ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α
ΤΗΣ 11ης ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΟΥ
ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΗΣ 2ης ΜΑΪΟΥ 2012
1. Στους φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 346/1974 (ΦΕΚ 130/Α) ασκείται επί πάσης φύσεως δαπανών προληπτικός έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο με εξαίρεση τις δαπάνες για παροχές στους ασφαλισμένους και συνταξιούχους σύμφωνα με το π.δ. 196/1975 (ΦΕΚ 56/Α).
2. Για τους φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης σύμφωνα με το άρθρο 83 του ν.2084/1992 και το π.δ. 80/1997 είναι υποχρεωτική η εφαρμογή τόσο του κλαδικού λογιστικού σχεδίου όσο και του Δημοσίου Λογιστικού.
3. Το Κλαδικό Λογιστικό Σχέδιο παρέχει τη δυνατότητα στους Φορείς να τηρούν τα βιβλία τους και να εκδίδουν τα στοιχεία τους μηχανογραφικά ή να τηρούν μηχανογραφικά τη Γενική Λογιστική και να εκδίδουν τα στοιχεία τους χειρόγραφα ή αντίστροφα.
4. Οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης εκδίδουν πέραν των δύο σειρές ενταλμάτων πληρωμής, ήτοι ΣΕΙΡΑ Α για τις δαπάνες που ασκείται προληπτικός έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο, ΣΕΙΡΑ Β για τις δαπάνες που δεν ασκείται προληπτικός έλεγχος (παροχές σε ασφαλισμένους και συνταξιούχους) και διαφορετικές σειρές για τα εντάλματα προπληρωμής, τα επιτροπικά, τα πάγιας προκαταβολής κ.λ.π. Με βάση τα ανωτέρω η Υπηρεσία μας σε συνεργασία με την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης Α.Ε. (Η.ΔΙ.ΚΑ. Α.Ε.) η οποία υποστηρίζει μηχανογραφικά τους περισσότερους Ασφαλιστικούς Οργανισμούς, τυποποίησε τις σειρές των ενταλμάτων και έδωσε οδηγίες για την τήρηση διαφορετικών σειρών κατά περίπτωση και των σχετικών λογαριασμών τους. Μετά τις οδηγίες αυτές οι Ασφαλιστικοί Οργανισμοί είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν συγκεκριμένες σειρές για την έκδοση των ενταλμάτων τους και έχουν προμηθευτεί είτε από την Η.ΔΙ.ΚΑ. είτε από ιδιωτικές εταιρείες, τα λογισμικά τους προγράμματα με τα συγκεκριμένα δεδομένα και με αρκετά σημαντικό κόστος.
Μετά τη θέσπιση του π.δ. 136/2011 τα ανωτέρω λογισμικά πρέπει να τροποποιηθούν εντάσσοντας μια καινούργια σειρά ενταλμάτων .
Μετά την ανωτέρω παράθεση του νομοθετικού πλαισίου, που ισχύει και διέπει την οικονομική οργάνωση και λογιστική λειτουργία των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρμοδιότητάς μας και μετά από ερωτήματα που δεχθήκαμε από τους ανωτέρω Φορείς παρακαλούμε όπως έχουμε τις διευκρινήσεις σας στα παρακάτω ερωτήματα:
1) Σε ότι αφορά το εδάφιο ι της περίπτωσης β της παραγράφου 2 του άρθρου 1 του π.δ. 136/2011 που αναφέρεται στην μισθοδοσία του πάσης φύσεως προσωπικού παρακαλούμε να μας διευκρινίσετε ποιο «πρώτο χρηματικό ένταλμα» εννοείται της οικονομικής χρήσης ή του διορισμού;
2) Επίσης τα χρηματικά εντάλματα που αφορούν δαπάνες για μισθοδοσία προσωπικού με μεταβολές, δηλαδή αλλαγή κλιμακίων, χορήγηση οικογενειακών επιδομάτων, χορήγηση επιδομάτων ευθύνης δεν θα ελέγχονται προληπτικά από τον Πάρεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου;
3) Στις περιπτώσεις των ενταλμάτων προπληρωμής που δεν υπερβαίνουν το όριο των 10.000 ευρώ η τελική εκκαθάριση του εντάλματος και η απαλλαγή του υπολόγου θα διενεργείται οίκοθεν από την Υπηρεσία;
4) Θα εξακολουθεί να ισχύει η διαδικασία που προβλέπεται για τα εντάλματα προπληρωμής που δεν υπερβαίνουν το όριο των 10.000 ευρώ από τους Κανονισμούς Οικονομικής Οργάνωσης και Λογιστικής Λειτουργίας που διέπουν τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, π.χ. το άρθρο 34 της ΥΑ Φ.οικ.10035/25147/4888/2006 (ΦΕΚ 1737 Β) του Ο.Α.Ε.Ε.
