξουσιοδότηση της τελευταίας αυτής διάταξης, εκδόθηκε η 43093/30.7.2010 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Β΄ 1153/30.7.2010), με την οποία το ανώτατο όριο του συνολικού χρέους δήμου που προβαίνει σε δανεισμό ορίστηκε σε ποσοστό 60% επί των συνολικών του εσόδων, για να επακολουθήσει ο ν. 3870/2010 «Εκλογικές δαπάνες συνδυασμών και υποψηφίων και έλεγχος αυτών, κατά τις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές» (Α΄ 138/9.8.2010), με το άρθρο 18 παρ. 11 του οποίου ορίστηκε ότι: «(…) Μέχρι την έναρξη εφαρμογής του ειδικού προγράμματος εξυγίανσης του άρθρου 262 του ν. 3852/2010, δεν υπάγονται στους περιορισμούς της παραγράφου 1 του άρθρου 264 του ίδιου νόμου τα δάνεια που συνομολογούνται από δήμους, με αποκλειστικό σκοπό την εξυπηρέτηση οφειλών, εν γένει, από ήδη συνομολογηθέντα και ληφθέντα δάνεια».
Κατά την έννοια των παρατεθεισών διατάξεων, οι δήμοι δύνανται να συνομολογούν δάνεια με αναγνωρισμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας ή του εξωτερικού, υπό το καθεστώς δε του άρθρου 176 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, για τη σύναψη του δανείου αρκούσε, από ουσιαστική άποψη, αυτό να κατατείνει στην πραγματοποίηση των εν γένει σκοπών της αρμοδιότητας ή της δράσης των δήμων – στην προαγωγή, δηλαδή, των τοπικών υποθέσεων και δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της αποπληρωμής των οφειλών τους κάθε είδους – με απώτερο στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την αποτελεσματικότερη ικανοποίηση των αναγκών των δημοτών. Και ναι μεν, στο πλαίσιο της εξυγίανσης και της δημιουργίας των όρων για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη των δήμων, το ζήτημα των προϋποθέσεων δανεισμού τους ρυθμίστηκε εκ νέου με το άρθρο 264 του ν. 3852/2010 και την κατ’ εξουσιοδότησή του εκδοθείσα 43093/30.7.2010 υπουργική απόφαση, αφού αφενός επανοριοθετήθηκε ο διωκόμενος με τη συνομολόγηση του δανείου σκοπός που πλέον πρέπει να συνίσταται αποκλειστικά στη χρηματοδότηση επενδύσεων και χρεών, αφετέρου θεσπίστηκαν το πρώτον περιορισμοί αναφερόμενοι στην οικονομική κατάσταση του προσφεύγοντος στο δανεισμό δήμου, όπως αυτή προσδιορίζεται με βάση τη σχέση τοκοχρεολυσίων και συνολικού χρέους προς τα έσοδά του∙ ασχέτως, όμως, της προσωρινής μερικής άρσης των εν λόγω περιορισμών, με τη μεταγενέστερη διάταξη του άρθρου 18 παρ. 11 του ν. 3870/2010, σαφές είναι ότι, εφόσον ο ν. 3852/2010 δεν ορίζει ειδικώς το αντίθετο, οι διατάξεις του άρθρου 264 του νόμου αυτού δεν καταλαμβάνουν τις δανειακές συμβάσεις, για τις οποίες η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου για την έγκριση των όρων του δανείου έχει εκδοθεί, περατώνοντας τη σχετική διοικητική διαδικασία, πριν τις 30.7.2010, οπότε με τη δημοσίευση της προαναφερόμενης υπουργικής απόφασης ολοκληρώθηκαν και κατέστησαν δεκτικές εφαρμογής οι νέες ρυθμίσεις (Πρ. VI Τμ ΕΣ 1/2010).
