Ομόρρυθμη εταιρεία
§ 1
Το δίκαιο της ομόρρυθμης εταιρείας περιέχεται στα άρθρα 249-270 του νόμου 4072/2012. Εφαρμόζονται επίσης, οι διατάξεις του αστικού κώδικα για την εταιρεία με εξαίρεση εκείνες των άρθρων 758 και 761 ΑΚ (§ 2 αρθρ. 249). Η νομοθεσία για την ομόρρυθμη εταιρεία εφαρμόζεται και στην αστική εταιρεία με νομική προσωπικότητα. Η νομοθεσία αυτή δεν αφορά εταιρείες που βρίσκονταν ήδη υπό πτώχευση ή εκκαθάριση πριν την ψήφιση του νόμου 4072/2012, ενώ αν στο καταστατικό εταιρείας ιδρυμένης πριν το νόμο αυτό αναγράφονται διατάξεις ενδοτικού δικαίου του ΑΚ, εξακολουθούν να ισχύουν, αν όχι, ισχύει η νέα νομοθετική πρόβλεψη.
Σύμφωνα με την § 1 του άρθρου 249, ομόρρυθμη εταιρεία είναι η προσωπική εταιρεία με νομική προσωπικότητα που επιδιώκει εμπορικό σκοπό και στην οποία, παράλληλα προς την εταιρεία, ευθύνονται όλοι οι εταίροι (ομόρρυθμοι εταίροι) έναντι των εταιρικών δανειστών απεριόριστα και εις ολόκληρο. Επειδή αποτελεί ειδικότερη μορφή της αστικής εταιρείας, οφείλει να έχει τα θεμελιώδη στοιχεία αυτής, δηλαδή εταιρική σύμβαση και εταιρικό σκοπό. Είναι όμως εμπορικοί εταιρεία, επιδιώκει εμπορικό σκοπό και οι ομόρρυθμοι εταίροι λογίζονται έμποροι. Εκ των πραγμάτων έχει εταιρική περιουσία και είναι φορέας εμπορικής επιχείρησης. Έχει νομική προσωπικότητα, άρα εφαρμόζονται οι διατάξεις περί νομικού προσώπου του ΑΚ. Έχει εταιρική επωνυμία. Σε περίπτωση λύσης της εταιρείας ή αποχώρησης εταίρου υπάρχει ειδική βραχυπρόθεσμη παραγραφή των απαιτήσεων των εταιρικών δανειστών κατά των εταίρων. Καταχωρίζεται στο ΓΕΜΗ. Εκ νόμου ισχύουν ως προς αυτήν οι αρχές της ατομικής διαχείρισης και εκπροσώπησης. Επί πτωχεύσεως της εταιρείας, συμπτωχεύουν και οι ομόρρυθμοι εταίροι. Στην ομόρρυθμη εταιρεία συνενώνονται η εργασία (υποχρέωση επιδίωξης του κοινού σκοπού), η φερεγγυότητα (που εξασφαλίζεται με την απεριόριστη ευθύνη όλων των εταίρων) και τα κεφάλαια (εισφορές). Αλλά οι ομόρρυθμοι εταίροι έχουν και αυξημένους οικονομικούς κινδύνους, διότι μια απερισκεψία στη διαχείριση μπορεί να οδηγήσει σε πτώχευση τόσο αυτών όσο και της εταιρείας. Το δίκαιο της ομόρρυθμης εταιρείας εφαρμόζεται σε κάθε εταιρεία με εμπορικό σκοπό σε περίπτωση ατελούς ή παράτυπης σύστασης, ακόμα και αν αντιτίθενται οι εταίροι.
Η σύσταση της ομόρρυθμης εταιρείας προϋποθέτει έγκυρη σύναψη εταιρικής σύμβασης. Επομένως δεν μπορεί να συσταθεί ΟΕ από ένα μόνο πρόσωπο (μερική διάσπαση της αρχής αυτής εισάγεται με το άρθρο 267 του ν. 4075/2012). Δεν απαιτείται έγγραφος τύπος για τη σύστασή της. Εφόσον όμως η εταιρεία συσταθεί με τη διαδικασία ενώπιον της υπηρεσίας μιας στάσης, ο νόμος απαιτεί την κατάθεση της εταιρικής σύμβασης σε αυτήν (περ. α § 1 αρθρ. 5 ν. 3853/2010). Συστατικό έγγραφο απαιτείται, όταν εισφέρεται εισφορά για τη μεταβίβαση της οποίας απαιτείται συμβολαιογραφικός τύπος.