5) Η διαδικασία που αναφέρεται στην σελίδα 5 της αριθμ. 2/4170/0026/13-1-2012 της εγκυκλίου της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων του Υπουργείου Οικονομικών θα ισχύει και για τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης αρμοδιότητας μας;
6) Παρακαλούμε επίσης να μας διευκρινίσετε επακριβώς σε ποιες αποζημιώσεις για κάθε αιτία αναφέρεστε;
7) Δαπάνες ανεξαρτήτως του ύψους που απορρέουν από συμβάσεις που είχαν συναφθεί κατά την προηγούμενη οικονομική χρήση με χρονική διάρκεια μεγαλύτερη του έτους μετά την έναρξη ισχύος του π.δ. 136/2011 δεν θα ασκείται προληπτικός έλεγχος;
Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΗΝΑ ΔΡΕΤΤΑ»
Η εισηγήτρια Σύμβουλος Ευαγγελία – Ελισσάβετ Κουλουμπίνη εισηγείται ως ακολούθως :
I. Με το ανωτέρω έγγραφο του Γενικής Γραμματέα Κοινωνικής Ασφάλισης, το οποίο αρμοδίως εισάγεται ενώπιον της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου από τον Πρόεδρο του Δικαστηρίου σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 131 παρ. 3 του π.δ. 1225/1981 ζητείται η γνώμη αυτής επί ζητημάτων που άπτονται του προληπτικού ελέγχου που ασκεί το Δικαστήριο, δια των οργάνων του, μετά την έκδοση του π.δ. 136/2011.
II. Μετά το άρθρο 1 του ν. 2362/1995 (Α΄ 247) προστίθενται με το άρθρο 2 του ν. 3871/2010 (Α΄ 141) τα άρθρα 1 Α και 1 Β ως εξής : Άρθρο 1 Α … 1 Β Για τους σκοπούς του παρόντος νόμου, οι κατωτέρω όροι έχουν την ακόλουθη έννοια: 1. Δημόσιος τομέας: περιλαμβάνει την Γενική Κυβέρνηση και τις δημόσιες επιχειρήσεις … 2. Γενική Κυβέρνηση: περιλαμβάνει την Κεντρική Κυβέρνηση, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού (Ο.Τ.Α.) και τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) … 3.… 4. … 5. Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης περιλαμβάνουν τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης και τα νοσοκομεία που είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. 6. … 7. …». Με το άρθρο 27 του ν. 2362/1995 (Α΄ 247), όπως αντικαταστάθηκε με το ταυτάριθμο άρθρο του ν. 3871/2010 (Α΄ 141), ορίζεται ότι «1. Όλες οι δαπάνες του Δημοσίου, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (πρώτου και δεύτερου βαθμού) και των λοιπών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και τα έσοδα αυτών, υπόκεινται σε έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με τις διατάξεις που το διέπουν και τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα. 2. Ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικός έλεγχος διενεργείται, σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις … και πραγματοποιείται σε δαπάνες, το κατώτατο ύψος των οποίων προσδιορίζεται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ύστερα από τη σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου». Κατ’ εξουσιοδότηση των διατάξεων της παραγράφου 2 του ως άνω άρθρου και μετά από τη σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που διατυπώθηκε στα Πρακτικά της 28ης Γεν. Συνεδρίασής της στις 7 Δεκεμβρίου 2011 (Θέμα Α΄), εκδόθηκε το Π.