ΙΙΙ. Στην προκειμένη υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την 251/20.11.2009 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του δήμου Ν. Καζαντζάκη αποφασίστηκε μετά την εκπόνηση σχετικής μελέτης οικονομοτεχνικής βιωσιμότητας α) η μετατροπή της υφιστάμενης (αμιγούς) δημοτικής αναπτυξιακής τεχνικής εταιρείας του δήμου με την επωνυμία … σε κοινωφελή δημοτική επιχείρηση του ν. 3463/2006 (ΚΕΔΚ) με σκοπό την οργάνωση δραστηριοτήτων και υπηρεσιών που αναφέρονται στους τομείς της κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, της παιδείας, του αθλητισμού, του πολιτισμού και του περιβάλλοντος, όπως και την οργάνωση δημοτικής συγκοινωνίας (βλ ΦΕΚ Β’ 1300/17.8.2010), καθώς και β) η σύσταση ανώνυμης εταιρείας των άρθρων 252, 265 του ν. 3463/2006 με την επωνυμία «ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΗΜΟΥ Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ- Ανώνυμη Εταιρία ΟΤΑ» και αντικείμενο εργασιών την εκτέλεση έργων και διαχείριση κοινωνικών προγραμμάτων. Με την ίδια απόφαση εγκρίθηκαν και οι από τον Οκτώβριο 2009 και Νοέμβριο 2009 οικονομικές μελέτες βιωσιμότητας, που πληρούν τα κριτήρια του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006 και της 43886/207 υπουργικής απόφασης) και εκπονήθηκαν από το μελετητή οικονομολόγο – σύμβουλο τοπικής αυτοδιοίκησης Σάκη Ξανθόπουλο και οι οποίες αφορούν αντίστοιχα στη μετατροπή της ανωτέρω αμιγούς δημοτικής επιχείρησης σε κοινωφελή και στη σύσταση της ανώνυμης δημοτικής τεχνικής εταιρείας. Στη συνέχεια, με την 111/15.3.2010 απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής του δήμου Ν. Καζαντζάκη εγκρίθηκε η αναγκαιότητα αναζήτησης αναγνωρισμένου πιστωτικού ιδρύματος με σκοπό τη λήψη δανείου συνολικού ποσού 1.584.738,94 ευρώ για α) την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της δημοτικής αναπτυξιακής επιχείρησης … και τη μετατροπή της σε κοινωφελή επιχείρηση (1.525.238,94 ευρώ) και β) τη συμμετοχή στο ιδρυτικό κεφάλαιο της υπό σύσταση δημοτικής τεχνικής εταιρείας με την επωνυμία «Δημοτική Τεχνική Εταιρεία Δήμου Ν. Καζαντζάκης- Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ» (59.500 ευρώ). Με την ίδια απόφαση καθορίστηκαν και οι όροι του δανείου (διάρκειας 10 ετών, με κυμαινόμενο επιτόκιο και περιθώριο διακύμανσης με βάση euribor 3μήνου + 5 %, η μηνιαία τοκοχρεωλυτική δόση, η ετήσια δανειακή επιβάρυνση του δήμου), ότι τα ενδιαφερόμενα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να καταθέσουν προσφορά μέχρι 20.5.2010 και ότι προς εξασφάλισή του θα παραχωρηθεί μέρος των ΚΑΠ, χωρίς άλλη περαιτέρω δημοσίευση. Σχετική πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες Η ΤΟΛΜΗ (29.4.2010), ΠΑΤΡΙΣ (29.4.2010), ΗΧΩ ΤΩΝ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΩΝ (30.4.2010), ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ (8.5.2010) και στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως- τεύχος διακηρύξεων δημοσίων συμβάσεων (α.φ. 144/30.4.2010). Στην εν λόγω πρόσκληση ανταποκρίθηκε μόνο ένα πιστωτικό ίδρυμα, η …. Με την 163/18.6.2010 απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής κρίθηκε ότι η προσφορά της εν λόγω τράπεζας ικανοποιεί τα κριτήρια που είχε θέσει η προηγούμενη απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής και πρότεινε προς το Δημοτικό Συμβούλιο τη συνομολόγηση του δανείου με αυτήν. Ακολούθως, το Δημοτικό Συμβούλιο με την 158/9.7.2010 απόφασή του, που εγκρίθηκε ως προς τη νομιμότητά της με την 16187/6.8.2010 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Κρήτης, εγκρίθηκαν οι όροι συνομολόγησης του επίμαχου δανείου με την …, μεταξύ των οποίων και ο αορίστως διατυπωμένος όρος της παραχώρησης μέρους των Κ.Α.