Η καταχώρηση της ΟΕ στο ΓΕΜΗ απαιτεί πέρα από τα τυπικά στοιχεία και τα ειδικά στοιχεία εξειδίκευσης, δηλαδή το όνομα και την κατοικία των εταίρων, η εταιρική επωνυμία, η έδρα, ο σκοπός της εταιρείας και ο εκπρόσωπός της. Ειδικά για την εταιρική επωνυμία, αποτελεί το όνομα με το οποίο εμφανίζεται η εταιρεία δια του εκπροσώπου της στις συναλλαγές και πρέπει, όπως και στις κεφαλαιουχικές, να περιλαμβάνει είτε τα ονόματα των εταίρων είτε το όνομα ενός ή ορισμένων εταίρων είτε το αντικείμενο της εταιρείας μαζί με την επωνυμία ΟΕ (§ 1 άρθρου 250). Σε περίπτωση αποχώρησης εταίρου, το όνομα του οποίου περιέχεται στην εταιρική επωνυμία, απαιτείται η συγκατάθεση αυτού ή των κληρονόμων του για την εξακολούθηση χρήσης της επωνυμίας (§ 2 αρθρ. 250). Εφόσον υπάρχει συγκατάθεση και συνεχίζεται η χρήση της ίδιας επωνυμίας, επέρχεται κάμψη της αρχής της αλήθειας της επωνυμίας υπέρ της αρχής της διάρκειας.
Η ΟΕ δημοσιεύεται υποχρεωτικά στο ΓΕΜΗ, όπως κάθε εμπορική εταιρεία με νομική προσωπικότητα. Υπόχρεοι για την καταχώριση είναι όλοι οι εταίροι από κοινού (εδ. 1 § 1 αρθρ. 251). Μάλιστα η καταχώριση αποτελεί και συστατικό στοιχείο της ΟΕ, δηλαδή η ΟΕ αποκτά νομική προσωπικότητα με την καταχώριση στο ΓΕΜΗ. Η δημοσιότητα πραγματοποιείται με την καταχώριση στο ΓΕΜΗ και τη δημοσίευση στον διαδικτυακό τόπο του ΓΕΜΗ, σύμφωνα με την περίπτωση α § 1 αρθρ. 16 του νόμου 3419/2005. Συστατικό χαρακτήρα έχουν και οι καταχωρήσεις που αφορούν τροποποιήσεις του καταστατικού (§ 1 αρθρ. 15 ν. 3419/2005) όπως η μετατροπή, η συγχώνευση, η είσοδος νέου εταίρου, η παράταση του χρόνου διάρκειας της εταιρείας ή η αναβίωσή της.
Το ζήτημα νομικής μεταχείρισης της αδημοσίευτης ΟΕ αντιμετωπίζει ο ν. 4072/2012 με τα εδ. 1 και 2 της παραγράφου 3 του άρθρου 251. Σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο, εφόσον η εταιρεία αρχίσει την εμπορική της δραστηριότητα πριν την καταχώριση στο ΓΕΜΗ, εφαρμόζονται αναλόγως και σ αυτή οι διατάξεις του νόμου 4072/2012 για την ΟΕ. Συνεπώς, σχετικά με τέτοια εταιρεία, ως προς τις έσω σχέσεις, ισχύει ό,τι έχει συμφωνηθεί μεταξύ των εταίρων, ενώ ως προς τις έξω σχέσεις, το δίκαιο του νόμου 4072/2012. Άρα, πχ οι εταίροι αδημοσίευτης εμπορικής εταιρείας, ευθύνονται για τα χρέη αυτής απεριόριστα και εις ολόκληρο όπως οι ομόρρυθμοι εταίροι, ακόμα και αν ήθελαν να συστήσουν πχ ετερόρρυθμη εταιρεία ή ισχύει ακόμα και αν συμφωνήθηκε διαφορετικά, η ατομική εξουσία εκπροσώπησης (άρθρο 257). Σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο, η καταχωρημένη στο ΓΕΜΗ εταιρεία έχει πτωχευτική ικανότητα και ικανότητα δικαίου, αν έχει αρχίσει εμπορική δραστηριότητα. Ειδικά αυτή η διάταξη ισχύει για όλες τις εταιρείες (ΕΕ, ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ), εφόσον ασκούν εμπορική δραστηριότητα, παρότι δεν έχουν τηρήσει τους κανόνες δημοσιότητας.
Εξ όλων αυτών, φορέας της εταιρικής περιουσίας είναι η εταιρεία και όχι οι εταίροι (αρχή του χωρισμού). Επίσης η εταιρεία έχει δικαιοκτητική και αδικοπρακτική ικανότητα.