Δ. 136/2011 «Καθορισμός κατώτατου ύψους δαπανών που ελέγχονται από το Ελεγκτικό Συνέδριο» (ΦΕΚ Α΄ 267/31.12.2011), με το οποίο, πλην άλλων, καθορίστηκε κατά χρηματικό ένταλμα και φορέα (Κεντρική Διοίκηση, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού) το ποσό, πέραν του οποίου θα ασκείται ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας της οικείας δαπάνης από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ακολούθησε το 2/4170/0026/13-1-2012 έγγραφο του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών Φιλίππου Σαχινίδη (26η Διεύθυνση Συντονισμού και Ελέγχου Εφαρμογής Δημοσιολογιστικών Διατάξεων) με το οποίο κοινοποιήθηκε στις διάφορες Υπηρεσίες το π.δ. 136/2011 και παρασχέθηκαν διευκρινήσεις για την εφαρμογή του .Μεταξύ άλλων στο έγγραφο αυτό υπό στοιχείο ΙΙΙ και με τίτλο «Τελικές διευκρινήσεις», αναγράφεται ότι «Οι κοινοποιούμενες διατάξεις αφορούν στην θεώρηση των χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής και των επιτροπικών ενταλμάτων καθώς και των συμψηφιστικών χρηματικών ενταλμάτων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του οικονομικού έτους 2011 και εξής. (παρ. 1 α) ότι «Τα αντίγραφα των χρηματικών ενταλμάτων, τακτικών, επιτροπικών και προπληρωμής του Κρατικού Προϋπολογισμού που δεν υπόκεινται κατά τις κοινοποιούμενες διατάξεις στο προληπτικό έλεγχο του Ε.Σ. μετά των συνημμένων σ’ αυτά δικαιολογητικών διαβιβάζονται στις οικείες Υπηρεσίες Επιτρόπου του Ε.Σ. για την άσκηση του κατασταλτικού ελέγχου σύμφωνα με την ακόλουθη διαδικασία: α Τα τακτικά χρηματικά εντάλματα μαζί με τα συνημμένα σ’ αυτά δικαιολογητικά αποστέλλονται εντός του επομένου από την έκδοση αυτών μήνα και συνοδεύονται από κατάσταση στην oποία αναγράφονται τα ακόλουθα στοιχεία: Αύξων αριθμός, Αριθμός χρηματικού εντάλματος, ονοματεπώνυμο δικαιούχου, ποσό χρηματικού εντάλματος, παρατηρήσεις. Οι παραπάνω καταστάσεις καταρτίζονται, κατά οικονομικό έτος και φορέα, χωριστά για κάθε κατηγορία χρηματικών ενταλμάτων κυρίου διατάκτη, δευτερεύοντα διατάκτη, προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων. (παρ. 2α) Στην στήλη των παρατηρήσεων και έναντι από το χρηματικό ένταλμα που τυχόν δεν αποστέλλεται στο Ε.Σ. αναγράφονται οι λόγοι της μη αποστολής του. β. Τα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής και τα επιτροπικά εντάλματα μαζί με τις εγκριτικές αποφάσεις του διατάκτη αποστέλλονται μέσα στην ανωτέρω προθεσμία και συνοδεύονται από κατάσταση, στην οποία αναγράφονται για μεν τα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής τα στοιχεία της προηγούμενης παραγράφου και επί πλέον η χρονολογία λήξης της προθεσμίας απόδοσης λογαριασμού, για δε τα επιτροπικά εντάλματα ο αύξων αριθμός, ο αριθμός του επιτροπικού, ο δευτερεύων διατάκτης και το ποσό. (παρ. 2β) Οι καταστάσεις της προηγούμενης παραγράφου συντάσσονται σε δύο αντίτυπα και παραδίδονται στον οικείο Επίτροπο του Ε.Σ. ο οποίος κρατά το ένα και επιστρέφει το δεύτερο αυθημερόν στην αποστέλλουσα υπηρεσία με βεβαιωτική πράξη επί της κατάστασης περί της παραλαβής των χρηματικών ενταλμάτων (τακτικών και προπληρωμής) καθώς και των επιτροπικών ενταλμάτων. (παρ. 2γ) Η αποστολή των χρηματικών ενταλμάτων των λοιπών φορέων Γενικής Κυβέρνησης που δεν υπόκεινται επίσης στον προληπτικό έλεγχο του Ε.Σ. διενεργείται σύμφωνα με την ισχύουσα διαδικασία. (παρ. 3) Επί των χρηματικών ενταλμάτων που δεν αποστέλλονται προς θεώρηση στο Ε.Σ. θα πρέπει να τίθεται είτε μηχανογραφικά είτε κατά άλλο τρόπο η ένδειξη «Αθεώρητο από το Ελεγκτικό Συνέδριο βάσει του π.δ. 136/2011» (παρ. 4α).