Π προς εξασφάλιση του δανείου. Με τη 239/2010 πράξη του Ζ’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίθηκε ότι η σχετική διαδικασία σύναψης δανείου είναι νομικά πλημμελής, καθόσον ούτε στις αποφάσεις της Δημαρχιακής Επιτροπής και του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ν. Καζαντζάκη ούτε και στο τότε υποβληθέν σχέδιο (δανειακής) σύμβασης εξειδικεύεται ρητά και με σαφήνεια κατά είδος και ποσοστό το τμήμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων που παραχωρείται από το Δήμο προς την Τράπεζα για την εξασφάλιση του σχετικού δανείου. Στη συνέχεια, με την 247/3.11.2010 απόφασή της η Δημαρχιακή Επιτροπή σε συμμόρφωση προς την εν λόγω κρίση του Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου τροποποίησε τις προηγούμενες 111 και 163/2010 όμοιες αποφάσεις της κατά το μέρος που αφορά στην παραχώρηση εξασφαλίσεων προς το τραπεζικό ίδρυμα για την εξόφληση του δανείου με την προσθήκη του κειμένου: «Αναλυτικότερα για την εξασφάλιση του δανείου, ο Δήμος εκχωρεί μηνιαίως στην τράπεζα και μέχρι την ολική εξόφληση του δανείου και για όλο το διάστημα αποπληρωμής, ποσό, ισόποσο εκάστης τοκοχρεωλυτικής δόσης όπως αυτή διαμορφώνεται από το εκάστοτε ισχύον επιτόκιο, από την περιοδική απαίτησή του από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, που αποτελεί μέρος των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων που αποδίδονται στην τοπική αυτοδιοίκηση σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 25 του Ν. 1828/89 και όπως αυτός ισχύει και σύμφωνα με το άρθρο 176 παρ. 5 του Ν. 3463/2006 και μέχρι του ποσοστού 50% επί αυτών». Με την 300/4.11.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία εγκρίθηκε ως προς τη νομιμότητά της με την 22781/6.12.2010 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Κρήτης εγκρίθηκε η ανωτέρω τροποποίηση, η οποία με αυτή τη διατύπωση περιελήφθη στο κείμενο σχεδίου σύμβασης εκχώρησης απαιτήσεων μεταξύ του Δήμου και της Τράπεζας.
IV. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη (σκέψη ΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη διαδικασία σύναψης δανείου κατά το μέρος που με αυτή ουσιαστικά ανακαλούνται εν μέρει οι προηγούμενες αποφάσεις των δημοτικών οργάνων, εμπίπτει ενόψει του χρόνου έκδοσης των πράξεων αυτών (3.11.2010 και 4.11.2010) στο ρυθμιστικό πεδίο του άρθρου 264 παρ. 2 του ν. 3852/2010 και ως εκ τούτου κατά το σκέλος της παραχώρησης εξασφαλίσεων εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα στο άρθρο 176 παρ. 5 του ν. 3463/2006.
V. Σύμφωνα με το άρθρο 176 παρ. 5 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α΄ 114) προβλέπεται ότι : «Η εξυπηρέτηση του δανείου επιτρέπεται να γίνεται σε ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) από έσοδα που προέρχονται από εξειδικευμένες επιχορηγήσεις ή από τα ανταποδοτικά τέλη ή από το τμήμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.) που προορίζονται για επενδυτικές δραστηριότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Σ.Α.Τ.Α.). Επιτρέπεται η λήψη δανείου με εκχώρηση εσόδων για την ασφάλειά του από ανταποδοτικά τέλη με την προϋπόθεση ότι το δάνειο συναρτάται με την εξυπηρέτηση της αντίστοιχης υπηρεσίας χάριν της οποίας επιβάλλονται τα ανταποδοτικά τέλη. Επίσης επιτρέπεται η λήψη δανείου με ασφάλεια την εκχώρηση εσόδων από εξειδικευμένες επιχορηγήσεις ή από το τμήμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.) που προορίζονται για επενδυτικές δραστηριότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Σ.Α.Τ.Α.), υπό την προϋπόθεση ότι το δάνειο συνάπτεται για την εξυπηρέτηση ή εκτέλεση συγκεκριμένων έργων ή προμηθειών, που προβλέπονται από τη Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Σ.Α.Τ.