Η ελαττωματική σύσταση πέρα λόγω έλλειψης δημοσιότητας πραγματοποιείται και με την ύπαρξη ελαττωμάτων ουσίας. Εταιρεία που δεν δημοσιεύτηκε είναι ανυπόστατη και ως εταιρεία και ως νομικό πρόσωπο και μόνο αν ασκεί εμπορική δραστηριότητα, αποκτά ικανότητα δικαίου, όχι όμως και ολοκληρωμένη νομική προσωπικότητα. Αν έχει γίνει ατελής καταχώρηση (έλλειψη στοιχείων που προβλέπονται στο άρθρο 251 παρ. 1 εδ. 2), τότε κατ αναλογία προς τις κεφαλαιουχικές εταιρείες, ισχύει ότι η εταιρεία είναι υποστατή, αλλά μπορεί να ζητηθεί η αναγνώριση της ακυρότητάς της. Επιπλέον παράνομες, ανήθικες ή ανακριβείς καταχωρήσεις στο ΓΕΜΗ διαγράφονται, και η εταιρεία πάσχει από ελάττωμα. Η νομότυπη δημοσίευση της εταιρείας δεν έχει ως αποτέλεσμα τη θεραπεία των ελαττωμάτων ουσίας από τα οποία πάσχει. Ελαττώματα ουσίας είναι πχ ο παράνομος ή αντίθετος προς τη δημόσια τάξη σκοπός, η μη σύναψη εταιρικής σύμβασης (εταιρεία που συνήφθη εικονικά, ωστόσο εμφανίζεται προς τα έξω). Η ακυρότητα, όμως, για λόγους ασφάλειας του φαινομένου δικαίου δεν μπορεί να προβληθεί έναντι καλόπιστων τρίτων. Η παράλειψη δημοσίευσης ειδικών εταιρικών συμφωνιών έχει ως αποτέλεσμα αυτές να δεσμεύουν μόνο τους εταίρους και όχι τους τρίτους που θίγονται από αυτές.
§ 2
Στην ΟΕ ισχύει επίσης η αρχή της ελευθερίας της βουλήσεως ως προς τη διαμόρφωση των σχέσεων των εταίρων. Οι περισσότερες διατάξεις του νόμου είναι ενδοτικό δίκαιο.
Η διαχείριση στην ΟΕ ρυθμίζεται με ειδική διάταξη (άρθρο 254). Σύμφωνα μ’ αυτό, δικαίωμα και υποχρέωση διαχείρισης έχουν όλοι οι εταίροι. Σε αντίθεση με την αστική εταιρεία όπου ισχύει η αρχή της συλλογικής διαχείρισης, στην ΟΕ ισχύει η αρχή της ατομικής διαχείρισης, δηλαδή κάθε εταίρος διαχειριστής μπορεί για λόγους ταχείας λήψης αποφάσεων, να ενεργεί μόνος διαχειριστικές πράξεις, χωρίς τη συγκατάθεση άλλων (νόμιμη διαχείριση (άρθρο 254 παρ. 2). Η εταιρική σύμβαση μπορεί να θέσει άλλους τρόπους διαχείρισης και λήψης των αποφάσεων (ολικός ή μερικός αποκλεισμός ορισμένων εταίρων, συλλογική διαχείριση). Όμως, σε περίπτωση επείγοντος, κατ αναλογική εφαρμογή του άρθρου 751 ΑΚ, κάθε εταίρος διαχειριστής ή μη διαχειριστής μπορεί να λάβει μόνος του τα δέοντα μέτρα.
Ταυτόχρονα, προβλέπεται δικαίωμα εναντίωσης σε κάθε εταίρο διαχειριστή στην ενέργεια μιας πράξης πριν την εκτέλεσή της, ως αντίβαρο στην ευρεία εξουσία του διαχειριστή στα πλαίσια της ατομικής διαχείρισης (άρθρο 254 παρ. 2 εδ. 2). Η τέλεση όμως της πράξης παρά την εναντίωση δεν επιδρά στο κύρος της (αναλογική εφαρμογή παρ. 3 εδ. 3 του άρθρου 257). Γεννάται μόνο υποχρέωση αποζημίωσης, ενδεχομένως, αν η τέλεση της πράξης αποτελεί παράβαση της προς τα έσω διαχειριστικής εξουσίας του εταίρου.
Οι αποκλεισθέντες από τη διαχείριση εταίροι έχουν δικαίωμα πληροφόρησης και δικαίωμα λογοδοσίας (§ 4 άρθρο 255 και ΑΚ 755).