ΙΙΙ. Ο ν. 2362/1995 «Περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις» (Α΄ 247) ορίζει στο άρθρο 38 παρ. 1 ότι : «Χρηματικό ένταλμα προπληρωμής είναι το χρηματικό ένταλμα με το οποίο προκαταβάλλεται χρηματικό ποσό σε οριζόμενο υπόλογο, ο οποίος αποδίδει λογαριασμό σε τακτή προθεσμία με την υποβολή των νόμιμων δικαιολογητικών» στην παρ. 4 του ιδίου ως άνω άρθρου, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 30 του ν. 3871/2010 (ΦΕΚ Α΄ 141) ορίζει ότι : «Τα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής εκδίδονται με απόφαση του αρμοδίου διατάκτη μέχρι τις 30 Νοεμβρίου κάθε έτους» και στην παρ. 5 του ιδίου ως άνω άρθρου ορίζεται ότι : «Με την απόφαση της προηγουμένης παραγράφου ορίζεται το ποσό του εντάλματος, το είδος της δαπάνης, ο υπόλογος και η προθεσμία αποδόσεως λογαριασμού. Με όμοιες αποφάσεις επιτρέπεται να παρατείνεται η προθεσμία αποδόσεως λογαριασμού σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 41 του παρόντος νόμου». Περαιτέρω στο άρθρο 39 με τίτλο «Περιορισμοί – Ειδικές περιπτώσεις χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής» του ως άνω νόμου ορίζεται ότι «1. Δεν επιτρέπεται η έκδοση ενταλμάτων προπληρωμής στο όνομα υπαλλήλων των Υπηρεσιών Δημοσιονομικού Ελέγχου και φοροτεχνικών που υπηρετούν σε Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία ή διαχειρίζονται χρήματα ή αξίες του Δημοσίου εκτός για δαπάνες μετακινήσεως αυτών και για έξοδα διακινήσεως του μηχανογραφικού υλικού εισπράξεων και πληρωμών. 2. Επιτρέπεται η έκδοση χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής σε υπαλλήλους του Δημοσίου με οποιαδήποτε σχέση σε όργανα της Ελληνικής Αστυνομίας του Πυροσβεστικού και Λιμενικού Σώματος καθώς και σε άλλα πρόσωπα για δαπάνες μετακίνησής τους με εντολή του Δημοσίου. Για δαπάνες μετακίνησης περισσότερων του ενός προσώπων επιτρέπεται η έκδοση ενός μόνο εντάλματος προπληρωμής …». Στο άρθρο 40 παρ. 1 αυτού, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 30 του ν. 3871/2010 ορίζει ότι : «Ο υπόλογος μπορεί να πραγματοποιεί πληρωμές σε βάρος του προϊόντος χρηματικού εντάλματος προπληρωμής έως την ημερομηνία απόδοσης λογαριασμού και σε καμία περίπτωση πέραν της 31ης Δεκεμβρίου του έτους κατά το οποίο εκδόθηκε το χρηματικό ένταλμα προπληρωμής Τυχόν αδιάθετο υπόλοιπο κατατίθεται στην οικεία Δ.Ο.Υ. εντός της προθεσμίας του προηγουμένου εδαφίου» και στο άρθρο 41 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 31 του ν. 3871/2010 ορίζει ότι : «Η προθεσμία απόδοσης λογαριασμού δεν μπορεί να οριστεί πέραν του ενός (1) μηνός από τη λήξη του οικονομικού έτους κατά το οποίο εκδόθηκε το χρηματικό ένταλμα προπληρωμής. Τα δικαιολογητικά για την τακτοποίηση του ΧΕΠ διαβιβάζονται από την αρμόδια υπηρεσία του διατάκτη στην αρμόδια προς εκκαθάριση υπηρεσία εντός ενός (1) μηνός από τη λήξη της προθεσμίας του προηγουμένου εδαφίου. Κατά τη διαβίβαση των δικαιολογητικών συντάσσεται ειδικό έντυπο για τη λογιστική καταγραφή …». Εξάλλου το π.