Α.) ή την εξειδικευμένη επιχορήγηση. Στους πιο πάνω περιορισμούς δεν περιλαμβάνονται τα κάθε είδους λοιπά έσοδα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα οποία είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται για λήψη δανείων, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος, κατόπιν εκχωρήσεως ή ενεχυριάσεως, με την επιφύλαξη τυχόν ρητής αντίθετης διάταξης». Από τις παρατεθείσες διατάξεις συνάγεται ότι προκειμένου να συναφθεί το δάνειο, απαιτείται στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να καθορίζονται οι όροι του, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και οι ασφάλειες που εκχωρούνται από το Δήμο προς το ενδιαφερόμενο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, έτσι ώστε να προκύπτει αναμφισβήτητα και χωρίς παραπομπή σε άλλα στοιχεία του φακέλου ότι τα όργανα του Δήμου έχουν πλήρη επίγνωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνουν (πρβλ. Απόφαση VI Τμήμ. Ελ. Συν. 1655/2009, Πράξεις VI Τμήμ. Ελ. Συν. 91, 145, 155/2008). Επιπλέον, με τις ίδιες διατάξεις απαριθμούνται κατά τρόπο περιοριστικό (βλ Πρ Ζ’ Κλιμ ΕΣ 9/2009) οι κατηγορίες των δημοτικών πόρων, οι οποίες επιτρέπεται να παραχωρηθούν στα πιστωτικά ιδρύματα είτε για την εξυπηρέτηση του δανείου είτε για την εξασφάλισή του. Στην πρώτη κατηγορία (εξυπηρέτηση του δανείου) εμπίπτει το ήμισυ των εσόδων που προέρχονται i) από εξειδικευμένες επιχορηγήσεις, ii) από τα ανταποδοτικά τέλη και iii) από το τμήμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π), που προορίζονται για επενδυτικές δραστηριότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Σ.Α.Τ.Α). Στη δεύτερη κατηγορία (εξασφάλιση δανείου) υπάγονται i) τα έσοδα από ανταποδοτικά τέλη, εφόσον η δανειακή σύμβαση συνομολογείται για την εξυπηρέτηση της αντίστοιχης υπηρεσίας, χάριν της οποίας επιβάλλονται τα τέλη αυτά, ii) τα έσοδα από εξειδικευμένες επιχορηγήσεις ή από το τμήμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων, που προορίζονται για επενδυτικές δραστηριότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Σ.Α.Τ.Α), υπό την προϋπόθεση ότι το σχετικό δάνειο συνάπτεται για την εξυπηρέτηση ή την εκτέλεση συγκεκριμένων έργων ή προμηθειών που προβλέπονται στη Σ.Α.Τ.Α ή στην εξειδικευμένη επιχορήγηση. Είναι εντούτοις, δυνατό για τη λήψη δανείου να παραχωρηθούν και άλλα έσοδα των ΟΤΑ, εφόσον η σχετική παραχώρηση εσόδων δεν εκφεύγει των ορίων που επιβάλλονται από την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης (πρβλ και άρθρο 276 παρ. 2 περιπτ. α’ του ν. 3852/2010 -Πρόγραμμα Καλλικράτης), η οποία στο ρυθμιστικό πλαίσιο του ν. 3852/2010 αποτελεί βασική αρχή που διέπει συνολικά τον προϋπολογισμό των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού. Υπό το πρίσμα δε αυτό, αλλά και της υποχρέωσης διαφάνειας που πρέπει να διέπει κάθε κρατική (και επομένως και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης) διαχείριση, επιβάλλεται αφενός κατά τη συνομολόγηση του δανείου να έχει τεθεί υπόψη των δημοτικών οργάνων και να περιλαμβάνεται στις αντίστοιχες αποφάσεις τους σχετική απεικόνιση των οικονομικών του δήμου (αναλυτικά ανά κατηγορία έσοδα και δαπάνες), συνοδευόμενη από αξιολόγηση της δυνατότητας εμπρόθεσμης επίτευξης των στόχων αποπληρωμής του διαπραγματευόμενου δανείου και αφετέρου να αναγράφονται ρητά κατά είδος, κατηγορία και παραχωρούμενο ποσοστό στις ίδιες αποφάσεις τα έσοδα που παραχωρούνται στο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή σχετικά με την εξασφάλιση του δανείου που συνάπτεται, πλην των ρητώς ανωτέρω θεσμοθετημένων, δεν είναι νόμιμη (βλ Πρ VI Τμ ΕΣ 91,155/2008). Συνακόλουθα, η παραχώρηση από το Δήμο γενικώς και αδιακρίτως των απαιτήσεών του από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους, χωρίς προηγούμενη σύνταξη σχετικής μελέτης των οικονομικών του δήμου, από την οποία να προκύπτει η ικανότητα αποπληρωμής των επικείμενων δανειακών του υποχρεώσεων και χωρίς εξειδίκευση στις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου ούτε του είδους και της κατηγορίας των παραχωρούμενων εγγυήσεων ούτε του ποσοστού τους, αντίκειται στην αρχή της νομιμότητας που διέπει συνολικά τη δράση των εν ευρεία εννοία κρατικών οργάνων και στην υποχρέωση διαφάνειας, που επιβάλλεται κατά τη διαχείριση της περιουσίας τους και για το λόγο αυτό, που ελέγχεται από το Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν είναι νόμιμη.