Η εξουσία διαχείρισης περιορίζεται στις πράξεις συνήθους διαχείρισης (§ 3 άρθρο 254). Για πράξεις εκτός αυτής πχ για την ίδρυση υποκαταστήματος, απαιτείται συναίνεση όλων των εταίρων. Η εξουσία διαχείρισης μπορεί να περιορίζεται από διατάξεις της εταιρικής σύμβασης και αποφάσεις των εταίρων. Εξουσίες που δεν υπάγονται στη διαχείριση όπως η τροποποίηση του καταστατικού λαμβάνονται από όλους τους εταίρους ακόμα και από αυτούς που έχουν αποκλεισθεί από τη διαχείριση. Σύμφωνα με τον προσωπικό χαρακτήρα των ΟΕ, οι αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία όλων των εταίρων (§ 1 άρθρο 253). Δικαίωμα συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων και την ψηφοφορία έχουν όλοι οι εταίροι. Ψηφοφορία με αντιπρόσωπο είναι δυνατή μόνο εφόσον το προβλέπει η εταιρική σύμβαση ή συμφωνούν όλοι οι εταίροι.
Η αρχή της ομόφωνης λήψης των αποφάσεων δεν είναι αναγκαστικό δίκαιο. Μπορεί οι αποφάσεις να λαμβάνονται και με πλειοψηφία, η οποία εν αμφιβολία υπολογίζεται με βάση τον αριθμό των εταίρων και όχι το ύψος των εισφορών τους (§ 2 άρθρο 253).
Τροποποιητικές αποφάσεις των εταίρων υπόκεινται σε συστατική δημοσιότητα. Αποφάσεις που αντίκεινται στο νόμο, τα χρηστά ήθη και την εταιρική σύμβαση ή που δεν συγκεντρώνουν τις απαραίτητες ψήφους είναι άκυρες. Σχετικά με τις τροποποιητικές αποφάσεις η ακυρότητα ισχύει για το μέλλον.
Οι εταίροι ευθύνονται για κάθε πταίσμα. Στο τέλος κάθε εταιρικής χρήσης συντάσσεται λογαριασμός απ όπου φαίνονται τα κέρδη και οι ζημίες της εταιρείας. Καταρτίζεται από τον διαχειριστή και εγκρίνεται από το σύνολο των εταίρων οι οποίοι αποφασίζουν για τον τρόπο διανομής των κερδών. Μπορεί να αποφασιστεί ακόμα και ο σχηματισμός αποθεματικών. Οι εταίροι αποκτούν αξίωση καταβολής των κερδών από την λήψη της απόφασης για τη διανομή τους. Σε περίπτωση ζημιών, η εταιρεία δεν έχει αξίωση κατά των εταίρων για κάλυψή τους (ΑΚ 745), για να διανεμηθούν όμως τα κέρδη πρέπει πρώτα να καλυφθούν οι ζημίες από μελλοντικά κέρδη.
§ 3
Οι σχέσεις προς τα έξω της εταιρείας, δηλαδή οι σχέσεις της εταιρείας ως νομικού προσώπου με τρίτους αναφέρονται κυρίως στην εξουσία εκπροσώπησης και την ευθύνη των εταίρων. Κατά κανόνα οι διατάξεις που αφορούν τις προς τα έξω σχέσεις αποτελούν αναγκαστικό δίκαιο.
Εκπροσώπηση
Ισχύει ο κανόνας της ατομικής εκπροσώπησης, κατά αναλογία της ατομικής διαχείρισης. Για λόγους ταχείας σύναψης συναλλαγών, κάθε εταίρος έχει εξουσία εκπροσώπησης της εταιρείας (§ 1 άρθρο 257). Η εταιρική σύμβαση μπορεί να προβλέπει άλλο τρόπο εκπροσώπησης από τον οριζόμενο στο νόμο (καταστατική εκπροσώπηση). Έτσι μπορεί να προβλέπεται συλλογική εκπροσώπηση όλων ή ορισμένων εταίρων, ή αποκλεισμός όλων πλην ενός. Σε περίπτωση συλλογικής εκπροσώπησης αρκεί να περιέλθει η απευθυντέα προς την εταιρεία δήλωση βουλήσεως σε έναν από τους εταίρους. Τα στοιχεία του εκπροσώπου της εταιρείας καταχωρούνται στο ΓΕΜΗ. Ο εκπρόσωπος της εταιρείας έχει την εξουσία να εκπροσωπήσει την εταιρεία δικαστικά (§ 2 άρθρο 64 ΚΠολΔ) και εξώδικα σχετικά με όλες τις πράξεις εκπροσώπησης ακόμα και αν βρίσκονται εκτός της συνήθους διαχείρισης. Ακόμα και αν αυτός τελέσει πράξη καθ υπέρβαση του σκοπού της εταιρείας, αυτή δεν μπορεί να αντιτάξει στον τρίτο συμβληθέντα την ακυρότητα της πράξης αυτής, εκτός αν αποδείξει ότι ο τρίτος γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει την υπέρβαση εκ μέρους του εκπροσώπου (§ 3 εδ. 2 άρθρο 257). Η εκπροσωπευτική εξουσία είναι απεριόριστη. Ο τρίτος δεν μπορεί να αντιτάξει την ακυρότητα της πράξης λόγω υπέρβασης του εταιρικού σκοπού εκ μέρους του εκπροσώπου, γιατί ο περιορισμός της εκπροσωπευτικής εξουσίας αφορά την προστασία των εταίρων και όχι τη δική του. Η εκπροσωπευτική εξουσία δεν εκτείνεται σε ζητήματα που αφορούν τις προς τα έσω σχέσεις των εταίρων (τροποποίηση καταστατικού, πρόσληψη νέου εταίρου). Επίσης, η εκπροσωπευτική εξουσία δεν είναι περιορίσιμη με την εταιρική σύμβαση ή με απόφαση των εταίρων, έστω και αν έχουν καταχωρισθεί στο ΓΕΜΗ.