δ. 774/1980 «Οργανισμός Ελεγκτικού Συνεδρίου» ορίζει στο άρθρο 34 ότι : «1. Τα δικαιολογητικά των ενταλμάτων προπληρωμής θεωρούν … οι Επίτροποι βοηθούμενοι εις το έργον αυτών υπό του επί τούτω οριζομένου προσωπικού κατά τα υπό του παρόντος Διατάγματος οριζόμενα. 2. Κατά τον έλεγχον και την θεώρησιν των δικαιολογητικών αποδόσεως λογαριασμού εξ ενταλμάτων προπληρωμής, το Ελεγκτικόν Συνέδριον αποφαίνεται εισηγήσει του αρμοδίου … Επιτρόπου ενεργούντος αυτεπαγγέλτως ή τη αιτήσει του υπολόγου και επί των τυχόν απορριφθεισών δαπανών υπό των αρμοδίων οργάνων δια την αναγνώρισιν και εκκαθάρισιν τούτων … 4. Τον καταλογισμόν κατά των επί αποδόσει λογαριασμού λαβόντων χρήματα παρά του Δημοσίου και μη εμπροθέσμως υποβαλόντων λογαριασμόν ή υποβαλόντων τοιούτον μόνον δια μέρος των ληφθέντων χρημάτων ασκούν δια πράξεως των … οι Επίτροποι του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Εφ’ όσον εντός τριμήνου από τη λήξεως της ταχθείσας προθεσμίας προς απόδοσιν λογαριασμού δεν έχει γνωστοποιηθεί … εις τον αρμόδιον Επίτροπον του Ελεγκτικού Συνεδρίου η υποβολή των σχετικών δικαιολογητικών ούτοι προέρχονται εις τον καταλογισμόν του υπολόγου δια το ποσόν του εντάλματος προπληρωμής. Εις ην περίπτωσιν ο υπόλογος προσαγάγη στοιχεία επαρκώς δικαιολογούντα την μη απόδοσιν λογαριασμού … ο αρμόδιος Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου δύναται δι’ ητιολογημένης αυτού αποφάσεως να αναστείλη εφ’ άπαξ την έκδοσιν της καταλογιστικής πράξεως επί χρονικόν διάστημα οριζόμενον κατά την κρίσιν του πάντως όμως ουχί ανώτερον ων εξ μηνών. Παρελθούσης απράκτου της προθεσμίας ταύτης … ο Επίτροπος προβαίνει εις την έκδοσιν καταλογιστικής πράξεως … 5. Εις ανάκλησιν ή αναθεώρησιν των καταλογιστικών ως άνω πράξεων των προβαίνουν … οι Επίτροποι του Ελεγκτικού Συνεδρίου εάν και εφ’ όσον θεωρηθούν παρ’ αυτών τα οικεία δικαιολογητικά …». Από το σύνολο των προαναφερομένων διατάξεων προκύπτει ότι ενώ η πληρωμή του δικαιούχου κατά την τακτική διαδικασία γίνεται αφού προηγηθεί εκκαθάριση των δικαιολογητικών και έκδοση του τακτικού χρηματικού εντάλματος, στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η φύση της δαπάνης ή η επείγουσα μορφή της ανάγκης που πρόκειται να ικανοποιηθεί δεν επιτρέπει τη τήρηση των διατυπώσεων της τακτικής δημοσιολογιστικής διαδικασίας, για την πραγματοποίηση της δαπάνης προβλέπεται η έκδοση χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής. Με τις προπληρωμές προκαταβάλλεται στον δικαιούχο πιστωτή του Δημοσίου ή του νπδδ το χρηματικό ποσό της δαπάνης η δικαιολόγηση και εκκαθάριση της οποίας γίνεται σε μεταγενέστερο στάδιο. Στις περιπτώσεις αυτές, σ’ ένα προγενέστερο στάδιο, κατά το οποίο τα ΧΕΠ που εκδόθηκαν, πάντοτε μέχρι τις 30 Νοεμβρίου κάθε έτους, συνοδεύονται μόνο από την απόφαση του αρμόδιου διατάκτη, ελέγχονται προληπτικά από την αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για το νόμιμο της έκδοσής τους, υπό την έννοια του αν δικαιολογείται η έκδοση αυτών από την φύση ή την αναγκαιότητα της δαπάνης, αν εκδόθηκαν στο όνομα των νόμιμων δικαιούχων και αν τηρήθηκαν οι περιορισμοί που προβλέπονται