VI. Στην προκειμένη υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την 247/3.11.2010 απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής, η οποία λήφθηκε χωρίς προηγούμενη μελέτη των οικονομικών του δήμου, τροποποιήθηκαν οι προηγούμενες 111 και 163/2010 όμοιες αποφάσεις της κατά το μέρος που αφορά στην παραχώρηση εξασφαλίσεων προς το τραπεζικό ίδρυμα για την εξόφληση του δανείου με την προσθήκη του κειμένου: «Αναλυτικότερα για την εξασφάλιση του δανείου, ο Δήμος εκχωρεί μηνιαίως στην τράπεζα και μέχρι την ολική εξόφληση του δανείου και για όλο το διάστημα αποπληρωμής, ποσό, ισόποσο εκάστης τοκοχρεωλυτικής δόσης όπως αυτή διαμορφώνεται από το εκάστοτε ισχύον επιτόκιο, από την περιοδική απαίτησή του από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, που αποτελεί μέρος των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων που αποδίδονται στην τοπική αυτοδιοίκηση σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 25 του Ν. 1828/89 και όπως αυτός ισχύει και σύμφωνα με το άρθρο 176 παρ. 5 του Ν. 3463/2006 και μέχρι του ποσοστού 50% επί αυτών». Με την 300/4.11.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία εγκρίθηκε ως προς τη νομιμότητά της με την 22781/6.12.2010 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Κρήτης εγκρίθηκε η ανωτέρω τροποποίηση, η οποία με αυτή τη διατύπωση περιελήφθη στο κείμενο σχεδίου σύμβασης εκχώρησης απαιτήσεων μεταξύ του Δήμου και της Τράπεζας, χωρίς να εξειδικεύεται περαιτέρω η ειδικότερη κατηγορία των δημοτικών εσόδων που κατά τους ορισμούς του άρθρου 25 του ν. 1828/89 (και ήδη άρθρο 259 του ν. 3852/2010) συγκροτεί τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους και η οποία παραχωρείται στην αντισυμβαλλόμενη ….
VΙΙ. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη (σκέψη V), το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη διαδικασία σύναψης δανείου εξακολουθεί να είναι νομικά πλημμελής, καθόσον στις αποφάσεις της Δημαρχιακής Επιτροπής και του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ν. Καζαντζάκη, που εκδόθηκαν υπό το νομοθετικό καθεστώς του προγράμματος Καλλικράτη, κατά παράβαση των σχετικών επιταγών του, δεν αναφέρεται η λήψη υπόψη προηγούμενης μελέτης των οικονομικών του δήμου, με τα χαρακτηριστικά που αναλύθηκαν ανωτέρω. Επιπλέον, σε αυτές και στο υποβληθέν σχέδιο σύμβασης εκχώρησης απαιτήσεων δεν εξειδικεύεται ρητά και με σαφήνεια το είδος (γενικών δαπανών, επενδύσεων κλπ) των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων που παραχωρείται από το Δήμο προς την Τράπεζα για την εξασφάλιση του σχετικού δανείου.
VΙΙΙ. Κατόπιν αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου Ν. Καζαντζάκη Ηρακλείου Κρήτης και της …
Για τους λόγους αυτούς
Ο έλεγχος απέβη αρνητικός κατά τα οριζόμενα στο σκεπτικό.