Ευθύνη ομόρρυθμων εταίρων
Η ομόρρυθμη εταιρεία οφείλει, ως αυτοτελές υποκείμενο δικαίου, να εκπληρώνει τις συμβατικές της υποχρεώσεις που δημιουργήθηκαν από τη δράση του διαχειριστή σε περίπτωση δε πλημμελούς εκπλήρωσης ή μη εκπλήρωσης ή τέλεσης αδίκων πράξεων από τον διαχειριστή, ευθύνεται σε αποζημίωση με την περιουσία της (ΑΚ 70, 71). Σύμφωνα όμως με τη διάταξη της § 1 άρθρο 249, παράλληλα προς την εταιρεία ευθύνονται όλοι οι εταίροι με την ατομική τους περιουσία για τα χρέη της εταιρείας. Καθιερώνεται δηλαδή απεριόριστη και εις ολόκληρο ευθύνη κάθε ομόρρυθμου εταίρου για τις υποχρεώσεις της εταιρείας, είτε αυτές πηγάζουν από σύμβαση είτε από αδίκημα είτε από άλλο γενεσιουργό λόγο, τόσο απέναντι σε ιδιώτες όσο και απέναντι στις αρχές (ΙΚΑ, εφορία). Η ευθύνη των ομόρρυθμων εταίρων είναι ευθύνη εκ του νόμου και έχει προεκτάσεις και σε περίπτωση πτώχευσης της εταιρείας η οποία επιφέρει τη συμπτώχευση και των ομόρρυθμων εταίρων (άρθρο 7 παρ. 4 του ΠτΚ). Η ευθύνη των εταίρων αποτελεί αναγκαστικό δίκαιο. Συμφωνία για περιορισμό ή αποκλεισμό της ευθύνης έναντι τρίτων δεν ισχύει (§ 1 άρθρο 258). Μόνο για απαιτήσεις των εταίρων κατά της εταιρείας που απορρέουν από την εταιρική σχέση γίνεται δεκτό ότι ευθύνεται μόνο η εταιρεία.
Η ευθύνη των εταίρων είναι προσωπική (ευθύνονται όλοι οι εταίροι) και απεριόριστη (ευθύνονται με όλη την περιουσία τους και όχι απλώς κατά το λόγο της εισφοράς τους ή μέχρι ορισμένου ποσού). Είναι ευθύνη εις ολόκληρο. Μεταξύ των εταίρων δηλαδή υπάρχει γνήσια παθητική ενοχή εις ολόκληρο, κάθε εταίρος δηλαδή έχει την υποχρέωση να εκπληρώσει ολόκληρο το χρέος (ΑΚ 481). Οι ομόρρυθμοι εταίροι δεν ευθύνονται συμμέτρως όπως οι αστικοί εταίροι (ΑΚ 759). Η εις ολόκληρο ευθύνη δεν υπάρχει μόνο μεταξύ των εταίρων αλλά μεταξύ των εταίρων και της εταιρείας. Είναι άμεση (ευθύνονται οι εταίροι απέναντι στους δανειστές και όχι απέναντι στην εταιρεία). Είναι πρωτογενής (ο δανειστής δεν χρειάζεται να εξαντλήσει τα περιθώρια ικανοποίησης της απαίτησής του πρώτα από την εταιρική περιουσία, μπορεί να στραφεί αμέσως κατά του εταίρου).