στο νόμο για την έκδοση αυτών. Περαιτέρω όμως, μετά την λήξη της προθεσμίας για απόδοση λογαριασμού, η οποία πλέον δεν δύναται να ορισθεί πέραν του ενός (1) μηνός από τη λήξη του οικονομικού έτους κατά το οποίο εκδόθηκε το ΧΕΠ, τα δικαιολογητικά διαβιβάζονται στην οικεία οικονομική υπηρεσία του διατάκτη και αφού γίνει ο έλεγχος και η εκκαθάριση της δαπάνης, αυτά αποστέλλονται στην αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τον τελικό έλεγχο αυτών και την απαλλαγή του υπολόγου. Ο έλεγχος αυτός για την «θεώρηση» των δικαιολογητικών απόδοσης του λογαριασμού είναι στην ουσία έλεγχος κατασταλτικός, διότι η δαπάνη έχει ήδη διενεργηθεί, τυχόν δε μη νομιμότητα της δαπάνης συνεπάγεται τον καταλογισμό του οικείου υπολόγου διαχειριστή, ο οποίος έχει τις ευθύνες του υπολόγου χρηματικού εντάλματος προπληρωμής και άρα του δημοσίου υπολόγου. Και αυτό διότι, πρόσφορο κριτήριο για τον χαρακτηρισμό του ελέγχου που ασκείται δεν είναι η διαδικασία που ακολουθείται, η οποία προσιδιάζει σ’ αυτήν του προληπτικού ελέγχου (έλεγχος από τον αρμόδιο Επίτροπο και θεώρηση ή σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ αυτού και την οικείας υπηρεσίας του διατάκτη, πράξη του αρμοδίου Τμήματος κατά τις διατάξεις του άρθρου 21 παρ. 1 του π.δ. 774/1980 για τη θεώρηση ή μη) αλλά τουναντίον κρίσιμος είναι ο χρόνος που ασκείται ο έλεγχος, ήτοι το αν αυτός πραγματοποιείται πριν ή μετά την διενέργεια της δαπάνης και οι συνέπειες του ελέγχου αυτού ήτοι η θεώρηση – έγκριση για την πληρωμή της δαπάνης ή η θεώρηση-απαλλαγή του υπολόγου διαχειριστή από την ευθύνη του. Άλλωστε, με το π.δ. 136/2011 δεν επήλθαν μεταβολές ως προς τις αρμοδιότητες που έχουν ανατεθεί σε κάθε Υπηρεσία (κεντρική ή περιφερειακή) Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, τόσο όσον αφορά το περιεχόμενο του ελέγχου, όσο και όσον αφορά τους ελεγχόμενους φορείς, αλλά απλώς εξαιρέθηκαν από την άσκηση του προληπτικού ελέγχου δαπάνες κάτω από ορισμένο ποσό ανά ένταλμα και φορέα. (βλ. Πρακτικά Ολομέλειας του Ελ. Συν. 5ης Γεν. Συν./15-2-2012 και 9ης Γεν. Συν./4-4-2012 Θέμα Γ΄). Εκ τούτων παρέπεται ότι, το π.δ. 136/2011 με το οποίο καθορίστηκαν κατώτατα όρια δαπανών σε συγκεκριμένες κατηγορίες ανά ένταλμα και φορέα, όπου τούτο ήταν εφικτό, χωρίς ο ποσοτικός αυτός περιορισμός να θέτει υπό αμφισβήτηση την συνταγματική του αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. Πρακτικά Ολομέλειας Ελ. Συν. 23ης Γεν. Συν./21-10-2011) έχει εφαρμογή και στα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής που εκδίδουν οι ελεγχόμενοι φορείς κοινωνικής ασφάλισης αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (βλ. και τα Πρακτικά της Ολομέλειας της 9ης Γεν. Συν./4-4-2012, Θέμα Γ΄ για τη μη εξαίρεση των φορέων αυτών από τις διατάξεις του π.δ. 136/2011) όσον αφορά τον έλεγχο που διενεργείται στα εντάλματα αυτά το πρώτον κατά την έκδοσή τους και αφορά στην νομιμότητα της έκδοσής τους, ήτοι στην τήρηση των περιορισμών του θέτουν οι οικείες οργανικές διατάξεις των ελεγχόμενων φορέων για την έκδοση αυτών.