Συνεπώς ο εταιρικός δανειστής μπορεί να ασκήσει την αξίωσή του (ολόκληρη ή μέρος της) είτε κατά της εταιρείας είτε κατά ενός ή περισσοτέρων εταίρων είτε κατά όλων των εταίρων και της εταιρείας μαζί (ΑΚ 482), συγχρόνως ή διαδοχικά, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να στραφεί πρώτα κατά της εταιρείας.
Εναγόμενος εταίρος από εταιρικό δανειστή μπορεί να προβάλλει τις εξής ενστάσεις:
Α) προσωπικές ενστάσεις, τις οποίες έχει κατά εταιρικού δανειστή είτε αναφορικά με το εταιρικό χρέος (ένσταση για χορήγηση προθεσμίας) είτε από άλλη σχέση που δεν σχετίζεται με το εταιρικό χρέος
Β) ενστάσεις που έχει η εταιρεία έναντι του εταιρικού δανειστή, όπως πχ ένσταση εξόφλησης ή δόσης αντί καταβολής, ακυρότητα της σύμβασης, ένσταση δεδικασμένου (ΚΠολΔ 329).
Δεν μπορεί όμως ο εταίρος να προτείνει σε συμψηφισμό απαίτηση της εταιρείας κατά του δανειστή γιατί για την ενέργεια αυτή αρμόδιος είναι ο διαχειριστής.
Ο εταίρος που κατέβαλε το χρέος έχει αναγωγικά δικαιώματα κατά της εταιρείας και των συνεταίρων του (ΑΚ 487, 488). Αντίθετα η εταιρεία που ικανοποίησε τον δανειστή δεν έχει αναγωγικά δικαιώματα κατά των εταίρων. Ο εταίρος, με βάση την καλόπιστη ερμηνεία της εταιρικής σύμβασης, οφείλει αρχικά να επιδιώξει την εκπλήρωση της απαίτησής του από την εταιρική περιουσία και κατά δεύτερο λόγο από την περιουσία των συνεταίρων του.
Ο εταίρος που αποχωρεί από την εταιρεία εξακολουθεί να ευθύνεται για τις εταιρικές υποχρεώσεις (και τις μη ληξιπρόθεσμες) που είχαν γεννηθεί μέχρι τη δημοσίευση της αποχώρησής του. Νέος εταίρος που εισέρχεται στην εταιρεία ευθύνεται απεριόριστα και εις ολόκληρο και τα πριν την είσοδό του εταιρικά χρέη. Αντίθετη συμφωνία δεν ισχύει έναντι των τρίτων. Το άρθρο 269 προβλέπει βραχυπρόθεσμη πενταετή παραγραφή των απαιτήσεων των εταιρικών δανειστών κατά των ομόρρυθμων εταίρων από την καταχώρηση της λύσης της εταιρείας ή της εξόδου ή του αποκλεισμού εταίρου στο ΓΕΜΗ, εκτός αν η αξίωση κατά της εταιρείας υπόκειται σε βραχύτερη παραγραφή.
§ 4
Τα στοιχεία των προσώπων των εταίρων υπόκεινται σε δημοσιότητα. Οποιαδήποτε μεταβολή στο πρόσωπο των εταίρων αποτελεί, ως εκ τούτου, τροποποίηση της εταιρικής σύμβασης και υπόκειται σε καταχώρηση στη ΓΕΜΗ. Μη καταχώρηση στο ΓΕΜΗ έχει ως αποτέλεσμα την εξακολούθηση της ευθύνης απερχόμενου εταίρου για τα εταιρικά χρέη έναντι καλόπιστων τρίτων.
Γενικώς, ισχύουν τα ίδια με την αστική εταιρεία σχετικά με την είσοδο, την έξοδο και τη μεταβίβαση της εταιρικής συμμετοχής. Όμως, στην ΟΕ και την ΕΕ, δεν ισχύει ο κανόνας ότι ο θάνατος, η πτώχευση και η θέση σε δικαστική συμπαράσταση εταίρου επιφέρουν τη λύση της εταιρείας.
Η εταιρική συμμετοχή δεν είναι ελεύθερα μεταβιβαστή. Εφόσον υπάρχει συγκατάθεση των εταίρων είτε πριν είτε μετά την είσοδο του νέου εταίρου, τότε η μεταβίβαση επιτρέπεται. Ρητά, πλέον, ορίζεται ότι είναι δυνατή η ολική ή η μερική μεταβίβαση της εταιρικής συμμετοχής, εφόσον τούτο επιτρέπεται από τη σύμβαση ή συναινούν σ αυτή όλοι οι εταίροι. Η εταιρική σύμβαση μπορεί να προβλέπει ότι η εταιρική συμμετοχή είναι κληρονομητή.
Στα άρθρα 260 και 261 ρυθμίζονται η έξοδος και ο αποκλεισμός του εταίρου. Ειδικότερα:
Σύμφωνα με το άρθρο 260, ο θάνατος, η πτώχευση και η υποβολή σε δικαστική συμπαράσταση δεν είναι πλέον λόγος λύσης της εταιρείας. Αυτή συνεχίζεται μεταξύ των λοιπών εταίρων. Αν πάντως οι εταίροι το θέλουν, μπορούν να ισχύσουν οι διατάξεις του ΑΚ.
Με τη διάταξη του άρθρου 261 υποκαθίσταται το δικαίωμα καταγγελίας που προβλέπεται στα άρθρα 766 και 767 του ΑΚ, με το δικαίωμα εξόδου του εταίρου. Κάθε εταίρος μπορεί με δήλωσή του προς την εταιρεία και τους λοιπούς εταίρους να εξέλθει από την εταιρεία, είτε αυτή είναι αορίστου ή ορισμένου χρόνου. Ο νόμος δεν θέτει καμία προϋπόθεση για την άσκηση του δικαιώματος εξόδου όπως την ύπαρξη σπουδαίου λόγου ή την έκδοση δικαστικής απόφασης. Αυτό βέβαια μπορεί να αλλάζει αν το προβλέπει η εταιρική σύμβαση (μπορεί να απαιτείται σπουδαίος λόγος ή να δίνεται το δικαίωμα καταγγελίας). Στην εταιρεία ορισμένου χρόνου πάντως, αν δεν υπάρχει σπουδαίος λόγος εξόδου, το δικαστήριο μπορεί να κρίνει ότι ο εξερχόμενος εταίρος δεν έχει αξίωση για την καταβολή της αξίας της συμμετοχής του.
Σύμφωνα με το άρθρο 262, ο ατομικός δανειστής εταίρου ΟΕ μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο την έξοδο εταίρου και τον καθορισμό της αξίας της συμμετοχής του, από την οποία θα ικανοποιηθεί. Προϋπόθεση είναι να έχει αποβεί η αναγκαστική εκτέλεση του δανειστή κατά της περιουσίας του εταίρου άκαρπη. Εφόσον οι εταίροι συμφωνούν, μπορεί ο κατά τρόπο αυτό εξελθών εταίρος να παραμείνει στην εταιρεία εφόσον καταβάλει νέα εισφορά.
Ένας εταίρος μπορεί να αποκλεισθεί με αίτηση των λοιπών εταίρων και έκδοση διαπλαστικής δικαστικής απόφασης, ή επειδή συντρέχει στο πρόσωπό του σπουδαίος λόγος λύσης.
Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 264, ο εξερχόμενος ή αποκλειόμενος εταίρος έχει αξίωση κατά της εταιρείας για καταβολή της πλήρους αξίας της συμμετοχής του. Αν η εταιρική περιουσία δεν επαρκεί για την κάλυψη των χρεών της εταιρείας, ο εξερχόμενος ή αποκλειόμενος εταίρος υποχρεούται να τα καλύψει κατά το λόγο της συμμετοχής του στις ζημιές (§ 3 άρθρο 264).
Ο εξερχόμενος ή αποκλειόμενος εταίρος εξακολουθεί να ευθύνεται για τα χρέη της εταιρείας. Εντούτοις, οι αξιώσεις των εταιρικών δανειστών για τα εταιρικά χρέη παραγράφονται μετά από 5 χρόνια από την καταχώρηση της εξόδου ή του αποκλεισμού του εταίρου στο ΓΕΜΗ, εκτός αν η αξίωση κατά της εταιρείας υπόκειται σε βραχύτερη παραγραφή.
Η για οποιονδήποτε λόγο έξοδος ή αποκλεισμός εταίρου είναι δυνατός μόνο αν παραμένουν τουλάχιστον δύο εταίροι, καθόσον στις προσωπικές εταιρείες, και σ αυτές με νομική προσωπικότητα, εξακολουθεί να υφίσταται ο εταιρικός συμβατικός δεσμός και μετά τη σύσταση της εταιρείας. Αν παραμένει μόνο ένας εταίρος, η εταιρεία λύνεται. Όμως, σύμφωνα με το άρθρο 267, ο νόμος δίνει στον εναπομείναντα εταίρο τετράμηνη προθεσμία ανεύρεσης νέου ομόρρυθμου ή ετερόρρυθμου εταίρου και δημοσίευσης της εισόδου του στην εταιρεία στο ΓΕΜΗ. Κατά το διάστημα αυτό η εταιρεία λειτουργεί ως μονοπρόσωπη εταιρεία. Κατά τη διάρκεια της δίμηνης προθεσμίας ο μοναδικός εταίρος οφείλει να προσθέσει στην επωνυμία της εταιρείας τις λέξεις «Μονοπρόσωπη ΟΕ» και να προβεί σε αντίστοιχες καταχωρήσεις στο ΓΕΜΗ.