Ακολούθως, το Δικαστήριο επί των ερωτημάτων που τίθενται σ’ αυτό, όπως αυτά προκύπτουν (αριθμητικά) από το προεκτεθέν έγγραφο της Γενικής Γραμματέα Κοινωνικής Ασφάλισης, γνωμοδοτεί ως ακολούθως :
- Οι διατάξεις του π.δ. 136/2011 αφορούσαν μόνο στον ποσοτικό περιορισμό του κατ’ άρθρο 98 παρ. 1 α του Συντάγματος προληπτικού ελέγχου των δαπανών και όχι στην εκ νέου οριοθέτηση του είδους των ελεγχομένων δαπανών Εν προκειμένω, η φύση της δαπάνης (μισθοδοσία προσωπικού) συνεπάγεται την σταθερή μακροπρόθεσμη δημοσιονομική επιβάρυνση των ελεγχόμενων φορέων με ευρύτατο κύκλο δικαιούχων και αποτελεί για το λόγο αυτό αιτία εξαίρεσης από τον ως άνω ποσοτικό περιορισμό της παρ. 1 του άρθρου 1 του π.δ. 136/2011. Συνεπώς, υπάγεται στο προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ανεξαρτήτως ποσού, το πρώτο χρηματικό ένταλμα μισθοδοσίας προσωπικού μετά την πρόσληψη ή οποιαδήποτε υπηρεσιακή μεταβολή (μετάταξη) όπως ακριβώς και πριν την θέση σε ισχύ του π.δ. 136/2011 ανεξαρτήτως του εάν πρόκειται για προσωπικό που ήδη υπηρετεί ή νεοπροσλαμβανόμενο.
Σημειωτέον ότι ειδικές διατάξεις που εισάγουν εξαιρέσεις συγκεκριμένων κατηγοριών δαπανών που αφορούν στην μισθοδοσία προσωπικού από τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξακολουθούν να ισχύουν (άρθρο 1 παρ. 3 του π.δ. 136/2011).
2) Τα χρηματικά εντάλματα που αφορούν δαπάνες για μισθοδοσία προσωπικού με μεταβολές (αλλαγές κλιμακίων, χορήγηση επιδομάτων) δεν ελέγχονται προληπτικά αλλά μόνο κατασταλτικά, όπως ακριβώς γινόταν και πριν την θέση σε ισχύ του π.δ. 136/2011.
3) Στις περιπτώσεις των χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής των φορέων κοινωνικής ασφάλισης που δεν υπερβαίνουν το όριο των 10.000 ευρώ, έστω και αν ο έλεγχος της νομιμότητας έκδοσης του ΧΕΠ έγινε από την αρμόδια υπηρεσία του διατάκτη, ο έλεγχος για την θεώρηση των δικαιολογητικών απόδοσης λογαριασμού, ο οποίος στοχεύει στην απαλλαγή ή μη του υπολόγου από την ευθύνη του για την διαχείριση του προϊόντος του επίμαχου ΧΕΠ ανήκει στο Ελεγκτικό Συνέδριο (Υπηρεσία Επιτρόπου που ασκούσε τον προληπτικό έλεγχο), δοθέντος ότι όπως προεκτέθηκε είναι έλεγχος φύσει κατασταλτικός και σκοπεί στην απαλλαγή του, άλλως στον καταλογισμό του, με το προϊόν του επίμαχου ΧΕΠ.