§ 5
Ισχύουν οι γενικοί κανόνες λύσης και εκκαθάρισης της αστικής εταιρείας και για την ΟΕ. Πρέπει ωστόσο να γίνεται διάκριση μεταξύ της λύσης και της περάτωσης της εταιρείας. Με τη λύση της εταιρείας, αυτή εισέρχεται στο στάδιο της εκκαθάρισης, κατά τη διάρκεια του οποίου η εταιρεία υφίσταται και μπορεί να αναβιώσει. Μετά το πέρας των εργασιών εκκαθάρισης και τη διανομή επέρχεται η περάτωση, δηλαδή η παύση της ύπαρξης του νομικού προσώπου της ΟΕ.
Η επίτευξη του σκοπού ή η μη επίτευξη του σκοπού της εταιρείας δεν αποτελούν λόγους λύσης της εταιρείας, αλλά ενδεχομένως λόγους εξόδου ή δικαστικής λύσης της εταιρείας.
Η εταιρεία μπορεί να είναι αόριστης ή ορισμένης διάρκειας. Στην εταιρεία ορισμένης διάρκειας ο χρόνος λήξης της εταιρείας αναφέρεται στην εταιρική σύμβαση. Αν μετά την πάροδο του χρόνου διάρκειας η εταιρεία συνεχίζεται σιωπηρά, ισχύει ως εταιρεία αορίστου χρόνου (ΑΚ 769).
Η εταιρεία μπορεί να λυθεί με ομόφωνη απόφαση των εταίρων πριν από την πάροδο του χρόνου διάρκειάς της, εκτός αν η εταιρική σύμβαση αρκείται σε πλειοψηφική απόφαση. Η λύση επέρχεται με την καταχώριση της απόφασης στο ΓΕΜΗ.
Η κήρυξη της ΟΕ σε πτώχευση έχει ως συνέπεια τη λύση της (άρθρο 96 ΠτΚ).
Λύση της εταιρείας μπορεί να επέλθει και με δικαστική απόφαση κατόπιν αίτησης εταίρου. Ουσιαστική προϋπόθεση είναι να υπάρχει σπουδαίος λόγος για τη λύση της εταιρείας. Η δικαστική απόφαση καταχωρίζεται στο ΓΕΜΗ. Μπορεί να προβλεφθεί στην εταιρική σύμβαση ότι ο εταίρος που υποβάλλει την αίτηση μπορεί να αποχωρεί από την εταιρεία και αυτή να συνεχίζεται μεταξύ των λοιπών εταίρων. Μπορεί επίσης να προβλεφθεί ότι η εταιρεία θα λύνεται μόνο με καταγγελία.
Με συμφωνία όλων των εταίρων μπορεί η λυθείσα εταιρεία να επαναλειτουργήσει. Εφόσον συμφωνούν όλοι οι εταίροι, η εταιρεία μπορεί να λειτουργήσει μόνο μεταξύ ορισμένων εξ αυτών. Η αναβίωση επέρχεται με την καταχώρηση της απόφασης στο ΓΕΜΗ. Η μη καταχώρηση σημαίνει ότι η εταιρεία εξακολουθεί να βρίσκεται στο στάδιο της εκκαθάρισης.
Σχετικά με τις εργασίες της εκκαθάρισης, ισχύουν οι κανόνες για την αστική εταιρεία. Οι διατάξεις για την εκκαθάριση δεν είναι αναγκαστικό δίκαιο και οι εταίροι μπορούν να συμφωνήσουν διαφορετικό τρόπο διευθέτησης των μεταξύ τους εκκρεμοτήτων από την εταιρική περιουσία. Κατά το άρθρο 288 η λύση της εταιρείας καθώς και τα στοιχεία των εκκαθαριστών καταχωρίζονται στο ΓΕΜΗ. Η ευθύνη των εταίρων εξακολουθεί να ισχύει και μετά την περάτωση της εταιρείας, εφόσον η εκκαθαριζόμενη εταιρική περιουσία δεν επαρκεί για την πλήρη ικανοποίηση των εταιρικών δανειστών.