4) Με το π.δ. 136/2011 δεν επήλθαν μεταβολές όσον αφορά το περιεχόμενο του ελέγχου απόδοσης, που όπως προεκτέθηκε είναι φύσει κατασταλτικός, ούτε άλλαξε η διαδικασία που προβλέπεται από τους ειδικότερους νόμους που ισχύουν για τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης (ήτοι τους Κανονισμούς Οικονομικής Οργάνωσης και Λογιστικής Λειτουργίας των φορέων) για την απόδοση λογαριασμού στα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής Συνεπώς ειδικότερες διατάξεις, όπως αυτή του άρθρου 34 της ΥΑ Φ.οικ.10035/25147/4888/2006 απόφασης του Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας που αφορούν στο τρόπο τακτοποίησης των χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής καθώς και στις συνέπειες από την μη εμπρόθεσμη απόδοση λογαριασμού στα εντάλματα προπληρωμής εξακολουθούν να ισχύουν.
5) Τα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής(πρωτότυπα) των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, για τα οποία δεν ασκήθηκε προληπτικός έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο, διότι ήταν κάτω από το χρηματικό όριο των 10.000 ευρώ φυλάσσονται από την Οικονομική Υπηρεσία του Φορέα, προκειμένου να υποβληθούν με τον απολογισμό αυτού στο τέλος της οικονομικής χρήσης στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τον κατασταλτικό έλεγχο που προβλέπεται από τις κείμενες διατάξεις (άρθρα 25 παρ. 4 και 33 του π.δ. 774/1980) όπως άλλωστε αυτό διευκρινίζεται με την 2/4170/0026/13-1-2012 εγκύκλιο του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών όπου στο κεφάλαιο ΙΙΙ υπό το τίτλο «Διευκρινήσεις» ορίζεται μεταξύ άλλων ότι « Η αποστολή των χρηματικών ενταλμάτων των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης που δεν υπόκεινται επίσης στον προληπτικό έλεγχο του Ε.Σ. διενεργείται σύμφωνα με την ισχύουσα διαδικασία». (παρ. 3)
6) Στην έννοια των πρόσθετων αμοιβών, εκτός από τις υπερωρίες, εμπίπτει κάθε αποζημίωση που έχει την έννοια της πρόσθετης απολαβής από οποιαδήποτε νόμιμη αιτία (ήτοι οδοιπορικά έξοδα, έξοδα κίνησης, αποζημιώσεις που οφείλονται για συμμετοχή σε συμβούλια ή επιτροπές κ.λπ.).
7) Δαπάνες που απορρέουν από συναφθείσες συμβάσεις εκτέλεσης δημοσίων έργων, προμηθειών, παροχής υπηρεσιών και μελετών, των οποίων ο πρώτος λογαριασμός έχει υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο πριν την 1-1-2012 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του π.δ. 136/2011) και η εκτέλεση τους συνεχίζεται και μετά την ως άνω ημερομηνία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρ. 2α του άρθρου 1 του π.δ. 136/2011 και δεν υπόκεινται εφεξής σε προληπτικό έλεγχο, ο οποίος έχει ολοκληρωθεί για δαπάνες που απορρέουν από τις συγκεκριμένες κατηγορίες συμβάσεων εφόσον έχει ελεγχθεί ο πρώτος λογαριασμός αυτών, ανεξαρτήτως ύψους αυτού. Κρίσιμο συνεπώς, για την υποβολή στο προληπτικό έλεγχο των συγκεκριμένων κατηγοριών συμβάσεων είναι το αν είχε ξεκινήσει η διαδικασία πληρωμής τους πριν την έναρξη ισχύος του π.δ. 136/2011, εκτός αν πρόκειται για παρατάσεις και ανανεώσεις των συμβάσεων αυτών καθώς και για συμπληρωματικές συμβάσεις παροχής υπηρεσιών και έργων οι οποίες ελέγχονται κατά τον ίδιο τρόπο (μόνο ο πρώτος λογαριασμός).
Η Ολομέλεια μετά από διαλογική συζήτηση μεταξύ των μελών της και με τη σύμφωνη γνώμη του Γενικού Επιτρόπου Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, την οποία ανέπτυξε προφορικά, αποδέχθηκε ομόφωνα την ανωτέρω εισήγηση.
Β΄….………………………………………………………………………..
Γ΄..…………………………………………………………………………..
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΑ ΑΝΤΩΝΟΓΙΑΝΝΑΚΗ